Bu araştırmanın amacı, engelli bireylerin hayatlarında varolan kısıtların ortadan kaldırılabilmesi için sanal gerçeklik (VR) teknolojisi kullanılarak gerçekleştirilen uygulamaların incelenmesi, bu uygulamaların engelsiz yaşama ulaşmada kolaylaştırıcı bir alternatif olup olmayacağına ilişkin kavramsal bilgi sunulmasıdır. Bu amaçla, eğitim, tedavi, destek, topluma entegre etme ve farkındalık yaratma alanlarında kullanılan VR teknolojisinin; özellikleri, engelliler ve hastalara yönelik geliştirilmiş örnek uygulamaları literatür taraması yapılarak incelenmiş, sonuçlar karşılaştırmalı biçimde ortaya konmuştur. Ayrıca VR teknolojisini kullanarak engelli bireylere çözüm üreten kurumların ve özel şirketlerin uygulamaları taranmış, bu teknolojinin tercih edilme sebepleri incelenmiş ve tartışılmıştır. Araştırma bulguları VR teknolojisini doğrudan bir deneyim teknolojisi olması sebebiyle engelleri aşmada etkili bir yöntem olarak işaret etmektedir. Bu teknoloji ile gerçekleştirilen uygulamalarının, yaşlılar, bedensel engelliler ve rehabilitasyon ihtiyacı olan hastalar üzerinde olumlu etki sağladığı ortaya çıkarılmıştır. Diğer yandan bu teknolojinin sadece engelli bireyler ya da hastalar için değil, hasta yakınları, hastabakıcılar ve doktorlar gibi engelli bireylere destek verene taraflara yönelik uygulamalar ile kullanılması, engelli bireylerin karşı karşıya kaldıkları zorlukları deneyimleyerek daha etkili bakım, teşhis ve tedavi gerçekleştirebildikleri tespit edilmiştir.
Çalışmanın ileride engelli teknolojileri ve dijital sağlık alanlarındaki diğer araştırmacılar için yol gösterici bir literatür kaynağı teşkil edeceği öngörülmektedir.
The aim of this research is to examine the applications made using virtual reality (VR) technology in order to remove the existing restrictions in the lives of disabled people and to present conceptual information about whether these applications will be an alternative to facilitating a barrier-free life. For this purpose, VR technology, which is used in the fields of education, treatment, support, social integration and awareness raising; characteristics, sample applications developed for the disabled and patients were examined by literature review, and the results were presented in a comparative way. In addition, the applications of worldwide institutions and private companies that produce solutions for people with disabilities using VR technology were investigated, the reasons for the preference of this technology were examined and discussed. Research findings point to VR technology as an effective method to overcome obstacles as it is a direct experience technology. It has been revealed that the applications made with this technology have a positive effect on the elderly, physically disabled and patients in need of rehabilitation. On the other hand, it has been determined that the use of this technology not only for the disabled or patients, but also with applications for other parties such as patient relatives, caregivers and doctors, can perform more effective care, diagnosis and treatment by experiencing the difficulties faced by disabled individuals.
It is anticipated that the study will constitute a guiding literature source for other researchers in the fields of disability technologies and digital health in the future.