Author :
Abstract
II. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte birçok ülke gibi Türkiye de birtakım tedbirler almış ve izlemiş olduğu dış politikayla savaş dışı kalmayı başarabilmiştir. Ancak savaşın ekonomi üzerindeki yükünü derinden hissetmiştir. Savaş ekonomisi ve uygulamaları birçok alanda olduğu gibi sağlık alanına da yansımış; bu alanda bütçe kısıtlamalarına gidilmesi bulaşıcı hastalıklarla mücadelenin çoğu zaman aksamasına neden olmuştur. Bu süreçte Anadolu’nun pek çok kenti gibi Urfa da bulaşıcı hastalıklarla mücadele etmiş ve zorlu bir sınavdan geçmiştir. Bu çalışmada, II. Dünya Savaşı sürecinde Urfa’nın bulaşıcı hastalıklarla mücadelesi ele alınmıştır. Araştırmada Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri’nde yer alan belgelerin yanı sıra Urfa’nın yerel gazeteleri de taranmış ve elde edilen bilgiler sözlü tarih çalışmasıyla sentezlenmiştir. Araştırma sonucunda savaş yıllarında bütçe yetersizliği, sağlık personeli eksikliği, bulaşıcı hastalıklarla mücadelede kullanılan ilaçların yeterli miktarda temin edilememesi ve şehrin kendine özgü koşullarının Urfa’da bulaşıcı hastalıklarla mücadelede zorluklara neden olduğu saptanmıştır. Bunun yanı sıra halkın resmi sağlık hizmetlerine ilaveten alternatif tıbba da yöneldiği ve bu şekilde de hastalıklarını tedavi etmeye çalıştıkları sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
Abstract
With the start of the Second World War, Turkey, like many other countries, took some precautions and managed to stay out of the war with its foreign policy. However, it deeply felt the burden of the war on the economy. War economy and its applications are reflected in the field of health as well as in many other fields; Budgetary constraints in this area have often disrupted the fight against communicable diseases. In this process, like many cities in Anatolia, Urfa struggled with infectious diseases and went through a tough test. In this study, the struggle of Urfa against infectious diseases during the Second World War is discussed. In the research, documents in the Presidency State Archives as well as the local newspapers of Urfa were scanned and the obtained information was synthesized with an oral history study. As a result of the research, it was determined that during the war years, the lack of budget, the lack of health personnel, the inadequacy of the drugs used in the fight against infectious diseases and the unique conditions of the city caused difficulties to fight against infectious diseases. In addition to the official health services, it was concluded that the people in Urfa turned to alternative medicine and tried to treat their diseases in this way.
Keywords
- Akgün (1944-1945)Işık (1937, 1939) Ulus (1945)
- Urfa Postası (1949)
- Yenilik (1938, 1939, 1943, 1944, 1945, 1947, 1949) C. Kitaplar/Kitap Bölümleri
- Akdur, R. (2004). Sıtma: Temel Bilgiler, Ankara: Palme Yayıncılık.Ali Rıza. (1931). Şark Çıbanı ve Tedavisi, İstanbul: Kader Matbaası.Dağ, M. (2021). Urfa’da Sağlık (1900-1950): Hastaneler, Eczaneler, Hekimler ve Hastalıklar, İstanbul: Hiperyayın.
- Ekinci, A. (2006). Ortaçağ’da Urfa: Efsane, Tarih, İnanç, İlim ve Felsefe Kenti, Ankara: Gazi Kitabevi.
- Ekinci, A., Paydaş, K. (2008). Taş Devrinden Osmanlıya Urfa Tarihi, Şanlıurfa: Şanlıurfa Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
- Eser, G. (2020). “Urfa Belediye Başkanlığı’nda Ömer Alay Dönemi (1933-1946)”, Ed. M.Yılmaz-A. Aksu, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Cemal AksuArmağanı, (s. 501-517), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
- Gördüren, S. (1947). Memleketimizde Trahom ve Mücadelesi, Ankara: Doğuş Matbaası. Işık, M. (1968). Trahom, Ankara: Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Yayınları.
- Metinsoy, M. (2007). İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye Savaş ve Gündelik Yaşam, İstanbul: Homer Kitabevi.
- Okan, S. (1949). Türkiye’de Sıtma Savaşı, İstanbul: Suhulet Basımevi.
- Öztürk, Y., Günay, O. (1991). Atatürk Döneminin Sağlık Politikası, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları.
- Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, (1973). Sağlık Hizmetlerinde 50 Yıl, Ankara: SSYBSıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti, (1956). Çiçek Hastalığı ile Mücadelenin Ana Hatları, Ankara: Anadolu Matbaası.
- Sönmezoğlu, F. (2011). İki Savaş Sırası ve Arasında Türk Dış Politikası, İstanbul: Der Şahin, H. (2009). Türkiye Ekonomisi, Bursa: Ezgi Kitabevi.
- Tekeli, İ., İlkin, S. (2014). İktisadi Politikaları ve Uygulamalarıyla İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, c. 2, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Tezel, Y. S. (2002). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Ünalan, A. (1943). Sıtma, Ankara: Titaş Basımevi.
- Vaughan, D., Asbury, T. (1978). Göz hastalıkları, çev. Ünal Bengisu, Fazıl Sezen, Ankara: Güven Kitabevi.
- Yaşa, M., v.d. (1980). Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi 1923-1978, İstanbul: Akbank Kültür Yayınları.
- Akdur, R. (1999). “Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Türkiye'de Sağlık Politikaları”, TürkiyeCumhuriyetinin 75. Yılında Bilim "Bilanço 1923-1998” Ulusal Toplantısı, Ankara: TÜBA Yayınları, s. 47-60.
- Aydın, M. (2002). “İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye 1939-1945”, Ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası, c.1, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 399-476.
- Dağ, M. (2017). “Cumhuriyetin İlk yıllarında Urfa’da Sağlık Kurumları”, Şehir ve İrfan Dergisi, S. 5, s. 36-39.
- Dağ, M. (2017). “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Urfa’nın İlk Eczaneleri ve Sağlık Personeli”, Şehir ve İrfan Dergisi, S. 5, s. 90-105.
- Eser, G. (2015). “II Dünya Savaşı Sürecinde Türkiye de Sıtma ile Mücadele Kocaeli Örneği”,Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-II, c. 3, s. 1657-1668.
- İpek, A. N. (2013). “Abide bir İnsan Doktor Adnan Sayrun”, Şanlıurfa Tabipler Odası Bülteni, S. 2, s. 1- 4.
- Karabulut, U. (2007). “Cumhuriyetin ilk Yıllarında Sağlık Hizmetlerine Toplu Bakış: Dr. RefikSaydam’ın Sağlık Bakanlığı ve Hizmetleri (1925-1937)”, ÇTTAD, c. 4, S.15, s. 151- 160.
- Orak, A. (2017). “Urfa’da Sağlık Sorunları (1923-1950), Şehir ve İrfan Dergisi, S. 5, s. 74-89.
- Öcal, M. H. (2003). “ Yarım Asır Önceki Urfa’da Bir Tığ Mücahidi: Dr. Adnan Sayrun”, ŞURKAV Dergisi, S.1, s. 30-31.
- Tok, F. (2017). “Urfa Askeri Hastanesi”, Şehir ve İrfan Dergisi, S. 5, s. 120-125.
- Tuğluoğlu, F. (2008). “Türkiye’de Sıtma Mücadelesi (1924-1950),” Türkiye Parazitoloji Dergisi, C. 32, S.4, s. 351-359.
- Turan, E. (2013). “Şark Çıbanı Hastalığı”, Şanlıurfa Tabipler Odası Bülteni, S. 2, s. 5. E. Tezler
- Çakırçoban, İ. (2010). İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’de Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
- Dağ, M. (2018). Cumhuriyet Döneminde Urfa'da sağlık (1923-1950), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa: Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Orak, A. (2015). II. Dünya Savaşı Sürecinde Urfa (1939-1945), Yayımlanmamış YüksekVergili, A. (2011). Türkiye’de Modern Tıbbın Kurumsallaşması ve Cumhuriyet Dönemi SağlıkPolitikaları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Döğücü, Ahmet Fazıl, Kişisel Görüşme, 10.10.2021.
- Döğücü, Mehmet Fevzi, Kişisel Görüşme, 13.10.2021.Dörtbudak, Mahmut, Kişisel Görüşme, 12.10.2021. İpek, A. Naci, Kişisel Görüşme, 25.12.2014.
- Uzunlar, Ahmet Fehmi, Kişisel Görüşme, 29.09.2021.EKLER
