Author :
Abstract
Bizans manastırları dini, sosyal, kültürel, ekonomik ve politik bağlamda Bizans toplumunu etkileyen oldukça önemli kurumlardı. Manastırlar Bizans toplumunun farklı sınıflardan gelen bireylerine pek çok yönden hizmet ettiler. Manastırlarda sürdürülen zanaatsal işler arasında el yazması üretiminin yeri ise bir manastırı diğer manastırlar arasında öne taşıması ve özel kılması nedeniyle önemliydi. Özellikle imparatorluğun başkentinde, Konstantinopolis'te, saray atölyesinin yanı sıra, bazı manastırlar kitap üretim işini üstlenmişti. Orta Çağın koşulları gözönüne alındığında, manastırda kopya edilecek ya da doğrudan yazılacak bir eser için gereken malzemelerin üretilmesi, elde edilmesi ve temini; ayrıca eserin yazımı ve resimlenmesine ilişkin süreç oldukça zahmetliydi. Malzemeler muhtemelen pahalıydı. Dolayısıyla el yazması hazırlama işi diğer Bizans zanaatları arasında saygın ve önemli bir yere sahipti. Bu makalede Orta Çağda el yazması üretiminde kullanılan Bizans parşömeni, mürekkep, pigment gibi temel malzemelerin hazırlanmasına yönelik yöntemler ve yazım işinde yararlanılan yardımcı enstrümanların özellikleri ele alınmaktadır. Buna ek olarak katip ve ressamların çalışma yöntemleri, minyatür hazırlanması ve altın varak kullanımı, renk seçkisinin minyatür kompozisyonundaki figür ve objelere dağılımı, tam sayfa ve marj minyatürleri, kodeks ve Bizans ciltciliği gibi diğer konulara da yer verilmektedir. El yazması üretiminin Bizans manastırlarında oldukça ciddi ve organize bir iş olduğu, yazıhanelerde üretim işinin belli kural ve cezalara dayandığı bilinmektedir. Bu bağlamda manastır yazıhanelerinde uygulanan kurallar Stoudios Manastırı özelinde çalışma içinde aktarılmaktadır.
Keywords
Abstract
Byzantine monasteries were distinguished institutions impacting the Byzantines in social, cultural, economic and political frameworks. They served different classes at the Byzantine community in several ways. First, the place of manuscript production among the workmanship at the monasteries was considerable because of the fact that the work brought a monastery forward among other monasteries. Second, especially in the capital of the empire, in Constantinople, in addition to the palace workshop, some monasteries undertook the production of manuscipts. Third, considering the conditions of the Middle Ages, the production, acquisition and supply of materials for a work to be copied or scribed in the monastery; and the process of scribing and illustrating a book was quite demanding. Fourth, the materials were expensive probably. Therefore, the preparation work of a manuscript had a momentous and significant position among the other Byzantine crafts. This study explores methods used in the preparation of basic materials such as parchment, ink, pigment used on Byzantine manuscripts during Middle Ages and the properties of auxiliary instruments used in scribing are examined. Besides, working methods of Greek scribe-calligraphers, and miniature painters, the preparatory drawings, gilding in manuscripts, distribution of the color selection for the figures and objects on the miniature composition, full-page and margin miniatures, codex and Byzantine binding are described. It is known that manuscript production was a very crucial and coordinated work in the Byzantine monasteries, and that the production work was based on fixed rules and punishments. In this respect, the rules applied in the monastery writings are conveyed in the work of the Stoudios scriptorium.
