Author :
Abstract
Bu çalışmanın amacı, Bozüyük ağzında görülen ikincil ünlü uzunluklarının oluşmasında etkili olan ses olaylarını örneklerle ortaya koymaktır. Yapılan inceleme sonucunda, Bözüyük ağzında ikincil uzun ünlülerin oluşmasında, başlıca dört ses olayının etkili olduğu tespit edilmiştir. Bu ses olaylarından ilki, ünsüz düşmesi veya erimesidir. Çalışma bölgesinde, bir sözcüğün içindeki /f/, /ğ/, /h/, /k/, /l/, /ñ/, /r/, /y/ ünsüzleri düşünce veya eriyince, düşen bu ünsüzün boşluğunu telafi etmek için yanındaki ünlünün uzadığı görülmüştür. İkincisi, hece kaynaşması olayıdır. Yörede, kelime içerisinde iki ünlü arasında bulunan /ğ/, /h/, /r/, /y/ ünsüzleri düşünce karşılaşan iki ünlünün birleşerek bir uzun ünlü oluşturduğu tespit edilmiştir. Üçüncüsü, ünlü karşılaşmasıdır. Bozüyük ağzında, ünlüyle biten bir kelime kök veya gövdesine ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde karşılaşan bu iki ünlünün birleşerek bir ünlü uzunluğu oluşturduğu görülmüştür. Dördüncü ise kelime birleşmesidir. Çalışma alanında, iki ayrı kelimenin birleşmesi sırasında da ikincil ünlü uzunluklarının oluştuğu tespit edilmiştir. Söz konusu ses olayları sonucunda oluşan bu ikincil ünlü uzunluklarını tespit etmek için kullanılan dil malzemesini, yöre insanından bizzat araştırmacı tarafından yapılan derlemeler oluşturmaktadır. Ses kaydı almak suretiyle yapılan derlemeler, daha sonra deşifre edilerek metin hâline getirilmiştir. Bözüyük, farklı etnik unsurların bir arada yaşadığı bir bölge olduğu için derlemeler sadece yerli halk olan Yörük ve Manavların yaşadığı yerleşim yerlerinden yapılmıştır.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to reveal the sound phenomena which are effective in the formation of secondary vowel lengths in the Bozüyük dialect. As a result of the investigation, it was determined that four major vocal events were effective in the formation of secondary long vowels in Bözüyük dialect. The first of these sound events is the consonant fall or melt. In the study area, it was observed that the vowel next to it was extended to compensate for the void of this falling consonant, when the /f/, /ğ/, /h/, /k/, /l/, /r/, /y/ consonants in a word were felled or melted. The second is the syllable fusion event. In the region, it was found that form a long vowel by combining of the two vowels, when felled the /ğ/, /h/, /r/, /y/ consonants that is between two vowels within the word. The third is his vowel encounter. In Bözüyük dialect, it was seen that form a vowel lenhth by combining of the two vowels, when it comes a addition beginning with a vowel to root or body of a word ending with a vowel. The fourth is the word merger. In the study area, it was determined that secondary vowel lengths were formed during the merging of two separate words. The compilations made by the researcher from the local people had formed the linguistic materials used to determine these secondary vowel lengths formed as a result of the said sound events. The compilations made by taking audio recordings were later turned into text by decrypted. Since Bözüyük is a region where different ethnic elements live together, compilations were made only from the settlements inhabited by the Yörüks and Manavs, which are local people.
Keywords
- Alimova, C. (2007). Kırgız Türkçesinde Asli Ünlü Uzunlukları. Turkish Studies Turkish Studies
- Alkaya, E. (2008). Sibirya Tatar Türkçesindeki Uzun Ünlüler Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 3 (4), 19-42.
- Başdaş, C. (2007). Türkiye Türkçesinde Aslî Uzunluk Belirtileri. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 2 (2), 89-101.
- Buran, A. (2008). Çağdaş Türk Yazı Dillerinde ve Türkiye Türkçesi Ağızlarında İkincil Uzun Ünlüler. (Yay. Haz.: E. Alkaya, S. K. Yalçın, M. Şengül), Prof. Dr. Ahmet Buran – Makaleler (s. 288-305) içinde. Ankara: Turkish Studies Publication Series-V.
- Buran, A. (2011). Türkiye Türkçesi Ağızlarının Tasnifleri Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6 (1), 41-54.
- Doğan, L. (2008). Doğu Trakya Ağızlarında Uzun Ünlüler, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 3 (3), 731764.
- Emecen, F. (1992). Bilecik. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 6, s. 154-156) içinde. İstanbul: TDV Yayınları.
- Erdem, M. D. (2003). Anadolu Ağızlarında Görülen Birincil Ünlü Uzunlukları. Journal of Turkish Studies, 27 (II), 79-110. Published at the Department of Near Eastern Languages and Literatures-Harvard University.
- Erdem, M. D. (2008). Birincil Ünlü Uzunlukları ve İmâle. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 3 (6), 251276.
- Gökçür, E. (2017) Türkmen Türkçesinde İkincil Uzun Ünlüler Üzerine. Mavi Atlas, 5 (2), 549-
- Gülensoy, T. ve Alkaya, E. (2003) Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası. Ankara: Akçağ
- http://bilecik.gov.tr/cografi-yapi, (Erişim Tarihi: 10 Ekim 2019).
- http://bozuyuk.bel.tr/sayfa/bozuyuk-tarihi.html, (Erişim Tarihi: 10 Ekim 2019).
- http://bozuyuk.bel.tr/sayfa/cografyasi.html, (Erişim Tarihi: 10 Ekim 2019).
- http://bozuyuk.bel.tr/sayfa/nufus-ve-yerlesimi.html, (Erişim Tarihi: 10 Ekim 2019).
- http://cografyaharita.com/haritalarim/4l_bilecik_ili_haritasi.png, (Erişim Tarihi: 10 Ekim 2019).
- http://gezilecekyerler.com/wp-content/uploads/2017/03/Boz%C3%BCy%C3%BCk-Nerede.jpg, (Erişim Tarihi: 10 Ekim 2019).
- https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr, (Erişim Tarihi: 10 Ekim 2019).
- İlhan, N. ve Yavuz, S. (2006). Karakeçililer ve Karakeçili Ağzında İkincil Uzun Ünlüler, Fırat Üniversitesi Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 4 (2), 114-117.
- İnce, H. G. (2006). “Asli Uzun Ünlülerin Kelime Sonundaki Ünsüzlerin Tonlulaşmasına Etkisi”, Büyük Türk Kurultayı Bildirileri içinde (s. 608-619). Ankara: Bilkent Üniversitesi
- Karaağaç, G. (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
- Karahan, L. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: TDK Yayınları.
- Killi, G. (2004). Hakas Türkçesindeki Ünlü Uzunlukları ve Oluşma Şartları Üzerine. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 42-54.
- Kirişçioğlu, F. (1999). “Saha ve Türkmen Türkçelerinde Eklerdeki Uzun Ünlü ve Diftonglar”, 3. Uluslararası Türk Dili Kurultay 1996 Bildirileri (s. 669-673) içinde. Ankara.
- Korkmaz, Z. (1994). Güney-Batı Anadolu Ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
- Korkmaz, Z. (1995b). Batı Anadolu Ağızlarında Aslî Ünlü Uzunlukları Hakkında. Türk Dili Üzerine Araştırmalar (C. 2, s. 123-127) içinde. Ankara: TDK Yayınları.
- Korkmaz, Z. (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
- Ligeti, L. (1947). Türkçede Uzun Vokaller. Türkiyat Mecmuası, VII-VIII (1947), 82-94;
- Özden, M. (2000). Bilecik İli Söğüt İlçesi ve Köyleri Ağız Araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Özden, M. (2010). Bilecik İli Ağız İncelemesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Özdoğan, Z. (2009). Kırgız Türkçesinde İlk Hecedeki Ünlü-Ünsüz (Vk) Ses Gruplarının Değişmesi ve İkincil Uzun Ünlülerin Oluşması. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4 (3), 1716-1729.
- Özek, F. (2009). Arapkir/Malatya Ağzında Birincil Uzun Ünlüler. Turkish Studies Turkish Studies Prof. Dr. Ahmet Buran Armağanı, 4 (8), 1954-1964.
- Özek, F. (2014). Kemaliye ve Yöresi Ağızlarında Birincil Uzun Ünlüler. Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks, 6 (2), 117-130
- Özeren, M., (2016). Salar Türkçesinde Birincil Uzun Ünlüler. Dil Araştırmaları, 18, 167-185.
- Şahin, S. (2016). Afganistan Türkmenlerinin Ersarı Boyunun Ağızlarında Ünlü- Ünsüz Varlığı ve Başlıca Ses Olayları, Türkbilig, 31, 127-143.
- Tekin, T. (1975). Ana Türkçede Aslî Uzun Ünlüler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
- Tuna, O. N. (1988). Köktürk Yazılı Belgelerinde ve Uygurcada Uzun Vokaller. TDAY-Belleten 1960, 213-282.
- Turan, Z. (1993). Teshil’in İmlâ Tezahürleri Işığında Eski Anadolu Türkçesi’nde Ünlü Uzunlukları. Malatya: Açıksöz Yayınları.
- Yalçın, S. K. (2009). Türkçede Artdamaksıllaşma Olayının Birincil Uzun Ünlülerle İlgisi Üzerine Bir Değerlendirme, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4 (8), 2340-2357.
