OSMANLI DEVLETİ’NDE AZINLIK VE YABANCI OKULLAR İLE MAARİF-İ UMUMİYYE NİZAMNAMESİ VE TANZİMAT SONRASI EĞİTİM
Author :
Abstract
Osmanlı Devleti, başta idarî ve mali bakımından olmak üzere özellikle Ekonomik, Askeri ve Eğitim alanlarında en az 500 yıl öncesinden beri daima Batı’nın takip ve kontrolü altında kalmıştır. Eğitim kurumlarının, bir ülkenin güçlenmesi ve kalkınmasında, kendi kültürü ve tekniklerinin nesilden nesile aktarılarak sürekliliğin sağlanmasında ve hatta insanları devamlı değişen hayat şartlarına hazırlamada değerli bir rolü vardır. Bu gerçeğin farkında olan Tanzimat Dönemi Osmanlı Devleti yöneticileri, var olan eğitim kurumları içinde üzerine düşen işlevleri layıkıyla yapamayanların tespiti, diğer yandan da çağdaş okulların kurulması yönünde etkin faaliyetler gerçekleştirmesi için çalışmalar başlatmışlardır. Yirmi milyon kilometre kareye yaklaşan Osmanlı Devleti değişik etnik gruplara mensup topluluklardan meydana gelmekteydi. Bu guruplar yönetim tarafından asla etnik kökenleriyle değerlendirilmiyor, inançları ve bu inançları kapsamındaki mezhepleri anlamında ‘millet’ olarak nitelendiriliyorlardı. Bu dinî topluluklar kendilerine ait dilleri konuşmalarının yanında, tercih ettikleri din ve eğitim kurumlarını kurabilmeleri anlamıyla da öz değerlerini korumakta serbest bırakılmışlardır. Hemen bütün azınlıklara tanınan bu özgürlükler din ve vicdan hürriyeti, eğitim ve öğretim alanına da geniş biçimde yansımıştır.
Keywords
Abstract
The Ottoman State has always been under the supervision and control of the West since at least 500 years ago, in the fields of economic, military and education, especially in terms of administration and finances. Educational institutions have a valuable role in the strengthening and development of a country, ensuring continuity by transferring its culture and techniques from generation to generation, and even preparing people for ever-changing living conditions. Considering this situation, Ottoman administrators of the Tanzimat era initiated important activities for the correction of those who cannot perform their duties properly within the existing educational institutions and established modern schools. The Ottoman State has consisted of various ethnic communities with approximately 20 million square kilometres area. These groups were never considered by the administration with their ethnic origins but were regarded as a nation in the sense of their beliefs and sects within their beliefs. These religious communities were free to speak their language and to preserve their religious and educational institutions and culture. The freedom of religion and conscience given to almost all minorities was reflected in the field of education and training.
Keywords
- Aksoy, E. (2015). Başlangıcından Günümüze Türkiye’de Fransız Okulları. Synergies Turquie, 8, 29-46.
- Akyüz, Y. (1999). Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1999'a). Alfa yayınları, İstanbul.
- Akyüz, Y. (2012). Türk Eğitim Tarihi. Pegem Yayınları, Ankara.
- Altın, H. (2008). 1869 Maarif-İ Umumiye Nizamnamesi ve Öğretmen Yetiştirme Tarihimizdeki Yeri. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13,1.
- Antel, S.C. (1999). Tanzimat Maarifi. Maarif Vekilliği, İstanbul.
- Arığ, A. S. (2014). Atatürk Döneminde Yabancı Okullar (1923- 1938). TTK Yayınevi, Ankara.
- Atay, H. (1983). Osmanlılarda Yüksek Din Eğitimi, Dergah Yayınları, İstanbul.
- Ayas, N. (1948). T.C. Milli Eğitim Kuruluş ve Tarihçeler. Maarif-i Umumiye Nizamnamesi, Madde: 51, Ankara.
- Berker, A. (1945). Türkiye'de İlk Öğretim. Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
- Bilim, C. Y. (1998). Türkiye'de Çağdaş Eğitim Tarihi. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
- Çakır, S. (1994). Osmanlı Kadın Hareketi. Metis Yayıncılık, İstanbul.
- Dağ M. & Öymen, H. R. (1974). İslâm Eğitim Tarihi. Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
- Duman, T. (1999a). Türkiye'de Eğitim Reformları Açısından Öğretmen Yetiştirme Sorunu, Erdem, 12:34, 91-107.
- Duman, T. (1999b). Osmanlıda Öğretmen Yetiştirme Sistemi. Osmanlı Dergisi, 5:14, 306-315.
- Erdem, G. (2010). Islahat Fermanı’na yeniden bir bakış. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 51:1, 327-248.
- Ergin, O. (1977). Türkiye Maarif Tarihi. Eser Kültür Yayınları, İstanbul.
- Gencer, A. İ. (1994). Encümen-i Dâniş ve Mustafa Reşit Paşa, TTK Yayınları, Ankara.
- Gülbadi, A. (2015). Osmanlı İmparatorluğu'nda Amerikan Protestan Okulları. TTK Yayınları, İstanbul.
- Güneş, M. (2017). Osmanlı Devleti’nin Gayrimüslim Tebaaya Yaklaşımında Dönemsel Değişimler. Tarih ve Gelecek Dergisi, 3:3, 12-26.
- Haydaroğlu, İ. P. (1990). Osmanlı imparatorluğunda Yabancı Okullar. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Hüner, T. (2000). 19. Yüzyılda Osmanlı-Avrupa İlişkileri. Ümit Yayıncılık, Ankara.
- İleri, İ. (2005). Batı Gözüyle Meşrutiyet Döneminde Osmanlı Hükümetlerinin Dil ve Eğitim Politikalarına Karşı Tepkiler. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 213-220.
- İhsanoğlu, E. (1992). Tanzimat Döneminde İstanbul'da Dar'ü-l funûn Kurma Teşebbüsleri, 150. Yılında Tanzimat, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
- İhsanoğlu, E. (1999). Osmanlı Eğitim ve Bilim Kurumları. Ekmeleddin İhsanoğlu (Ed.), Osmanlı Medeniyeti Tarihi, İstanbul
- İhsanoğlu, E. (2004). Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim, Halil İnalcık & Günsel Renda (Ed.) Osmanlı Uygarlığı, C. I, Ankara.
- Karal, E. Z. (1982). Osmanlı Tarihi, V, VI, VII, VIII, TTK Yayınları, Ankara
- Karasu, C. (1993). Tanzimat Dönemi Diplomasisine Genel Bir Bakış. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 4, 205-221.
- Koçer, H. A. (1991). Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923). Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- Kodaman, B. (1991). Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi. TTK Yayınları, Ankara.
- Kutlu, Z. G. (2016). 19. yüzyıl İstanbul'unda Bir Egitimyapısı: Saınt Joseph Fransız Okulu. Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 171-186.
- Nasuhbeyoğlu, T. (2007). Halen Varlığını Devam Ettiren Türkiye’deki Yabancı ve Azınlık Okulları”, s. 6, İstanbul.
- Ortaylı, İ. (2002). Osmanlı İmparatorluğu’nda Millet Sistemi. Türkler, C: 10, Yeni Türkiye
- Öcal, M. (1991). Amin Alayı Maddesi. TDV İslâm Ansiklopedisi, 3:63,
- Özalp, R. & Atainal, A. (1977). Türk Milli Eğitim Sisteminde Düzenleme Teşkilat. Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- Özcan, A. (1992). Tanzimat Döneminde Öğretmen Yetiştirme Meselesi. 150. Yılında Tanzimat, Ankara.
- Pamukciyan, K. (2003). Zamanlar, Mekânlar, İnsanlar. Aras Yayıncılık, İstanbul.
- Polvan, N. (1952). Türkiye’de Yabancı Öğretim. MEB, Ankara.
- Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlı Eğitim Tarihi. Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
- Sander, O. (2012). Anka’nın Yükselişi ve Düşüşü, İmge Kitabevi, İstanbul.
- Şimşir, B. N. (1990). Lozan Telgrafları I. TTK Yayınevi, Ankara.
- Taşdemirci, E. (2001). Türk eğitim tarihinde azınlık okulları ve yabancı okullar. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 13-30.
- Taşdemirci, E. (2014). Türklerde Eğitim. Türk Düşünce Tarihi, Atatürk Kültür Merkezi
- Taşer, S. (2010). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Modernleşme Sürecinde Öğretmen Yetiştiren Kurumlarda Eğitim Yönetimi ve Denetimi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya.
- Terzioğlu, A. (2005). Vilâyât-ı Sitte’de Ermeniler (1878-1914). Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Unat, F. R. (1964). Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış. MEB Yayınevi,
- Uras, E. (1987). Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi. Belge Yayınları, İstanbul.
- Vahapoğlu, H. (1997). Osmanlı’dan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okullar. MEB Yayınları,
- İslâm Ansiklopedisi, Maarif Basımevi, İstanbul 1957, cilt 7. s. 652; Büyük İslâm Tarihi, Çağ Yayınları, İstanbul, 1989, cilt 14
