Author :
Abstract
Kur’an-ı Kerim nâzil olduğu günden beri insanların yaşamına yön vermiş günlük hayatlarını şekillendirmiştir. Müslüman âlimler Kur’an üzerinde farklı alanlarda çalışmalar yapmış insanların yaşamlarını kolaylaştıracak, şekil ve yön verecek yorumlarda bulunmuşlardır. Toplumsal yaşamın hukuki kuralları da yine Kur’an çerçevesinde ondan istinbat edilen hükümler çerçevesinde oluşturulmuştur. Ebû Hanîfe ve talebeleri de Müslüman toplumun sosyal yaşamdaki kurallarını Kur’an çerçevesinde oluşturma gayretini göstermişler ve bunda da muvaffak olmuşlardır. Diğer bir deyişle Kur’an’ın hüküm içeren âyetlerinin zamana şartlara ve mekâna uygun olarak, Kur’an’ın ruhuna ters düşmeksizin tefsirini yapmışlardır. Ebû Hanîfe ekolünün Kur’an’ı tefsir ederken dayandığı esasların kökeni tabiîn ve sahâbenin görüş ve içtihatlarına dayanmaktadır. Her ne kadar Ebû Hanîfe’den bizlere ulaşan bizzat kendisinin yazdığı eser olmasa da ona isnat edilen eserlerde, İmam Muhammed ve İmam Yûsuf gibi öğrencilerinin kaleme aldıkları kitaplarda ekolün tefsirdeki kökenlerini görebilmekteyiz. Ebû Hanîfe ekolü tefsir ilminden ziyade fıkıhta meşhur olmuştur. Bu hususiyet ekolün tefsir faaliyetlerinin tanınmamasına veya az tanınmasına sebep olmuştur. Makalede bu kökenleri tespit ettikten sonra mezhep imamlarının kaleme aldıkları tefsir ilmiyle alakalı seçtiğimiz bazı çalışmaları IV. asırdan itibaren vermeye gayret ederek ekolün Kur’an tefsiri sahasındaki çabalarını göstermeye ve var olan müphemliği izale etmeye çalışacağız.
Keywords
Abstract
The Holy Quran has shaped people's lives since the day it became a shape and shaped their daily lives. Muslim scholars have made comments on the Qur'an that will facilitate and shape the lives of people who have studied in different fields. The legal rules of social life have also been established within the framework of the provisions that are referred to from the Qur'an. Abu Hanifah and his students also tried to establish the rules of social life in the social life within the framework of the Qur'an and succeeded in this. In other words, they interpreted the verses of the Qur'an containing the provisions in accordance with the conditions and place of time, without contradicting the spirit of the Qur'an. The origins of the principles on which the Abu Hanif school was based on the interpretation of the Qur'an are based on the views and jurisprudence of the natural and the Companions. Although Abu Hanifa is not the work he personally wrote, we can see the origins of the school in the exegesis of the school in the books written by his students such as Imam Muhammad and Imam Yusuf. The school of Abu Hanifa became famous in fiqh rather than the science of tafsir. This has caused the school's exegesis activities not to be recognized or under-recognized. After identifying these origins in the article, some of the studies we have chosen about the commentary science written by the sect imams are included in the IV. We will try to show the efforts of the school in the field of Qur'anic exegesis and try to remove the ambiguity.
Keywords
- Abdu’l-İsâvî, Şaban Suûd, İbn Ömer ve eseruhu fi’t-tefsir, mecelletü’l-câmiati’l-İslamiyyeti, sayı, 5/17, Bağdâd, 2005.
- ……….., Devru Medresti Ebî Hanîfete fi’t-Tefsîr, Mecelletu Külliyeti’l-İmami’l-Azam, sene, II, sayı, 3, 2006.
- Cassâs, Ahmet b. Ali Ebû Bekir er-Râzî, Ahkâmu’l-Kur’an, (thk. Muhammed Sadık el- Kamhâvî), Beyrut, 2010.
- Davûdî, Şemseddin Muhammed b. Ali, Tabakâtu’l-müfessirin, (thk. Ali Muhammed Ömer), Kahire, 1972.
- Ebû Nuaym el-İsbehânî, Müsnedü’l-İmam Ebî Hanifete, (thk. Nazar Muhammed el- Faryâbî),Riyad, 2008,
- Ebû Ubeyde Kasım b. Sellâm, İbn Abdullah el-Herevî, Fedâilu’l-Kur’an, (thk. Mervan el- Atiyye, Muhsin el- Harebe ve Vefa Takiyüddin), Dımeşk, 1995.
- Ebû Zehre, Muhammed, Ebû Hanîfe: Hayatuhu ve asruhu- ârauhu’l-fıkhiyye, Beyrut, 1977.
- Gazâlî, Ebû Hamid Muhammed, el-Mustasfâ min ilmi’l-usûl, (thk. Hamza b. Züheyr Hafız), Medine, 2008.
- Hâcî Halife, Mustafa b. Abdullah (Kâtip Çelebî), Keşfu’z-zünûn an esâmi’l-kutubi ve’l-fünûn, Bağdâd, 2010.
- Hatîb el-Bağdadî, Ahmed b. Ali b. Sâbit, Tarîhu Bağdâd, (thk. Dr. Beşşâr Avvâd Ma’rûf), Beyrut, 2002.
- İbn Hacer Askalânî, Ahmet b. Ali Hacer Ebû’l-Fadl, Fethu’l-bârî şerhu sahîhi’l-Buhârî, Beyrut, 2010.
- İbn Kayyim el-Cevziyye, Şemseddin Ebû Abdullah, A’lâmu’l-muvakkıîn an Rabbi’l-âlemîn, (thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid), Beyrut, 1977.
- İbn Teymiyye, Muhammed Takiyuddin Ebû’l-Kasım, Mukaddimetu fi usûli’t-tefsir, Beyrut, 1980,
- İsmail Paşa el-Bağdâdî, Hediyyetü’l-ârifîn bi esmâi’l-müllifîn, Beyrut,2010.
- Kallek, Cengiz, Fukaha-yi Seb’a, TDV İslam Ansiklopedisi, ist. 1996.
- Meşhedânî, Haşim Abdu Yâsîn, Abdullah İbn Mes’ûd ve medresetuhu’t-tefsiriyye, Bağdad, 1990.
- Muhsin Abdulhamid, Tatavvru’t-tefsir, Musul, 1989.
- Nesefî, Ebû’l-Berekât Abdullah b. Ahmet b. Mahmut, Medâriku’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl, (thk. Yusuf Ali Bedevî), Beyrut, 1998.
- Selkınî, Abdullah Muhammed, Hıbru’l-Ümmeti Abdullah İbn Abbâs, Beyrut, 1986.
- Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekir Celaleddin, Tabakâtu’l-müfessirîn, (Ali Muhammed Ömer), Kahire, 2010.
- Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’an, (thk. Dr. Abdullah b. Abdu’l-Muhsin et-Türkî), Beyrut, 2001.
- Taş Köprî Zâde, Miftâhu’s-saâde ve misbâhu’s-Siyâde fi mevduâti’l-ulûm, Beyrut, 2001.
- Zehebî, Muhammed Hüseyin, et-Tefsir ve’l-müfessirûn, Kahire, 2010.
