Author:
Abstract
Mekânı insandan ayrı düşünmek mümkün değildir. Zira mekân, üzerinde yaşayanların bakış açısına ve algı düzeyine göre değişiklik gösterir. Türk kültüründe konak ve yalı, belli bir yaşam tarzının, gösterişin ve varlıklı olmanın mekânları olarak görülmüştür. Tanzimat dönemi Türk romanında, olayların yaşandığı bir sahne olmaktan öteye geçemeyen konak/yalı, Türk romancılığı açısından kritik bir eşik olarak görülen Servet-i Fünûn dönemi romanlarında önemli işlevlerde kullanılmıştır. Çalışmamızda Halit Ziya Uşaklıgil ve Mehmet Rauf’un romanlarından hareketle konak/yalının işlevlerine ve mekân-insan ilişkisine farklı bir yaklaşım denemesi yapılmıştır. Beş başlık altında toplanan çalışmamızın birinci bölümünde sosyal değişimin mekâna nasıl yansıdığına ve mekânın sosyolojik ayna olma özelliliğine; ikinci bölümde Servet-i Fünûn romanında maddi gücün simgesi olarak görülen konak ve yalının bir yaşam alanı olmaktan ziyade bireylerin sosyal statü derecelerini gösterme zemini olarak kullanmasına; üçüncü bölümde kadının hâkimiyet alanı olarak mekânın nasıl kullanıldığına; dördüncü bölümde yalının yasak aşkların yaşandığı bir mekân oluşuna; son bölümde ise kalabalığıyla bilinen konağın zamanla yalnızlığın ve bunalımın mekânı olan yalıya nasıl dönüştüğüne dikkat çekilmiştir.
Keywords
Abstract
It is not possible to think the place different form the man. Because the place varies according to the perspective of its residents and level of perception. Mansion and palace have been regarded as the places of a certain life style, vanity and being wealthy. In the Reform period novel it was only a scene where events took place but in the novels of Wealth of Sciences period, it became a critical element. The functions of the place and the human-place relation have been handled with a different approach in our study. In the first part of our work consisting of 5 titles, it has been drawn attention to how social change is reflected to the place and the fact that the place is social mirror, in the second part, mansion and palace are used to show the social status of the i