Author :
Abstract
İşitme engeli olan bireyler konuşulanları anlama ve düşündüklerini ifade edebilme becerilerinden belirli ölçüde yoksun kaldığı için temel erişilebilirlik sorunlarına sahiptir. Araştırma, özel gereksinimi ve toplumsal cinsiyet etkileri nedeniyle sosyal uyum sorunları yaşayan işitme engeli olan kadınlarla yapılmıştır. Araştırma nicel ve nitel araştırma yönteminin birlikte kullanıldığı karma model ile tasarlanmıştır. Araştırmaya 30 işitme engeli olan kadın katılmış, 15 kadın ile ayrıca derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın nicel kısmında Craig Engellilik Değerlendirme ve Bildirme Tekniği Kısa Formu ve araştırmacı tarafından hazırlanan anket veri toplama aracı olarak kullanılmış, nitel görüşmelerde ise yarı yapılandırılmış sorular kullanılmıştır. Kadınlarla iletişim kurmak için işaret dili kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; ölçekten alınan puanların katılımcıların yaşı, medeni durumu, özel eğitim alma durumu ve kültürel etkinliklere katılım sıklığına göre farklılaşmadığı, öğrenim düzeyi, sosyal etkinliklerine katılım sıklığı, işitme derecesi, bir kulübe üye olma durumlarının ölçeğin alt boyutlarına göre farklılık gösterdiği bulunmuştur. Nitel bulgularda ise iletişim, eğitim, istihdam ve sağlıkta yaşanan sosyal uyumu etkileyen güçlükler belirlenmiştir.
Keywords
Abstract
Deaf people have basic accessibility problems which are depending on the nature of their hearing loss so they are deprived of the skills of understanding speech and expressing what they think to a certain extent. The research was conducted with women with deafness who had social cohesion problems due to special needs and the effect of gender. The research was designed with a mixed model in which quantitative and qualitative research methods were used together. The study was conducted with 30 deaf women. With 15 of the 30 deaf women were also depth interviews. In the quantitative part of the study, Craig Disability Assessment and Reporting Technique Short Form and the questionnaire prepared by the researcher were used as data collection tools, while semi-structured questions were used in qualitative interviews. Sign language was used to communicate with women. According to the findings obtained from the research; It was found that the scores obtained from the scale did not differ according to the age, marital status, special education status and the frequency of participating in cultural activities, the level of education, the frequency of participation in social activities, the degree of hearing, and the status of being a member of a club differ according to the sub-dimensions of the scale. In qualitative findings, difficulties affecting social cohesion in communication, education, employment, and health were identified.
Keywords
- bulundukları çevreden soyutladıklarını bulmuştur (Sarıkaya ve Börekçi, 2016: 182).
- çoğunun ilkokul ve ortaokul mezunu olduğu tespit edilmiştir. Kargın ve Gürboğa (2003)
- oldukça yüksektir (Gürboğa ve Kargın, 2003: 63). Özen (2017)’de, özel eğitim sistemi içinde
- 2017: 312).
- Araştırmada işitme engeli olan kadınların sosyal uyumlarını etkileyen temel güçlükler üzerinde durulmuştur. Bunlar; iletişim, eğitim, istihdam ve sağlık alanıdır. Altıntaş (2020)’ de işitme engeli olan kadınların temel güçlüklerinin iletişim, eğitim, istihdam ve sağlık alanı olduğunu tespit etmiştir (Altıntaş, 2020: 1127). Eğitim, işitme engeli olan kadınların sosyal hayata katılımında temel sorunların olup temel erişilebilirlik problemlerindendir. Yapılan analizler sonucunda da bireylerin yeteri kadar özel gereksinimine uygun eğitim olanağına erişemediği bu nedenle okul dışı kaldığı bilgisi bulunmuştur. İşitme engeli olan kadınlar ve ailelerinin eğitim süreçleri ve olanakları hakkında genel anlamda bilinç eksikliği yaşadığı görülmüştür. Uygun eğitim olanağına erişemeyen işitme engelli bireylerin dışlanma, ders müfredatını anlamama, düşük akademik başarıya sahip olunması nedeniyle eğitim olanağını terk ettikleri tespit edilmiştir. Eğitim önündeki bir diğer bariyer ise toplumsal cinsiyete dayalı bir ihmal sonucu kız çocuklarının, engeli olan kız çocuklarının ‘okuyamaz, okumaz’ anlayışıdır. Buz ve Karabulut (2015) benzer bir açıklama getirmiştir. Buna göre, toplumda yer alan “kız çocuğu okumaz” anlayışının, kadının istihdam edilmesini güçleştirdiği söylenebilir. Engelli çocukların ve kızların eğitim olanaklarını arttırmak, istihdam koşulları yaratmak, topluluk ve birey rollerini yerine getirebilmeleri için kaynak ve fırsatlar yaratmak, hizmetleri toplumsal cinsiyet eşitliği çerçevesinde yeniden kurgulamak gereklidir (Buz ve Akbulut, 2015: 40).
- yaşadıkları bulunmuştur. Benzer bir sonuca ulaşan Alsancak (2017)’e göre, işitme engelliler
- iletişim kurabilmesi dolayısıyla işaret dili biliyor olması beklenmektedir (Alsancak, 2017:
- 1976). Nitekim Gürboğa ve Kargın (2003), ülkemizde hastanelerde işaret dili tercümanı
- bağımlı kıldığını bulmuştur (Gürboğa ve Kargın, 2003 :62).
- Topcuoğlu (2016) benzer bir sonuç elde etmiştir. Buna göre, ailede engelli bireyin
- Topcuoğlu, 2016: 197). Ailenin yanında bireyin eğitim, istihdam gibi temel alanlarda
- kümelendirilmesi önerilebilir (Dünya Engellilik Raporu, 2011: 79). İlgili kurum ve kuruluşlarda sağır kültürünü tanıtan, işaret dilini tanıtan farkındalık artıcı
- Yi_son_hali.pdf Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.(2014). Aile Eğitim Rehberi İşitme Engelli Çocuklar. Aile
- Dikyuva, H., Makaroğlu, B., Arık, E.(2015). Türk İşaret Dili Dil Bilgisi Kitabı. İmpetus Medya
- Lisans Tezi, Arel Üniversitesi; 2016. Karaca, MF., Bayır, Ş. (2018). Türk işaret dili incelemesi: iletişim ve dil bilgisi. Ulusal Eğitim
- Akademisi Dergisi (UEAD), 2(2), 35-58. Kaya, T., Güneş, S., Yılmaz, A.(2019). Türk İşaret Dili Hazırlık Kitabı. Korza Yayıncılık,
- Ankara. Buz, S. ve Karabulut, A.(2015). Ortopedik engelli kadınlar: toplumsal cinsiyet çerçevesinde bir
- çalışma. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7:25-45. Kahraman Güloğlu, F.(2019). Uluslararası çalışmaların gündeminde engelli kadın
- ayrımcılığının ifadesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1), 260-285. Şenyurt Akdağ, A., Tanay Aksaç, G., Temur Şimşekcan, N., Kara, Ö.(2016). Toplumsal
- Cinsiyet Eşitliği ve Engelli Kadın El Kitabı. Engelli Kadın Derneği, Ankara. Orhan, S. ve Özkan, E.(2020). Engelli kadın olmak. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal
- Bilimler Dergisi, 22(1): 1-19. Engelli Haklarına İlişkin Sözleşme. (2009, 14 Temmuz). T.C. Resmî Gazete (Sayı: 27288).
- IliskinSozlesme.pdf URL-1 (2021). https://www.coda-international.org/codafaq. (Erişim tarihi: 25.04.2021). Hauland, H., Allen, C.(2009). Deaf People and Human Rights, World Federation of the Deaf
- and the Swedish National Association of the Deaf, 1-71. Engelliler Hakkında Kanun. (2005, 7 Temmuz). T.C. Resmî Gazete (Sayı:5378). Erişim adresi:
- https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5378-20130425.pdf. Kuz, T., Gökerkek, A., İrdem, P., Karçkay, K., Candemir, C.(2016). Birleşmiş Milletler
- Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme Kapsamında Engelli Hakları Göstergeleri. Kargın, T., Akçamete, G., Baydık, B.(2001). Okulöncesi yaşta işitme engelli çocuğu bulunan
- Dergisi, 3(1): 13-24. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı. (2014). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi İşitme Engelliler, Ankara. Akay, E., Uzuner, Y., Girgin, Ü. (2014). Kaynaştırmadaki işitme engelli öğrencilerle
- Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(2), 43-68. Sevinç, Ş., Aslan, F., Özkan, B.(2021). İşitme Engelliler için Öğretmen Kılavuz Kitabı. İş Kanunu. (2003, 10 Haziran). T.C. Resmî Gazete (Sayı:25134). Erişim adresi:
- Altuntaş, B. ve Atasü Topcuoğlu, R. (2016). Engelli Bakımı Sosyal Bakım ve Kadın Emeği.
- Nika Yayınevi, Ankara. Göçmen, S. ve Hüseyinli, N. (2017). Engelli çalışma kültürünün cinsiyet bağlamında
- değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(6): 254-270. Çamur, G. (2019). Ayrımcılığı yoksulluğun kadınlaşması üzerinden anlamak. Ayrımcılıkla
- Mücadelede Yörünge, 3:10-19. Genç, Y. ve Çat, G. (2013). Engellileri istihdamı ve sosyal içerme ilişkisi. Akademik
- İncelemeler Dergisi, 8(1): 363-393. Yanıkkerem, E. ve Esmeray, N. (2017). İşitme ve konuşma engelli kadınların yaşadıkları
- güçlükler. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6 (2): 38-46. URL-2 (2021). http://www.engelsiz112.gov.tr/. (Erişim tarihi: 27 Nisan 2021). Karatana, Ö. ve Gür, K.(2019). Engelli bireylerin sağlık hizmetlerine erişimi ve engelleri. Halk
- 2007. Burcu, E. (2017). Türkiye’de engelli bireylerin dezavantajlı konumlarına engellilik
- sosyolojisinin eleştirel tavrıyla bakmak. Toplum ve Demokrasi, 11 (24): 107-125. Aykara, A. (2011). Kaynaştırma eğitimi sürecindeki bedensel engelli öğrencilerin sosyal
- 63-84. T.C. Başbakanlık Aile Eğitim Rehberi İşitme Özürlüler. (2007). Aile ve Sosyal Politikalar
- Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. Baki, A. ve Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal
- Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2010. Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Pegem Akademi, Ankara. URL-3 (2021). https://www.who.int/disabilities/world_report/2011. (Erişim tarihi :28 Nisan
- 2021). Düzgün Çelik H. Omurilik Felçlilerinde Engellilik Durumunun Yaşam Kalitesinin
- Araştırma Hastanesi; 2006. Yavuz, H., Baran, G., Yıldız Bıçakçı, M. (2010). İşitme engelli ve işitme engeli olmayan 9-17
- Sarıkaya, B. ve Börekçi, M. (2016). İşitme engelli öğrencilerin eğitiminde yaşanan sorunlar ve
- çözüm önerileri: Erzurum ili örneği, Ekev Akademi Dergisi, 20(66): 177-193. Alsancak, F. (2017). İşitme engelli bireylerin çeşitli kamu alanlarında yaşadıkları sorunlar,
- Social Sciences Studies Journal, 3(12):1966-1981. Özen, Y. (2017). İşitme engelli çocukların topluma uyumu ve rehberliğin önemi, Researcher
- Social Science Studies, 5(8): 293-316. Gürboğa, Ç. ve Kargın, T. (2003). İşitme engelli yetişkinlerin farklı ortamlarda kullandıkları
- Fakültesi Dergisi, 36(1): 51-64. Altıntaş, Ö. (2020). İşitme engelli kadın olmak. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi,
