Author :
Abstract
Türk dil ve lehçelerinde kılınışın iki temel işlevi vardır. Bunlardan ilki bir eylemin sınırını ve süresini belirlemektir. İkinci işlev ise eylemin oluş ve kılınış biçimini ortaya koymaktır. Bu işlevlerden ikincisi esasen bu çalışmanın konusunu yani tasvir fiillerini oluşturmaktadır. Tasvir fiilleri, eylemleri çeşitli açılardan tasvir ederek anlamı tamamlayan, betimleyen yapılardır. Tasvir fiilleri iki ayrı fiilin kaynaşmasından oluşan, fiil+zarf- fiil eki + yardımcı fiil şeklindeki yapılardır. Fiillerin anlamlarını değişik biçimlerde ifade eden bu yapılar Güney Sibirya Türk dillerinden birisi olan Tuvacada sayıca oldukça fazladır. Bu çalışma kapsamında ise Tuvacada tezlik bildiren tasvir yapıları incelenmiştir. Çalışmanın örneklemini Çağdaş Tuva Edebiyatından seçilen bir roman, bir öykü, bir uzun öykü ve bir antoloji kitabı oluşturmaktadır. Bu eserlerin taranması neticesinde Tuvacada tezlik bildiren tasvir fiileri olarak –p al-, a/-u/-y ber-,-a/-y düş-, -a/-y hon-, -p kag-, -p kal-, -p ıd- yapıları tespit edilmiştir. Bu yapılar taranan metinlerden elde edilen cümleler ile örneklendirilmiştir.
Keywords
Abstract
Turkish language and dialects have two basic functions. The first is to determine the limit and duration of an action. The second function is to reveal the form of formation and rendering of the action. The second of these functions essentially constitutes the subject of this study, namely the verbs of depiction. Descriptive verbs are structures that describe and complete meaning by describing actions from various angles. Descriptive verbs are constructions consisting of fusion of two separate verbs, in the form of verb + adverb-verb suffix + auxiliary verb. These structures, which express the meanings of verbs in different forms, are numerous in Tuvan, one of the Southern Siberian Turkish languages. Within the scope of this study, depiction structures reporting thesis in Tuvan were examined. The sample of the study consists of a novel, a short story, a long story and an anthology book selected from Contemporary Tuvan Literature. As a result of these works, –p al-, a / -u / -y ber -, - a / -y düş-,-a/-y hon-, -p kag-, -p kal-, -p ıd- structures were identified as depictive verbs reporting thesis in Tuvan. These structures are exemplified by the sentences obtained from the scanned texts. of the theory of superiority minstrels quarrel; the items reflect the superiority theory will be studied to determine the spats.
Keywords
- Arıkoğlu, E., & Kuular K. (2003). Tuva Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Darjay, A. (1991). Çetker Çetkizi. Kızıl: Tıvanıŋ Nom Ündürer Çeri.
- Çetin, E. (2018). Altun Yaruk’ta süreklilik ve tezlik bildiren tasvir fiillerinin Çince orijinal metindeki görünümleri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 215-245.
- Demir, N. (2004). Eski Türkiye Türkçesinde tasvir fiilleri. Zeynep Korkmaz Armağanı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 853 103-116.
- Gökçe, F. (2013). Gramerleşme Teorisi ve Türkçe Fiil Birleşmeleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
- İskahov, F. G.,& Palmbah A. A. (2019). Tuva Dili Grameri Ses ve Şekil Bilgisi. Ekrem Arıkoğlu (Çev.). Ankara: Bengü Yayınları
- Karadağ, F. (2015).Tuvacada Tasvir Filleri. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Killi Yılmaz, G. (2010). Kuzey ve Gündeydoğu Sibirya Türklerinin Dil Durumu. Ankara: Kök Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Yayınları.
- Koçoğlu Gündoğdu, V. (2018). Tuva Türkçesi Grameri Metin- Söz Dizini. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Korkmaz Z. (2017). Dil bilgisi Terimleri Sözlüğü (5.baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
- Kudajı, K. E. (1992). Uygu Çok Ulug Hem. Kızıl: Tıvanıŋ Nom Ündüer Çeri.
- Luginov N. (2011). Cingis- Haannıŋ Dujaalı- Bile II. Kızıl.
- Ölmez, M. (2007). Tuvacanın Sözvarlığı Eski Türkçe ve Moğolca Denkleriyle. Wiesbaden: Harrassowıtz Verlag.
- Schönig C. (2013). Modern Türk dillerinin eş zamanlı tasnifi ve tarihsel yönleri. Dil Araştırmaları, sayı 12, bahar, 221-257.
- Tanova E. (2010). Doşkun Çıldarnıŋ Çazı. Kızıl: Tıvanıŋ Yu. Ş. Kyunzegeş Attıg Nom Ündürer Çeri.
- --------------(1969). Tarama Sözlüğü IV. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Tekin T. (1989). Türk dil ve diyalektlerinin yeni bir tasnifi. Erdem Dergisi. c. 13 141-168.
- Topaloğlu, A. (1989). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
