Author :
Abstract
Şair ve yazarların söz varlığının bir dökümü olan sözlükler, dil incelemelerinde önemli bir kaynaktır. Dil bilimin bir alt dalı olan sözlük bilimin yöntemleriyle sanatçıların eserlerinde kullandıkları sözcüklere, sözcük gruplarına dair verilere ulaşırız. “Sanatçı sözlükleri” dediğimiz sözlüklerle hem sanatçıların üslûbu hem de onların yaşadıkları devrin kültürel birikimi hakkında bilgi sahibi oluruz. Sözlük bilim yöntemlerinden yararlanarak hazırladığımız bu makalede şair Nedim’in söz varlığındaki Türkçe unsurları tespit ettik. Nedim, Türkçe’ye olumsuz bir bakış açısıyla yaklaşan birçok Divan şairine mukabil, şiirlerinde halkın konuştuğu Türkçe’ye yer vermiştir. Nedim’in sade dil anlayışı, bizde Divan’ında geçen Türkçe unsurlara eğilme kanaati uyandırdı. Bu çalışma ile Nedim Divanı’nda geçen Türkçe köklü/gövdeli kelimelerin anlamlarıyla beraber bir dökümü ve Türkçe söz dizimine göre kurulmuş kelime gruplarının istatistikleri verilmiştir. Buradan hareketle Nedim’in dil geleneğimiz içindeki farklılığı ortaya konmuş; Türkçe’nin korunması, gelecek nesillere aktarılması ve millî duyarlılığın devamı için sanatçıların söz varlığındaki Türkçe unsurların öne çıkarılması gerekliliğine dikkat çekilmeye çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Dictionaries, which are the vocabulary casts of poets and writers, are important sources in language studies. We reach data on words and word groups used in the artists’ works with the methods of lexicography, a subfield of linguistics. With the dictionaries, as we call “dictionaries of artist”, we learn about both the style of the artists and the cultural accumulation of the period they live in. We determined Turkish Elements in the Vocabulary of poet Nedim in this Article which we prepared using Lexicology. Although most of the Divan poets has a negative point of view on Turkish, Nedim has given place to Turkish spoken by ordinary people. Nedim’s understanding of plain language has led us to lean towards the Turkish elements in the Divan. In this study, we have provided a cast of the Turkish rooted/bodied words in Nedim’s Divan with their meanings and statistics of the word groups formed according to the Turkish syntax. From this point of view, we have tried to reveal the difference of Nedim in our language tradition and to draw attention to the necessity to emphasize the Turkish elements in the vocabulary of the artists for the preservation, transmission to the next generations and the continuation of national sensitivity of Turkish.
Keywords
- Akalın, Mehmet (2007). Eski Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Akalın, Mehmet (2007). Eski Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Aksan, Doğan (2000). Türkçenin Söz Varlığı. Ankara: Engin Yayınları.
- Aksan, Doğan (1995). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil KurumuYayınları.Atalay, Besim (2006) . Divânü Lügât-it-Türk. Ankara : TDK Yayınları.
- Ayvazoğlu, Beşir (2013). Yahya Kemal “Eve Dönen Adam”. İstanbul: Kapı Yayınları.Ayvazoğlu, Beşir (1997). Aşk Estetiği. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Ayverdi, İlhan ve Topaloğlu, Ahmet (2007). Kubbealtı Lugatı Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
- Beyatlı, Yahya Kemal (1990). Edebiyata Dair. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
- Ergüzel, M. Mehdi. (2010, Aralık). Türkçenin Söz Varlığının Tespitinde Şair ve YazarSözlüklerinin Önemi, III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumunda sunulmuş bildiri, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Kaplan, Mehmet (1997). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergah Yayınları.
- Karahan, Abdülkadir (1992). Türk Kültürü ve Edebiyatı. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Karahan, Leyla (1995). Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Karamanlıoğlu, Ali Fehmi (2007). Türk Dili Nereden Geliyor Nereye Gidiyor. İstanbul: Beşir Kitabevi Yayınları.
- Kudret, Cevdet (1985). Divan Şiirinde Üç Büyükler, Nedim. İstanbul: İnkılap Kitabevi Macit, Muhsin (1997). Nedim Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Moran, Berna (2011). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Necatigil, Behçet (1985). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınları.
- Onan, Necmettin Halil (1997). İzahlı Divan Şiiri Antolojisi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Pala, İskender (1998). Divan Edebiyatı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Ricoer, Paul (2007). Zaman ve Anlatı: Bir Zaman Olay Örgüsü Üçlü Mimesis. İstanbul: YKY. Sâmi, Şemseddin (1989). Kāmus-ı Türkî. İstanbul: Enderun Kitabevi Yayınları.
- Tanpınar, Ahmet Hamdi Tanpınar (1997). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: ÇağlayanTemizel Akar , Firdevs (2002). Nedim Divanının Kelime Grupları ve Sözlüğü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, SAÜ, Sakarya.
- Temizel Akar , Firdevs (2019). Yahya Kemal’in Eserlerindeki Özel İsimlerin Tasnifi ve Değerlendirilmesi , sobider (Sosyal Bilimler Dergisi), S. 36, s. 451-465.
- Timurtaş, Faruk Kadri (1994). Osmanlı Türkçesine Giriş. İstanbul: Alfa Yayınları.
- Tulum, Mertol (2002). XVII ve XVIII. Yüzyıllarda İstanbul Türkçesi: Sesler ve UyumlarÜzerine Bir Deneme. Türkler. (c. 11, s.s. 489-508.). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Uludağ, Erdoğan (2009). Dilde Sadeleşme Ve Türkî-i Basît Hakkında Düşünceler. Turkish Studies, Volume 4/5 Summer , s. 292-329.
