Author :
Abstract
Cedidçilik Fikri, dünyadaki gelişmelere yetişmek adına Türk halkları arasında eğitim alanında yenilikler yapılmasını öngören bir düşünce olarak ortaya çıkmış ve hızla yayılarak bütün Türk halklarının hayatını etkileyecek bir faaliyet halini almıştır. Bu fikir çerçevesinde eğitim alanında mekteplerde akli bilimlerin okutulması gibi çeşitli yenilikler yapılmıştır. Bu yenilik hareketlerinin ana çıkış noktası, nakli ilimlere dayanan eski tarz mektepleri ıslah ile bu mekteplerin dünyadaki gelişmelere adaptasyonunu sağlamak ve Çarlık Rusyası’nın Türk halklarının milli değerlerini yok etmek suretiyle Ruslaştırma faaliyetini durdurmak olmuştur. Bu noktada, İsmail Gaspralı gibi dönemin önde gelen Türk düşünürleri önemli çalışmalar sergilemişlerdir. Çalışmamızda Cedidçilik Fikrinin ve bu fikrin bir ürünü olan Usul-i Cedid Mekteplerinin ortaya çıkmasını tetikleyen sebepler araştırılmıştır. Araştırmamızın yöntemini literatür taraması yöntemi oluşturmaktadır.
Keywords
Abstract
The idea of Jadidism emerged as a consideration prescribing innovations in the field of education among Turkic people to catch up with global developments. It had spread rapidly and became an activity which could influence the whole Turkic nations. Various reforms such as instructions of mental sciences were introduced in the field of education within the frameworks of the idea. The starting point of these novelties was the improvement of stable old-style schools through providing their adaptation to developments in the world and the deactivation of the Russification activities, where the main aim of the Tsarist Russia was the elimination of national values of the Turkic people. Outstanding Turkic thinkers of that period like Ismail Gaspirali showed significant work at this point. The idea of Jadidism had rapidly spread among Turkestan people and new schools were founded. The old-style schools were renewed and equipped with practice-based sciences in compliance with modern necessities. In this study reasons of emergence of Jadidism and the Usul-I Jadid Schools, the product of Jadidism, were analyzed. Social and political structure of Turkestan in this period and Ismail Gaspirali were studied as well. In this study literature review method was used
Keywords
- Абдирашидов, З., (2011). Исмаил Гаспринский и туркестан в начале XX Века: свяязи- отношения-влияние, Ташкент: Akademnashr.
- Абдирашидов, З., (2008). Исмоил Гаспринский ва туркистонда жадидчилик. Тошкент: Фрунцузский Институт Исследований Центральной Азии.
- Azmukhanova, A.,(2014). Integration of Turkic Peoples in the Early Twentieth Century. World Applied Sciences Journal, 29 (7), 899-902.
- Ashurov, G., (2005). Jadidism, Intellectual And Polıtıcal Ferment History Of Civilizations Of Central Asia. Paris: Unesco,
- Bayer, B., (2012). İsmail Gaspralı. Trakya Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Öğrenci Dergisi. 2(1), 29-30.
- Бороздин, С. С. (2012). Политика Российских Властей В Отношении Мусульманского Населения Туркестана И Бухары (1867 - 1914). Диссертации На Соискание Ученой Степени Кандидата Исторических Наук, Уральский Федеральный Университет Имени Первого Президента России Б. Н. Ельцина, Екатеринбург.
- Bozkurt, G., S., Gaspıralı Ve Rusya Müslümanlarının Kimlik Mücadelesi, 1905-1907, Http://Www.İsmailgaspirali.Org/Yazilar/Gsbozkurt.Htm Erişim Tarihi: 09.11.2014.
- Curayeva, B., İsmail Gaspıralı ve Türkistan'da Ceditçi Hareketi, Http://Www.Tarihtarih.Com/?Syf=26&Syz=356325, Erişim Tarihi: 04.02.2015.
- Çelenk, S. (2008). The History of Laicism in Turkish Educational History. Elementary Education Online, 7(2), 368-375.
- Даудов А. Х., Мамышева Е. П., (2011). “Из истории латинизации национальных алфавитов СССР”, Вестник Санкт- Петербургского Университета, 2 (2), 2-11.
- Fisher, A. W. (1998). A Model Leader For Asia, Ismail Gaspirali. The Tatars Of Crima: Return To The Homeland, Ed. Edward A. Allworth, pp. 29-47, Duke University Press.
- Gül, Y. E. (2013). XIX. Yüzyılda Türkiye’deki ve Kırgızistan’daki Mektep ve Medrese Eğitim Sistemlerinin Mukayeseli Olarak İncelenmesi. Kırgız-Türk Manas Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bişkek.
- Ҳасанов, Б. В., Арифджанов, Э. Қ. и Алимов, Ш. К. (2004). История Узбекистана. Ташкент: Министерство Внутренных Дел Республики Узбекистан Академия.
- Ҳасанов, Б. В., Арифджанов, Э. Қ. и Алимов, Ш. К. (2003). Ўзбекистон Тарихи. Тошкент: Ўзбекистон Республикаси Ички Ишлар Вазирлиги Академия.
- Хасанов, А. Н. (1959). Из Истории Киргизии XIX Века. Фрунзе: Киргосиздат.
- Kerimî, F. (1961). İsmail Bey Gasprinskiy - Tercüman Gazetesi ve Yirmi Senelik Devamının Dua Meclisi. Emel Dergisi, 7. (11), 20-33.
- Kırımlı Hakan, İsmail Bey Gaspralı (1851-1914) Http://Www.İsmailgaspirali.Org/Yazilar/Hkirimli01.Htm Erişim Tarihi: 12.11.2014.
- Национальная И Языковая Политика Советского Государства Http://Socling.Genlingnw.Ru/Arc/9.2.Pdf 18.12.2014 Erişim Tarihi: 11.11.2014.
- Prazauskas, A. (2005). Russia And Islam. Vytautas Magnus University Journal, 8 (3), 1-15.
- Temizyürek, F. (2007) İsmail Gaspıralı’nın Eğitimci Yönü Ve Türkçe Öğretiminde Uyguladığı Yenilikler, https://Gaspirali.Wordpress.Com/2007/05/22/İsmailGaspirali%E2%80%99nin-Egitimci-Yonu-Ve-Turkce-Ogretiminde-UyguladigiYenilikler/ . Erişim Tarihi: 04.02.2015.
- Toker, M. (2004). Ismail Gaspirali ve “Dilde Birlik” Fikri Üzerine. Türkiyat Dergisi, 16, 31-45.
- Zharmukhamed, Z. (2007). Depicting the Enemy: Russians and Ottomans in the Press During the First World War, a Ph.D. Dissertation, Department of History Bilkent University, Ankara.
