Author :
Abstract
Hz. Peygamber’den (s.a.s) günümüze kadar ictihâdın tarihi, çeşitli dönemler ve devreler halinde Câferî âlimlerce ele alınmıştır. Bu dönemler; Hz. Peygamber, Sahâbe, İmamlar ve gaybet-i kübrâ dönemi şeklinde dörde taksim edilir. Bu çalışmada, on ikinci imam olan Muhammed Mehdi’nin gaybete çekilmesiyle (339/950) başlayıp günümüze kadar devam eden gaybet-i kübra dönemini inceleme konusu edilmiştir. Câferî âlimlerin bu alanındaki gelişim, değişim ve durgunluk yönü göz önünde bulundurularak altı devrede işlenmiştir. Bu devrelerin birincisi, ilk hadis, fıkıh ve usûl eserlerinin yazıldığı tedvin devresi; ikincisi, mezhebin fıkıh ve usûl alanındaki görüşlerinin müdellel olarak ıspatlandığı gelişme devresi; üçüncüsü, diğer fıkhi mezheplerden ayrı, müstakil olarak mezhebin usûl ve furû içerikli eserlerin telif edildiği bağımsızlık devresi; dördüncüsü, usûlde aklı ve ictihâdı önceleyen Usûlîler ile onlara karşı olarak ahbârı esas kabul eden Ahbârilerin mücadele ettiği teterruf (karşıt akımlar) devresi; beşincisi, Ahbârilerin ifrat ve tefrite varan düşüncelerine karşı ilmi çerçevede Usûlî düşüncenin tekrar hâkim kılındığı i‘tidâl devresi; altıncısı, mezhebin usûl ve furû alanında bazı köklü değişimlerinin yaşandığı yenilik devresidir. Günümüz Caferî mezhebinin fıkıh ve ctihâd birikimi bu devreler dikkate alınmadan sağlıklı olarak anlaşılması zordur.
Keywords
Abstract
Hz. The history of fiqh / ijtihâd from the Prophet until today has been handled by Jafarî scholars in various periods and periods. These periods are; Hz. It is divided into four as the Prophet, Companions, Imams and the period of great loss. In this study, we dealt with the period of great loss that started with the disappearance of the twelfth imam, Muhammad Mahdi (339/950) and continues until today. The development in the field of jurisprudence / ijtihâd of Jafarî scholars has been studied in six phases considering the aspect of change and stagnation. The first of these periods is the tadvin period in which the first hadith, fiqh and usl works were written; second, the period of development in which the views of the sect in the field of fiqh and usûl were properly proved; Thirdly, the period of independence, in which works of the sect with the content of the sect's style and language were written separately from other fiqh sects; Fourth, the period of teterrh (opposing currents), in which the Usûlîs, who prioritize reason and judgment, and Ahbâris, who regard them as the basis, struggle; Fifth, the itidâl period, during which Usûlî thought was re-dominated in the scientific framework against the thoughts of Ahbârîs that amounted to extremism and detail; sixth, It is the period of innovation in which some radical changes took place in the style and style of the sect. It is difficult to properly understand the jurisprudence and jihad accumulation of the Caferî sect today without considering these periods.
Keywords
- Bahrânî, Yusuf. el-Hadâiku’n-nâdıra fî ahkâmi’l-‘itreti’t-tâhire. Beyrut: Dâiretü’l-Edvâ, 1985.
- Bulut, Halil İbrahim. Şîa’da Usûliliğin Doğuşu ve Şeyh Müfîd. Ankara: Araştırma Yay., 2013.
- Fedli, Abdülhadi. Târîhu’t-teşrî’i’l-İslâmi. Lübnan: Dâru’n-Neşr, 1992.
- Feyz, Ali Rızâ. el-Fıkh ve’l-ictihâd ‘anâsıru’t-te’sîl ve’t-tecdîd ve’l-mu‘âsıra. Farsça’dan Arapça’ya çev. Hüseyin Sâfî, Beyrut: Merkezu’l-Hadâra li’t-Tenmiyeti’l-Fikri’lİslâmiyye, 2007.
- Garâvî, Muhammed ‘Abdulhüseyin Muhsîn. Masâdirü’l-istinbât beyne’l-Usûliyyîn ve’l- hbâriyyîn. Beyrut: Dâru’l-Hidâye, 1992.
- Gorcî, Ebu’l-Kâsım. “İctihâda Yeni Bakışlar”. çev. Seyyid Ali Gaemmagamî, http://turkish.irib.ir/haberler/item/241755 (Erişim tarihi: 19.03.2017).
- Hayta, Mustafa. Klasik Dönem Şiî-İmâmî Fıkıh Usulü Anlayışı, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana 2014.
- İbn Esîr, Mübarek b. Muhammed Cezerî. en-Nihâye fî garîbi’l-Hadîs ve’l-eser. Umman: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, 2003.
- Kazan, Tahsin. “Hadis ve Sünnette Şeriat Nedir Ne Değildir?” Şeriat Nedir Ne Değildir. Ankara: Fecr Yay., 2019.
- Kazvînî, Cevdet. “Ahbâriyyûn”. Dâiretü’l-Me‘ârifi’l-İslâmiyye Şî‘iyye, Beyrut: Daru’t-Te‘ârüf li’l-Matbû‘ât, 2001.
- Kıyıcı, Selahaddin, “Peygamber (s.a.v.)'in İctihâdları”, Yüzüncü Yıl Ünv. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1994, 1/1.
- Komisyon. “Mukaddime” Kifâyeti’l-usûl. Kum: Müessesetü’n- Neşri’l-İslâmî, 1991.
- Kutluay, İbrahim. “İmamiyye Şîası’na Göre Haber-i Vâhidin Hücciyeti Poroblemi- Şeyhü’t- Tâife Tûsî Özelinde”. Marife, 2014, 14/2.
- Mutahharî, Murtazâ. Medhal ilâ ‘ulûmi’l-İslâmî. Farsça’dan Arapça’ya çev. Hasan Ali Hâşimî, Kum: Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmiyye, 2010.
- Mutahharî, Murteza. “Yasamada İctihâdın Rolü”. Çev. Ali Duman, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 5/3. Mutahharî, Murtezâ. İslam ve Değişim (İslamın Gerekleri), çev. Burhanettin Dağ, Ankara: Fecr Yay., 2000.
- Nâsirî, Ali. Hadîs İlimlerine Giriş. çev. Muhammed Mehdî Turan, İstanbul: el-Mustafa Yayınları, 2014.
- Öz, Şaban. Başlangıcından Günümüze Şîîlik ve Kolları. İstanbul: Ensar Yay., 2011.
- Rağıb İsfehânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal. el-Müfredât fî garîbi’l- Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut 2001.
- Şeyh Müfîd, Muhammed b. Muhammed b. Nu‘mân. et-Tezkire bi usûli’l-fıkh. thk. Şeyh Mehdî Necefî, Beyrut: Dâru’l-Müfîd, 1993.
- Şimşek, Murat. İslam Hukukunda Bağlayıcılığı Bakımından Hz. Peygamber’in İctihâd ve Tasarrufları. Ankara: TDV. Yay., 2011.
- Ünalan, Abdullah. Şia’da Hadis Usûlü. İstanbul: İşrak Yayınları, 2008.
- Zencânî, Amîd. “Şia ve Ehl-i Sünnet’te İctihâd”. İkinci Uluslararası İslam Düşüncesi Konferansı, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, 1997.
