Author :
Abstract
Dersim Mebusu Hasan Hayri Bey, Türk siyasal hayatında Cumhuriyet’in kuruluşunda askeri katkıları olan bir Cumhuriyet adamıydı. Yeni kurulan Cumhuriyet iktidarını elinde tutan kadrolar ile siyasi olarak ayrı düşer. İktidar kadrolarına muhalif olması, etnik ve inançsal olarak farklı olan Kürt, Zaza ve Alevilerin Cumhuriyet içinde dil ve inançlarında daha da özgür olmaları için verdiği siyasi mücadele, onun idamına neden olmuştur. İktidar, muhalif olduğu için kendisine, Türkiye Cumhuriyet’ini bölme ve Kürdistan devleti kurma gayreti içerisinde olduğu suçlamasını yapmıştır. Bu makalede Hasan Hayri Bey’in Cumhuriyet’i bölmek gibi siyasi faaliyetlerinin olmadığını, daha özgür, daha demokratik bir Cumhuriyet’i savunduğunu göreceğiz. Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında hem askeri hem de siyasi olarak Mustafa Kemal’in yanında yer almış, Kürtlerin ayrılıp bağımsız devlet kurmasına sıcak bakmamıştır; demokrasi ve özgürlükten yana olmuştur. Bu makalenin amacı, Hasan Hayri’ye yapılan suçlamanın yerinde olmadığını açığa çıkarmak olacaktır. Aynı zamanda Türk siyasal tarihinde yapılan siyasi yanlışlığa ışık tutacağını ve tarihte hak ettiği yeri alacağını ummaktayız.
Keywords
Abstract
Hasan Hayri was a Republican who contributed as a soldier to the foundation of the Turkish Republic. He had another political thought from the nationalist establishment which was in power of the Republic. He struggeled for more freedom for Kurds – Zaza. Therefor he was suspected of supporting the division of the Turkish state in favour of a Kurdisch state and was finally executed. In this article, I aim to prove that Hasan Hayri had no intention to divide the Republic and establish a Kurdish state, but to defend a freer and more democratic Republic. During the founding years of the Republic he supported Mustafa Kemal Atatürk both militarily and politically, and was never in favour of a separate Kurdish state. He believed in the Republic and defended democracy and freedom. His true beliefs will be revealed in this article proving the accusations made against him wrong.
