Author :
Abstract
Âşıklık geleneği içerisinde atışmanın oldukça ayrı ve önemli bir yeri vardır. Âşık fasıllarının en ilgi çeken bölümlerinden olan atışmalarda; âşıklar bilgi, birikim ve hünerlerini gelenek dâhilinde göstermeye ve diğer âşıklara üstünlük sağlamaya çalışırlar. Atışmalarda izleyenleri eğlendirme amacı ağırlıktadır. Atışmalar çoğunlukla iki ya da daha fazla âşık arasında yapılır; fakat bir âşığın soyut ya da somut kavramları karşılıklı konuşturması şeklinde de karşımıza çıkabilmektedir. Atışmalarda özellikle dinleyenleri eğlendirmek amacıyla mizahi bir tarz tercih edilir. Günümüzde kabul gören mizah kuramlarından biri olan üstünlük kuramında herhangi bir gülmece öğesini okuyan, duyan ya da gören kişi olay kahramanının yaptığı yanlışlığı kendisinin yapmayacağından emin olur, kendisini üstün hisseder, bu durumdan içten içe hoşlanır ve güler. Olaydaki komiklik başka insanların zayıflıklarından kaynaklanır ve olaya gülen kişinin kendisini zekâ, ahlak ve fiziksel açıdan üstün görmesiyle alakalıdır. Bu çalışmada âşık atışmaları üstünlük kuramı bağlamında değerlendirilecek, atışmalardaki üstünlük kuramını yansıtan öğeler tespit edilmeye çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
The spats in minstrelsy tradition are quite distinct and important place. Spat, which is one of the most interesting sections in minstrelsy chapter; minstrel of knowledge, experience and demonstrate their skills and make squabbling within the tradition in order to out maneuver the other in minstrel. Entertaining the audience in spats goal is weight. Spats are usually performed between two or more minstrel; but a minstrel of abstract or concrete concepts can appear in the form of mutual talk. Spats, especially in a humorous style to entertain listeners preferred. The superiority theory is one of today's accepted humor theory studying any element of humor, his mistake of hearing or people who saw the events hero would be sure to himself, he feels superior is like from the inside of the situation and laugh. Humor in the incident is caused by other people's weaknesses and incidents laughing person's own intelligence, it is associated with superior vision morally and physically. This work will be evaluated in the context of the theory of superiority minstrels quarrel; the items reflect the superiority theory will be studied to determine the spats.
Keywords
- Albayrak, N. 2004. Ansiklopedik Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Leyla ile Mecnun Yayıncılık.
- Apaydın, M. 2007. Tanzimat'tan Sonra Mizah ve Hiciv. Türk Dünyası Edebiyat Tarihi 3. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Artun, E. 1996. Günümüzde Adana Âşıklık Geleneği ve Âşık Feymani. Adana: Adana Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
- Artun, E. 2005. Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı. İstanbul: Kitabevi.
- Bali, M. 1975. “Âşık Karşılaşmaları-Atışmalar ve Bugünkü Durumu I”, Türk Folklor Araştırmaları, C. 16, S. 314, ss. 7432-7435.
- Eker, G. Ö. 2009. İnsan Kültür Mizah Eğlence Endüstrisinde Tüketim Nesnesi Olarak Mizah. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Ekici, M. 2008. “Gülme Teorileri ve Nasreddin Hoca Fıkraları”, 21. Yüzyılı Nasreddin Hoca İle Anlamak Uluslararası Sempozyumu Bildirileri.
- Fırlar, B.-Çelik, M. 2010. “Gazete Reklâmlarında Mizah: Türk Mizah Reklâmlarına İlişkin Tarihsel Bir Analiz”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, Volume: 3, Issue: 12.
- Günay, T. 1976. “Türk Halk Şiirinde İlk Değişme (Münazara) Örnekleri”, Uluslararası Folklor ve Halk Edebiyatı Semineri Bildirileri.
- Günay, U. 2005. Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Hança, B. B. 2015. “Karacaoğlan Şiirlerine Modern Mizah Teorileri Bağlamında Bir Bakış”, The Journal of Academic Social Science Studies, S.38.
- Kaya, D. 2000. Âşık Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Kitabevi.
- Köprülü, M. F. 1994. Edebiyat Araştırmaları I. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Morreal, J. 1997. Gülmeyi Ciddiye Almak. İstanbul: İris Yayıncılık ve Filmcilik.
- Oğuz, M. Ö. 1994. Yozgat’ta Halk Şairliğinin Dünü ve Bugünü. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Özkaya, E. 2017. “Mizahta Üstünlük Kuramı Bağlamında Gelin-Kaynana Manileri”, 2’nd International Conference on Studies in Turkology Bildirileri.
- Topak, C. 2012. Adana’da İmami. Adana: Adana Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
- Usta, Ç. 2009. Mizah Dilinin Gizemi. Ankara: Akçağ Yayınları.
