HAYIRSEVERLİK BAĞLAMINDA SURRE-İ HÜMAYUN VE VAKIFLAR “ FATMA SULTAN’IN DARÜLHADİS VAKFINDAN 1730 YILINDA HAREMEYN-İ ŞERİFE’E GÖNDERİLEN SURRE ÖRNEKLERİ” YILINDA HAREMEYN-İ ŞERİFE’E GÖNDERİLEN SURRE ÖRNEKLERİ”
Author :
Abstract
Haremeyn şehirlerine surre gönderme geleneği İslam medeniyetinde hayırseverliğin mihenk taşlarından biri olmuştur. Abbasi halifesi El- Mehdi (775-785) tarafından başlatılan bu gelenek Osmanlı devleti bünyesinde yaygın olarak kabul edilen bir görüşe göre Çelebi Mehmed (1413-1421) zamanında hayat bulmuş, Yavuz Sultan Selim Han’ın Mısır’a hakim olması ile ciddi bir önem kazanmış ve bu önemini devletin son zamanlarına kadar muhafaza etmiştir. Haremeyn-i Şerifeyn’e gönderilen bu yardımlar gerek manevî gerek siyasî önemi sebebi ile büyük bir incelikle kayıt altına alınmıştır ve bu yardımlara dair çeşitli bilgiler içeren defterlere ‘Surre Defteri’ ismi verilmiştir. Osmanlı arşivlerinde mühim bir yer teşkil eden Surre defterleri, bu alanda çalışacak araştırmacılar için sosyo-kültürel, siyasî ve ekonomik manada değerlendirmelerde bulunulmasına olanak sağlayacak olan son derece önemli kaynaklardır. Makalede bu doğrultuda; Fatma Sultan’ın Darülhadis Kütüphanesi ve vakfından 1730 yılında Mekke ve Medine’ye gönderilen 1048 ve 1052 numaralı surre defterleri incelenerek analiz edilecektir.
Keywords
Abstract
The tradition of sending surras to the Haremeyn cities, has been one of the cornerstones of philanthropy, in the Islamic civilization. The tradition was started by the Abbasid caliph, El-Mehdi (775-785), and flourished to the fullest by the age of Çelebi Mehmed (1413-1421), according to the widely accepted views within the levels of the Ottoman state. The importance of the aforementioned tradition was preserved due to the rule over Egypt, by Yavuz Sultan Selim Han, and continued up until the last stages of the empire. These aids sent to Haremeyn-i Şerifeyn were recorded with great delicacy, due to their spiritual and political importance, and the books containing various information about these aids were named as the “Surre Records.” The “Surre Records,” which constitute a major place in the Ottoman archives, are integral in the fact that they enable the evaluations to be made on socio-cultural, political and economic matters, by the researchers of respected fields. Accordingly, the article will examine the “Surre Records” numbered 1048 and 1052, sent from the Darülhadis and it’s Library Foundation of Fatma Sultan, to Mecca and Madina, in the year of 1730.
Keywords
- Tetkik Eserler Atalar, Münir, (2015), Osmanlı Devletinde Surre-i Hümâyûn ve Surre Alayları, Diyanet İşleri
- Başkanlığı Yayınları, Ankara Atalar, Münir. ‘Surre’, Metro Gastro, C. 59, s.112-116, 2010 Bozkur, Nebi. (1993), ‘ Darülhadis’, İslam Ansiklopedisi, C.8, s.527-529, İstanbul Buzpınar, Ş. Tufan-Küçükaşçı, Mustafa S. (1997). “Haremeyn”. İslâm Ansiklopedisi. C. 16.
- İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 153-15 Erünsal, İsmail.E, (1993), Damat İbrahim Paşa Kütüphanesi, İslam Ansiklopedisi, C.8 , s.449,
- İstanbul Eyice, Semavi. (1993), İbrahim Paşa Külliyesi, İslam Ansiklopedisi, C.8, s.443-445, İstanbul Güler, Mustafa. Osmanlı Devletinde Haremeyn Vakıfları, Çamlıca Yayınları, İstanbul, 2011 Güler, Mustafa, (2013), “Osmanlı Devleti’nde Vakıflar ve Vakıf Müessesi”, (Ed. Tufan
- Gündüz), Osmanlı Teşkilat Tarihi El Kitabı, s. 317-339, Ankara. Hacı Ahmed Günay,(2012), “Vakıf”, İslam Ansiklopedisi, C.42, 475-479 Karaman. S. Ali, Surre-i Hümayun, İ.B.B.Y, - İstanbul, 2016, Keleş, Hamza. Erzurum Vakıfları, Gündüz Eğitim Yayıncılık, Ankara, 2006 Kılıç, Ümit. (2013), “Osmanlı Devleti’nde Vakıflar ve Vakıf Müessesi”, (Ed. Tufan Gündüz),
- Dergisi İlkbahar 2018, 5(14), ss.248-274 Öztürk, Nazif. "Hayri ve Sosyal Hizmetler Açısından Vakıfları." Vakıf Haftası Dergisi, C.1
- (1984): 42-48. S. Ali Kahraman, Evkafı Hümayun Nezareti, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2006 Singer, Amy. İyilik Yap Denize At, Kitap Yayınevi, 2012, İstanbul Sözlü. Halil, Allak. Fırat, Nevşehirli Sadrazam Damat İbrahim Paşa’nın Bânîliğindeki Ürgüp
- Çeşmeler, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(1), 127-145, Mart Ş.Tufan Buzpınar, (2009), “Surre”, İslam Ansiklopedisi, C. 37, s.567-569, İstanbul Şeşen, R. (1987). Eyyubiler., K. Seyithanoğlu. (Editör). Doğuştan Günümüze Büyük İslam
- Tarihi. İstanbul. Çağ Yayınları, 6, s. 409-410. Uluçay. M. Çağatay, Padişahların Kadınları ve Kızları,TTK,Ankara, 1985, s. 83-84. Yardım, Ali. ‘Darülhadis’, (1993), İslam Ansiklopedisi, C.8, s.529-232, İstanbul Yediyıldız, Bahaeddin, (2012), “Vakıf” İslâm Ansiklopedisi, C. 42, s. 479-486, İstanbul
