Author :
Abstract
Bu çalışmada Cumhuriyet tarihinin önemli olaylarından biri olan 1978 Maraş olayları incelenmiştir. Kahramanmaraş’ta 19-25 Aralık 1978 tarihleri arasında çıkan olaylarda yüzden fazla insan hayatını kaybetmiştir. Olayların kıvılcımı Çiçek sinemasında başlamışdı. 19 Aralık günü Ülkücülerin yoğunlukta olduğu sinemaya ses bombası patlatılarak, aylardır altyapısı hazırlanan olayların fitili de ateşlenmiş oldu. 20 Aralık'ta bu kez Alevilerin gittiği Akın Kıraathanesi'ne bomba atıldı. 21 Aralık’ta da 2 Sol görüşlü öğretmenin öldürülmesi ve 22 Aralık Cuma günü cenaze töreninde meydana gelen olaylar ile sağ görüşlü insanların öldürülmesine neden oldu. Şehirde alevlenen olaylar 23 Aralık'ta kitlesel olaylara dönüştü. Resmi rakamlara göre, 111 kişi öldü, 1000’in üzerinde insan yaralandı. 552 ev ve 289 işyeri tahrip edildi. 26 Aralık'ta Maraş'ın da içinde bulunduğu 13 ilde sıkıyönetim ilan edildi. Sıkıyönetim mahkemelerinde Maraş olayları ile ilgili yüzlerce kişi yargılandı, sanıklar idam ve farklı cezalar aldı, ancak idam cezaları uygulanmadı. Bu çalışmada, Kahramanmaraş’ta 19-25 Aralık 1978 tarihleri arasında meydana gelen olayların başlama nedenleri, gelişmeler ve sonuçları ile sıkıyönetim mahkeme tutanaklarına yansımaları farklı açılardan incelenmiştir.
Keywords
Abstract
In this research, the Maraş Turmoil, one of the most important turmoils in the history of the Republic of Turkey, is examined according to the minutes of the Grand National Assembly Of Turkey (GNAT). More than one hundred people died in the chaos in Kahramanmaraş in between 19-25 December, 1978. The beginning of the chaos occured in the cinema ‘Çiçek’. A bomb was exploded in the cinema where there were many nationalists on December 19. This explosion triggered the chaos planned for months. Akın Coffee House where Anatolian Alawite people frequently went was bombed on December 20. The disorders in the city including two leftist teachers killed on December 21, the events in the funeral ceremony on December 22 and killing rightist people caused a massive anarchy. According to the official records, 111 people died and over one thousand were injured. 552 houses and 289 shops were devastated. Subsequently, a martial law was declared. Hundreds of people were judged in the courts established by the martial law. Some of them were sentenced to death while some others were charged with various crimes. However, death sentences were not put into action. In this research, the reasons, process and results of the events occured in between 19-25 December, 1978 were examined from different point of views besides the reflections of the events in the minutes of the courts established by the martial law.
Keywords
- Adana-Kahramanmaraş-Gaziantep-Adıyaman-Hatay İlleri Sıkıyönetim Komutanlığı (1) Numaralı Askeri Mahkemesi, (Esas No:1980/92, Karar No:1980/520, 08.08.1980 tarihli Gerekçeli Kararı).
- Askeri Yargıtay Temyiz Kararı (Esas No:1982/530 – 1983/1, Karar No:1983/351, 11.07.1983 tarihli Gerekçeli Kararı).
- Adana-Kahramanmaraş-Gaziantep-Adıyaman-Hatay İçel İlleri Sıkıyönetim Komutanlığı (2) Nolu Askeri Mahkemesi, (Evrak No: 1982/339, Esas No:1982/439, Karar No:1984/109, 12.04.1984 tarihli Gerekçeli Kararı).
- Adana-Kahramanmaraş-Gaziantep-Adıyaman-Hatay İçel İlleri Sıkıyönetim Komutanlığı (1) Nolu Askeri Mahkemesi, (Evrak No: 1982/4669, Esas No:1982/130, Karar No:1984/150, 21.06.1984 tarihli Gerekçeli Kararı). Nolu Askeri Mahkemesi, (Evrak No: 1982/869, Esas No:1982/869, Karar No:1984/208, 27.09.1984 tarihli Gerekçeli Kararı).
- TBMM Tutanak Dergisi, 26.12.1978, Cilt:1,73.
- Bandeoğlu, Zeyyat (2016), “Maraş Olaylarının Bütünsel Yaklaşım Modeli İle Analizi”, Sosyal Bilimler Araştırmalar Dergisi, OÜSOBİAD Temmuz 2016, ss.573–606.
- Erdendoğdu, Feza (2014), “Türkiye Basınında 1978-1980 Yıllarında Yaşanan Alevi Katliamlarına Dair Manşet Haberlerinin Karşılaştırılması Üzerine Bir İnceleme”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul. ss. 1-30.
- Eyicil, Ahmet (2014), “1978 Maraş Olayları”, Uluslararası Cumhuriyet Döneminde Maraş Sempozyumu (Kahramanmaraş 15-16 Kasım 2013), Öncü Basımevi, Ankara, ss.18-29.
- Şendiller, Ökkeş (2011), Kanlı Oyun: Maraş Olayları'nın Perde Arkası, Kitap Neşriyat Yayınları, Ankara.
- Tunç, Aziz (2015), Beni Sen Öldür Maraş/1978, Fırat Yayınları, İstanbul.
- Numaralı Askeri Mahkemesi, (Esas No:1980/92, Karar No:1980/520, 08.08.1980 tarihli Gerekçeli Kararı)
- (2) Nolu Askeri Mahkemesi, (Evrak No: 1982/339, Esas No:1982/439, Karar No:1984/109, 12.04.1984
