Author:
Abstract
Tanzimat'ın ilanından sonra mahalli idarelerde yapılan büyük değişikliklerde göze çarpan en önemli kültürel gelişmelerden biri de her vilayet merkezinde bir matbaanın açılmasıdır. Bu matbaalarda öncelikle kırtasiye işlerine ağırlık verilmiş bunun yanı sıra salnameler, takvimler, edebi, dini ve bilimsel eserler de basılmıştır. Yine bu matbaalar vasıtasıyla birçok yerde vilayet gazeteleri çıkarılmıştır. İşte bu gelişmeler sonucunda Ma'mûratü'l-azîz vilayetinde bir matbaa kurulmuş ve nihayetinde birde resmi vilayet gazetesi yayın hayatına başlamıştır. Ma'mûratü'l-azîz vilayet matbaası 1866 yılında Vali Hacı İzzet Paşa zamanında kurulmuştur. Matbaanın faaliyete geçişinden yedi yıl sonra 7 Ekim 1883 tarihinde Ma'mûratü'l-azîz Vilayet Gazetesi yayın hayatına başlamıştır. Belli dönemlerde yayına ara veren ve isim değişikliğine de giden gazete, 1935 yılına kadar yayın hayatını sürdürmüştür. Bu anlamda Ma’mûratü’l-azîz Gazetesi Elazığ basın hayatında öncü görevini yüklenmiştir. Ma’mûratü’l-azîz Gazetesi 1883 – 1914 yılları arasında 31 yıllık bir yayın hayatı sürdürmüş ve bu süre içerisinde 1475. sayısı yayınlanmıştır. Yayın periyodunda belli dönemlerde kesintilere uğrayan Ma’mûratü’l-azîz Gazetesi’nin 31 Ekim 1928 tarihinde yayınlanan 2129 sayılı nüshasıyla son bulmuştur. Harf inkılabından sonra gazete Elaziz ismiyle 1929 yılının haziran ayında tekrar yayın hayatına başlamıştır. Elaziz Gazetesi 1930’larda vilayet matbaalarının özelleştirilmesi sonucunda kesintili de olsa yayına devam etmiş ve nihayetinde yayın hayatını 1934 yılında sonlandırmıştır. Ma’mûratü’l-azîz Gazetesi’nin çıkarılma amaçlarından en önemlisi bölge halkının fikri gelişiminin sağlanması ve dünyadaki her türlü gelişmenin duyurulması idi. Gazetede yayınlanan yazılarda öncelikle bu amaca hizmet etmiştir. Kültürel ve sosyal anlamda ciddi hizmetleri olmuştur. Bu çalışmamızda Anadolu'da yerel basının öncüsü konumundaki birkaç Vilayet gazetelerinden biri olan Ma’mûratü’l-azîz Gazetesi'nin tanıtımı yapılarak, gazetenin Osmanlı'dan cumhuriyete devam eden yayın politikası, yayın periyodu, yazar kadrosu, fiziksel özellikleri incelenecektir. Yayın hayatı boyunca olaylara bakışı, dönemin kültür ve fikir iklimine katkıları hakkında bilgiler verilecektir.
Keywords
Abstract
One of the most important cultural developments after tanzimat reform is the opening of press houses for every town center. In these printing houses the bookkeeping operations were prioritized and besides annuals, calendars, and literary and scientific works were printed.In many provinces official province gazettes were printed. As a result of these developments a printing house was founded in Ma’müratül-aziz and an official province gazette was started to be printed. Ma’muratü’l-aziz province press was founded in 1866 in the period of Vali Hacı İzzet Paşa. Seven years after the foundation, the gazette began its broadcasting life. The gazette paused its printing in certain times and changed its name, and continued its broadcasting life until 1934. In this respect the gazette pioneered in the press life of Elazığ. Ma’muratü’l-aziz Gazette was printed between 1883 and 1914 and 1475 copies were published. After alphabet reform the name of the gazette had been changed as Elaziz. The gazette continued its press life discontinuously as a result of privatizing of the printing houses in 1930s and eventually ended its publication in 1934. The most leading feature of the gazette’s publishing was to make the people develop and make them hear the changes in the world. The gazette precisely worked for this aim. It served as culturally and sociologically. In this study, Ma’muratü’l-aziz Gazette will be introduced, and its publishing policy, printing period, writers, and physical characteristics will be evaluated. Information about its view to the events, its contribution to the era’s cultural and logical background will be presented.