Summary
SEBEP VE SONUÇLARIYLA TARİHÎ TÜRK LEHÇELERİNDE “t > d” SEDALILAŞMASI
Genellikle “ p, ç, t, k” gibi ünsüzler ile biten kelimelerin sonuna ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde, kelime sonundaki sedasız sert ünsüzlerin yumuşayarak sedalı “b, c, d, g (ğ)” ünsüzlerine dönüşmesi olayı şeklinde tanımladığı sedalılaşma olayı Türkçenin ilk yazılı dönemlerinden itibaren Oğuz Türkçesinin ana temayüllerinden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Sedalılaşma olayı, Eski Oğuz Türkçesi Dönemi’nden itibaren bir temayül olmanın ötesine geçerek, bazı istisnalar dışında, gelenekleşmeye başlamıştır. Sanıldığının aksine bu sedalılaşmaların büyük bir kısmı “geçici” değil “kalıcı sedalılaşma”lardır.
Bu bildiride özellikle Arap alfabesinin kullanılmasıyla ortaya çıkan imla problemleri sebebiyle daha kolay ve doğru bir şekilde takip edilebilen t > d sedalılaşmasının tarihî Türk lehçelerindeki izleri ve bu sedalılaşmayı – ve genelde sedalılaşmayı- ortaya çıkaran sebepler ortaya konulmaya çalışılacaktır. Bunun için her tarihî dönemi temsil eden eserlerdeki örneklerden faydalanılmıştır.
Keywords
tarihî türk lehçeleri, sedalılaşma, t > d sedalılaşması.
