TÜRKİYE’DE ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL HİZMET UYGULAMALARININ SOSYAL POLİTİKA VE YASAL DÜZENLEMELERİN TARİHSEL GELİŞİMİ EKSENİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ
Author :
Abstract
Dünya’da ve Türkiye’de engelli bireylere yönelik sosyal hizmet uygulamalarının dayanağı, sosyal devlet anlayışıyla şekillenen sosyal politikalar ve yasal düzenlemelerdir. Toplumun tüm bireyleri gibi engelli vatandaşların da ihtiyaç ve sorunlarına özgü politikalar ve yasal düzenlemelerin yapılması devletlerin sorumluluğundadır. Sosyal devletin vatandaşlarına sağladığı temel anayasal hakları, çalışma hakkı, adil ücret hakkı, sosyal güvenlik hakkı, barınma hakkı, sağlık hakkı ve eğitim hakkından engelli vatandaşların da etkili bir şekilde faydalanması sosyal adaletin temel koşuludur. Çalışma, Türkiye’de engelli bireylere yönelik sosyal hizmet uygulamalarının sosyal politika ve yasal düzenlemeler bağlamında eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Çalışma üç bölümden oluşmakta; birinci bölümde engellilere ilişkin sosyal politikaların Avrupa’daki gelişimine kısaca değinilmekte ve Türkiye’deki gelişimin tarihsel süreci ele alınmaktadır. İkinci bölümde Türkiye’de engelli bireylere yönelik sosyal hizmet politikalarını şekillendiren yasal düzenlemelerin tarihsel gelişimi hakkında bilgi verilmektedir. Üçüncü bölümde ise engellilere yönelik yasal düzenlemelerin etkisiyle şekillenen güncel sosyal hizmet uygulamaları eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirilmektedir.
Keywords
Abstract
The basis of social service practices for people with disabilities in the world and Turkey are social policies and legal regulations shaped by the understanding of the social state. Like all members of the society, it is the responsibility of the states to make policies and legal regulations specific to the needs and problems of disabled citizens. Effective use of the basic constitutional rights, the right to work, the right to fair wages, the right to social security, the right to housing, the right to health and the right to education is the basic condition of social justice. The study, consisting of three parts, aims to evaluate the social work practice regulations for people with disabilities in Turkey with a critical perspective in the context of social policy and legal regulations. In the first part, the development of social policies regarding the disabled in Europe is briefly mentioned and the historical process of development in Turkey is discussed. In the second part, information is given about the historical development of legal regulations shaping social policies for people with disabilities in Turkey. In the third part, current social work practices shaped by the effect of legal regulations for the disabled are evaluated with a critical point of view.
Keywords
- Administration for Disabled People 4. Özürlüler Şurası (2009). İstihdam. Ankara: Komisyon Raporları ve Genel Kurul Görüşmeleri; 2009 [7]
- Akçamete, G. ve Kaner, S. ( 1999). Cumhuriyetin 75 Yılında Çocuğa Yönelik Özel Eğitim Çalışmaları. 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi: Cumhuriyet ve Çocuk, Ankara: Ankara University Child Culture Research and Application Center Publications, No: 2, 396397.
- Braddock D. L,. and Paris, S.L.,“Sakatlığın Kuramsal Tarihi“, Sakatlık Çalışmaları: Sosyal Bilimler Açısından Bakmak, Translator: Ferit Burak Aydar, Compiler: Dikmen Bezmez, Sibel Yardımcı, Yıldırım Şentürk, İstanbul, Koç Üniversitesi Yayınları, 2011, s.111
- Decree Law on the Organization and Duties of the Administration for Disabled People (1997). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.571.pdf
- Engellilik (2018). “European Union and Disability” https://www.engellilik.com/2018/10/avrupa-birligi-ve-engellilik.html, Date of Access: 13.04.2021
- Free or Discounted Travel Cards Regulation (2014).
- Gökcan, K. (2011). “Engelli Refahı ve Sosyal Mevzuat”. https://www.sosyalhizmetuzmani.org/engellirefahivesosyalmevzuat.htm, Date of Access: 13.04.2021.
- Gökmen, F. (2007), “Türkiye’de Özürlü Haklarının Gelişimi” journal of Ozveri, T.R. Prime Ministry Administration for Disabled People, 4(2): 1085-1106.
- Gündüz, M. (2014). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Engelli Eğitimi Üzerine Gelişmeler. Eğitime Bakış, Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi Year:10, Volume:31.
- İHA. (2014). Okulda engelli öğrenci tartışması. http://www.iha.com.tr/haber-okulda-engelli- ogrenci-tartisma¬si-402666/ Date of Access: 13.04.2021
- Karçkay, K. (2002). Toplumsal Bir Kimlik Olarak Özürlülük (Unpublished Speciality Thesis). Ankara: T.R. Prime Ministry Administration for Disabled People.
- Kargın, T. (2003). Cumhuriyetin 80.Yılında Özel Eğitim. Journal of National Education, 160, http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/160/kargin.htm (Erişim Tarihi: 13.04.2016).
- Kesgin, B. (2014). “Engellilere Yönelik Yerel Sosyal Politikalar”. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 23 (4).
- Labor Law (2003/4857).
- Law for Disabled (2005/5378).
- Law for Disabled (2013/6462).
- Ministry of Family, Labor and Social Services General Directorate of Services for Persons with Disabilities and the Elderly (MFLSS GDSPDE) (2021). About https://www.ailevecalisma.gov.tr/eyhgm-en/kurumsal/kurum-hakkinda/ Date of Access: 13.04.2021.
- Ministry of Family, Labor and Social Services General Directorate of Social Assistance (MFLSS GDSA) (2021). Mevzuat. https://ailevecalisma.gov.tr/sygm/mevzuat/ Date of
- Offical Gazette (2009). Convention on the Rights of the Disabled. 27.05.2009/27288
- Özgökçeler, S. ve Alper, Y. (2010), “An Assessment of The Turkish Disability Act in View of Social Model”, Business and Economics Research Journal, Cilt:1, Sayı:1, ss. 33-54.
- Patır, Ç. (2012). Özürlülük Olgusunun Tarihsel Sürecinde 1980 Sonrası Söylem Ve Politikaların Küreselleşme Ortamında Hayata Geçirilebilirliği Üzerine Bir Tartışma: Türkiye Örneği. (Unpublished Master Thesis). Ankara: T.C. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı.”
- State Planning Organization (1979). Fourth Five-Year Development Plan - 1979-1983.
- State Planning Organization (1990). Sixth Five-Year Development Plan - 1990-1994.
- State Planning Organization (2001). Eighth Five-Year Development Plan - 2001-2005.
- State Planning Organization (2007). Ninth Five-Year Development Plan - 2007-2013.
- State Planning Organization (2014). Tenth Five-Year Development Plan - 2014-2018.
- TÜİK (2002). “Turkey Disability Survey”, https://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0014899.pdf Date of Access: 13.04.2021
- TÜİK (2010). “Survey on Problems and Expectations of Disabled People”, https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/5602/ozurlulerin-sorun-ve-beklentileriarastirmasi-2010.pdf Date of Access: 13.04.2021
- Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961). Kabul Tarihi: 27.05.1961 T. C. Resmi Gazete http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10816.pdf
- Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982). Kabul Tarihi: 7.11.1982
- UN, (1975). “Declaration on the rights of disabled persons” https://digitallibrary.un.org/record/189608, Date of Access: 13.04.2021.
