Author :
Abstract
Söz ve mana sanatlarının örneklerle açıklandığı belâgat kitapları bazı sanatların farklı isim ve tasniflerle verilebildiği kitaplardır. Osmanlı sahasında Tanzimata kadar medreselerde klasik biçimde okutulan belâgat konuları Tanzimattan sonra mekteplerde Batılı usule göre de verilmeye başlanmış, ders notları da kitaba dönüştürülmüştür. Bu kitaplar medreselerde okutulan Arapça belagat kitaplarına dayanmakla beraber şekil ve muhtevaca farklı olabilmiştir. Kaynak olarak genellikle Sirâcuddîn-i Sekkâkî’nin Miftâhu’l-Ulûm’u ile bunun şerh veya özetlerine dayanan bu kitaplarda yeni sanatlara da yer verilmiştir. Belâgat kitaplarında açıklanan mana sanatlarından birisi de tecrîd olup kitapların çoğunda bugünkü tecrîd tarifine göre farklı biçimde geçmektedir. Bu sanat iki türlü tarif edilmiş olup ya mübâlağa amacıyla bir vasfa sahip bir şeyden tam o varlık gibi bir varlığın tasavvur edilmesi; ya da insanın kendi şahsını kastederek muhatap sözünü kullanmasıdır. Günümüzde, bir şairin kendisini ayrı bir kişi yerine koyarak ona hitap etmesi olarak açıklanan tecrîd, Arapça temel belâgat kitaplarıyla Osmanlı belâgat kitaplarının çoğunda birinci tarifi ile öne çıkmaktadır.
Keywords
Abstract
The books of the rhetoric which are explained with examples of the word and meaning arts are the books where some arts can be given with different names and classifications. Keywords: Tecrid, art, rhetoric books, definition, classification. The subjects of the rhetoric, which were taught in classical form in the madrasas in the Ottoman field until the Tanzimat, were given in schools by western method after Tanzimat and the lecture notes were converted into books. Although these books were based on Arabic rhetoric books in madrasas, they were different in form and content. These books, which are generally based on Miftah al-Ulum of Sirajuddin-i Sekkaki and its annotations or summaries, have also included new arts. One of the arts described in the rhetoric books is tecrid, and in most of the books pass in different ways according to today's description. This art has been described in two sorts: to envision an entity of something skilled; or that man uses the word of the other. Today, in this art a poet addresses him by putting himself as a separate person. He has come to the forefront with his first recipe in most of the Ottoman rhetoric books and basic books of Arabic.
