CHP PARTİ MÜFETTİŞİ ŞEVKET ÖDÜL’ÜN 1936 TARİHLİ TEFTİŞ RAPORUNDA MARAŞ VİLAYETİ İLE İLGİLİ BAZI TESBİTLER

Author :  

Year-Number: 2019-40
Language : null
Konu : TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARİHİ
Number of pages: 208-229
Mendeley EndNote Alıntı Yap

Abstract

Siyasi partilerin kontrol mekanizması olarak işlevini yürüten parti müfettişliği kurumu CHP’nin kullanmış olduğu ve geçmişi Cumhuriyet öncesine dayanan bir sistemdir. Parti içi düzen ve kontrolü sağlamak için kurulan parti müfettişliği İttihat ve Terakki Cemiyeti Nizamnamesinden örnek alınarak CHP’nin bünyesine dahil edilmiştir. Ülke ilk aşamada 14bölgeye ayrılmış her bölgenin başına bir müfettiş tayin edilmiştir. 1931 yılına kadar varlığını sürdüren parti müfettişliğine 1931 yılında kabul edilen tüzükle son verilmiştir. Ancak 1935 yılında yeniden düzenlenen CHP Teftiş Talimatnamesi ile görev ve sorumlulukları yeniden düzenlenen müfettişler geniş yetkilerle bulundukları bölgeleri denetlemişler ve hazırladığı raporları genel merkeze göndermişlerdir. Bölgelere gönderilmiş olan müfettişler burada yaptıkları çalışmalar ile bölgenin temel sorunlarını tespit ederek, çözüm yollarını hazırlamış oldukları raporlarda ortaya koymuşlar ve bu raporları merkez teşkilatına göndermişlerdir. Parti merkez teşkilatı bu raporlar doğrultusunda bölgenin sorunlarının çözümü için yol haritasını belirlemiştir. Müfettişler görev yaptıkları illerde parti teşkilatı ve çalışmalarının yanı sıra şehrin sosyal, ekonomik, eğitim ve kültürel durumu ile ilgili hususları hazırladıkları raporlarda ele almışlardır. CHP’nin parti müfettişi Şevket Ödül 1936 yılında Maraş ve çevresini teftiş edip hazırladığı raporlar ile parti merkezine bölge hakkında ayrıntılı bilgiler vermiştir. Hazırlanan bu raporlar sayesinde, bölgenin temel ihtiyaçlarının giderilmesi ile ilgili birçok meselenin gün yüzüne çıkması sağlanırken, aynı zamanda bölgedeki insanların hükümet ve partiye olan tutumları da tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra partinin merkez-taşra ilişkileri bakımından geniş bir şekilde önemli veriler elde edilmesini sağlayan bu raporlar tek parti döneminde izlenen politikaların taşradaki yansımalarının görülmesinde oldukça önemli olmuştur.

Keywords

Abstract

The corporation of party inspectorship, performing as a control mechanism political parties, is a system which was rooted before republic, and used by CHP. The part inspectorship, established to provide intra-party discipline and control, was incorporated into CHP by modeling he regulations of party of union and progress. At first the country was divided into 14 regions, and each region an inspector was assigned. Continued to 1931, party inspectorship was ceased with a statue adopted in 1931. But in 1935, the inspectors whose duties and responsibilities reconstituted according to re-arranged inspection guideline of CHP, checked their areas with a wide authority, and sent their reports to the headquarter. The inspectors sent to different regions, determined main problems of the provinces and revealed the solutions in their reports, and then they sent them to the headquarter. So, the headquarter made a roadmap in order to solve these problems. The inspectors, examined not only the party governance, but also, they prepared detailed reports about cities they were responsible for, concerning social, economic, cultural, educational and political issues. In 1936 Şevket Ödül the party of inspector of CHP, inspected Maraş and surroundings and he gave detailed information to the headquarter about regions with his reports. Thanks to these reports, many issues concerning the meeting the basic needs in regions came to light and at the same time people’s attitudes towards the government and the party were emerged. On the other hand, these reports, providing wide data about relationships between center and province, took very important place in seeing the outcomes of the party policy in single-party period.

Keywords


  • B.C.A., 490-01-686-328-1-92, ek: 20.B.C.A., 490-01-686-328-1-93, ek:21.B.C.A., 490-01-686-328-1-97, ek:22.B.C.A., 490-01-00-496-1997-3,ek:24. 3. Resmi Yayınlar

  • Ahmad, Feroz , (2014). Modern Türkiye’nin Oluşumu, İstanbul: Kaynak Yayınları.

  • Alpaslan, Erhan, Aydın, Tülay, (2015). ‘‘CHP Parti Müfettişi Mithat Aydın’ın TeftişRaporlarına göre Maraş (1940-1942),’’ Cumhuriyet Tarihi Araştırmalar Dergisi, S.22, Ankara, ss.363-391.

  • Alpaslan, Erhan, (2018). Maraş’ta Sosyo-Kültürel ve İktisadi Hayat (1920-1950), Çukurova Araştırmaları Dergisi, S.4(2), Adana, ss.164-195.

  • Atalay, Besim, (2008). Maraş Tarihi ve Coğrafyası, Kahramanmaraş: Ukde Yayınları. Aybars, Ergün, (2007). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, İzmir: Zeus Kitapevi.

  • Aydın, Tülay, (2018).’’ Tek Parti Döneminde CHP’nin Taşra Örgütlenmesi ve Merkez – Taşraİlişkileri (1935-1945), Kahramanmaraş Sütçüimam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kahramanmaraş.

  • Aydın, Tülay, (2019). ‘’Tek Parti Döneminde CHP’nin Taşra Örgütlenmelerinde Güç ve İktidar Mücadelesi: Maraşlı Kadızade Ailesi,’’ Asıa Mınor Studıes, C.7, S.1, ss.184-200.

  • Çeçen, Anıl, (1990). Halkevleri, Ankara: Gündoğan Yayınları.

  • Çetin, Hüseyin, (2015). ‘’CHP Parti Müfettişlik Raporlarına Göre Aydın’’, Adnan MenderesÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın.Çetin, Süreyya, (2018). Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Belgelerine Göre Maraş 1923-1950,Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.

  • Doğan, Orhan, (2014).’’Maraş’ın Kurtuluş ve Kahramanlık Mücadelesinin Millî MücadeledekiYeri’’, Uluslararası Cumhuriyet Döneminde Maraş Sempozyumu Kahramanmaraş Belediyesi, ss.112-121.

  • Dursun, Tuncay, (2002). Tek Parti Dönemindeki Cumhuriyet Halk Partisi Büyük Kurultayları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

  • Erdoğan, Aydın, (2000). Cumhuriyet Halk Partisi Tüzükleri Dünü Bugünü (1923-2000), Ankara: V Kitap.

  • Gökhan, İlyas, (2019). Kahramanmaraş Tarihi Cilt I-II, Niğde: Akbaba İletişim Matbaacılık.Gümüşalan, Nermin, (2014). XX. Yüzyılın İlk Yarısında Maraş (1908-1938), Ankara: Öncü Basımevi.

  • Gümüşalan, Nermin, (2014). ‘’Maraş Halkevi ve Faaliyetleri,’’ Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.19, Ankara, ss,147-171.

  • Karataş, Mehmet, (2004).’’ 20. Yüzyılın Başlarında Maraş’ın Sosyo-Kültürel ve Ekonomikdurumu’’, Kahramanmaraş Sempozyumu (1894-1907), I. Kahramanmaraş Sempozyumu, ss.599-609.

  • Karatepe, Şükrü, (2018). Tek Parti Dönemi, Ankara: Bir Binyıl Yayınevi.

  • Karayaman, Mehmet, (2017). ’’CHP Parti Müfettişleri Raporlarına Göre Uşak (1935-1950),’’ Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.10, S.3, Uşak, ss. 459-496.

  • Koçak, Cemil, (1992).’’ Tek Parti Döneminde Cumhuriyet Halk Partisinde Parti Müfettişliği’’ Tarık Zafer Tunaya’ya Armağan, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, ss.458-494.

  • Kopar, Metin. (2011).’’ CHP Teftiş Raporlarına Göre II.Dünya Savaşı Yıllarında Gaziantep’’Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.10, S.3, Gaziantep, ss.1037- 1055.

  • Metinsoy, Murat, (2009). ’’Erken Cumhuriyet Döneminde Mebusların ‘’intihap bölgesi’’ ve‘’teftiş bölgesi’’ Raporları,’’ Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar Dergisi S.3, İstanbul, ss.103-169.

  • Neziroğlu, İrfan, Yılmaz, Tuncer, (2013). Hükümet Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri 1920-1950, Ankara: TBMM Basımevi.

  • Temizer, Abdurrahman, (1987). Kahramanmaraş’ta Milli Eğitimin Dünü ve Bugünü, Ankara: Kahramanmaraş İli Eğitim Gençlik ve Spor Müdürlüğü.

  • Turan, Murat, (2010). ‘’Cumhuriyet Halk Partisinin Doğu Örgütlenmesi 1923-1950,’’Dokuz

  • Uyar, Hakkı, (2012.Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, İstanbul: Boyut Yayıncılık.

  • Yetişgin, Mehmet, (2008), ‘’Maraş Savunması: Amaçlar, Kişiler ve sonuçlar’’, Maraş Tarihi veSanatı Üzerine, KSÜ Kahramanmaraş ve Yöresi Kültür Değerlerini Araştırma Uygulama Merkezi, Yayın No:1, Kahramanmaraş, ss.281-294.

                                                                                                                                                                                                        
  • Article Statistics