Author :
Abstract
Sebepsiz zenginleşme, vekaletsiz iş görme ve haksız fiil ile birlikte, akit dışı borç ikişkisi turlerınden biridir. Diğer akit dışı borç ilişkilerınden en önemli farkı zenginleşme gerçekleşirken irade unsuruna gerek olmamasıdır. Sebepsiz zenginleşme kanundan doğan bağımsız bır borç ilişkisidir. Ancak bu ilişkinin asli nitelikte bır borc yaratıp yaratmadıgı tartışma konusudur. Kimilerine göre sebepsiz zenginleşme ilişkisi daima tali nitelik taşır. Yine sebepsiz zenginleşmeden doğan iade talebinin yöneltilebilmesinin zenginleşmenin gerçekleşmesi şartına bağlı olup olmadığı da tartışmalıdır. Türk hukukunda her iki görüşü de savunanlar vardır. Sebepsiz zenginleşmeye uygulanacak hukuk hakkındaki en önemli uluslararası gelişme Roma II Tüzüğüdür. Roma II Tüzüğü m.10 hükmü milletlerarası nitelikli sebepsiz zenginleşmelere uygulanacak hukuka ilişkin bağlama kurallarını düzenlemiştir. Buna göre sebepsiz zenginleşmeye olayda bırlıkte bulunduğu hukuki ilişkiye uygulanacak olan hukuk uygulanacaktır. Bunun literatürdeki karşılığı asli ilişkiye bağlamadır. Buna göre uygulanacak hukuk tespit edilemiyorsa tarafların zenginleşme anında ortak mutat meskeni bulunuyorsa o hukuk uygulanacaktır. Buna göre de uygulanacak hukuk saptanamıyorsa olaya zenginleşmenin gerçekleştiği yer hukuku uygulanacaktır. Yine de sebepsiz zenginleşmenin daha sıkı bağlantılı olduğu bır hukuk varsa olaya o hukuk uygulanacaktır. Görüldüğü gibi tüzük bir basamaklı bağlama kuralı öngörmüştür. Benzer bir düzenleme de MÖHUK m. 39 hükmü ile getirilmiştir. Tek fark möhuk ile mutat mesken hukukuna yer verilmemiş olmasıdır. Çalışmamızda bu bağlama kuralları ayrıntılı olarak incelenecek ve benzer kurumlarla kıyas da yapılacaktır.
Keywords
Abstract
Unjust enrichment is one of the type of non contractual obligations with the others of negotiorum gestio and tort. The biggest difference of unjust enrichment form other non contractual obligations is the innecessity of voluntary act. Unjust enrichment is an independent obligation which comes from law. However it is an independent obligation, its being primary or secondary claim is discussiable. Some authors think that it is a secondary obligation. In addion to this it is argued that, the claim of conversion of unjust enrichment depends on the realisation of enrichment or not. There are lawyers who has both ideas in turkish law.The most important international development about international unjust enrichment is the adoption of Rom II regulation. Rom II Regulation Art. 10 says the binding rules for the applicable law to the ınternatıonal unjust enrichment. First of all a non-contractual obligation arising out of unjust enrichment shall be governed by the law that governs that relationship. Secondly if the parties have their habitual residence in the same country when the event giving rise to unjust enrichment occurs, the law of that country shall apply. Thirdly it shall be the law of the country in which the unjust enrichment took place. Lastly that the non-contractual obligation arising out of unjust enrichment is manifestly more closely connected with a country other the law of that other country shall apply. This means the regulation has a step by step binding rule. There is a similar article in Türkish Private İnternational Law Code art. 39. The only difference is that there is no habitual residence rule in turkish code. In our article, these binding rules will be particularly examined and we will also make comparison with other similar non contractual relations.
Keywords
- Akıncı, Şahin, Borçlar Hukuku Bilgisi-Genel Hükümler, Konya, 2019
- Akıncı, Şahin, Borçlar Hukuku Bilgisi-Genel Hükümler, Konya, 2019
- Arslan, İlyas, Milletlerarası Özel Hukukta Mutad Mesken Kavramı, İstanbul, 2014
- Baş-Süzel, Ece, Gerçek Olamyan Vekaletsiz İş Görme-Menfaat Devri Yaptırımı, İstanbul, 2015 Busse, Daniel, Internationales Bereicherungsrecht, Tubingen, 1998
- Can, Hacı, / Tuna, Ekin, Milletlerarası Özel Hukuk, Ankara, 2019
- Carella, Gabriella, “The Law Applicable To Non-Contractual Obligations Other Than Tort OrDelict”, The Unification of Choice of Law Rules on Torts and Other Than Non- Contractual Obligations in Europe: The Rome II Proposal, 2006
- Çelikel, Aysel, / Erdem, B. Bahadır, Milletlerarası Özel Hukuk, İstanbul, 2020 Doğan, Vahit, Milletlerarası Özel Hukuk, Ankara, 2020
- Eilinghoff, Maren B., Das Kollisionsrecht der Ungerechtfertigten Bereicherung nach dem IPR- Reformgesetz von 1999, Frankfurt am Main, 2004
- Amerikan Mahkemesi bir kararında, sözleşmeye uygulanacak hukuku tespit ettiği halde daha sıkıbağlantılı olan hukukun tercih edilmesi gerektiğini açıkça karar altına almıştır. Bkz. Court of Appeals ofArizona, Division 1, Department E. , “Arab Monetary Fund v. Jafar und Mariam Hashim”, No. 1 CA-CV 07-0550, 12 August 2008; www.caselaw.findlaw.com, 4.2.2022; Ünver, s. 44, 54.
- Ekşi, Nuray, Kanunlar İhtilafı Kurallarına, Milletlerarası Usul Hukukuna, Vatandaşlık ve Yabancılar Hukukuna İlişkin Seçilmiş Mahkeme Kararları, 2006
- Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 2019
- Hay, Peter, Ungerechtfertigte Bereicherung im IPR, Frankfurt am Main, 1978
- Hedley, Steve, “Unjust at Common Law: So Many Concepts So Little Clarity”, European Review of Private Law, Vol. 14, No. 3, 2006
- Kılıçoğlu, Ahmet M. , Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 2007
- Leible, Stefan, “Die Neue EG-Verordnung uber das auf ausservertragliche Schuldverhaeltnisse anzuwendende Recht (Rom II)”, RIW, 2007, Heft 10
- Leible, Stefan, / Engel, Andreas, “Der Vorschlad der EG-Kommission fur eine Rom IIVerordnung. Auf dem Weg zu einheitlichen Anknupfungsregeln fur ausservertraegliche Schuldverhaeltnisse in Europa”, EuZW, 2004
- Nomer, Ergin, Devletler Hususi Hukuku, İstanbul, 2017
- Öz, Turgut, Öğreti ve Uygulamada Sebepsiz Zenginleşme: Borçlar Kanunu 61-66. Maddelerine İlişkin İçtihatlar ile, 1990
- Özel, Sibel, “Sebepsiz Zenginleşme Davalarında Kanunlar İhtilafı Meselesi”, Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Yıl 19-20, 1999-2000
- Özkan, Işıl / Süral, Ceyda, / Tütüncübaşı, Uğur, Avrupa Birliği Devletler Özel Hukuku, Ankara,Öztekin-Gelgel, Günseli, Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Avrupa Birliği Düzenlemesi, İstanbul, 2006
- Pitel, G.A. Stephen, “Rome II and Choice of Law for Unjust Enrichment”, The Rome IIRegulation on the Law Applicable to NonContractual Obligations, (Ed. J. Ahern, W. Binchy), 2009
- Plassmeier, Heiko, Ungerechtfertigte Bereicherung im Internationalen Privatrecht und aus rechtsvergleichender Sicht, Berlin, 1996
- Rado, Türkan, Roma Hukuku Dersleri-Borçlar Hukuku, İstanbul, 2019Reisoğlu, Safa, Türk Borçlar Hukuku-Genel Hükümler, İstanbul, 2013 Reisoğlu, Seza, Sebepsiz İktisap Davasının Genel Şartları, 1961
- Serozan, Rona, İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme, 2009
- Şanlı, Cemal, / Esen, Emre, / Ataman-Figanmeşe, İnci, Milletlerarası Özel Hukuk, İstanbul, Şenyüz, Doğan, Borçlar Hukuku-Genel ve Özel Hükümler, Bursa, 2018
- Tahiroğlu, Bülent, Roma Borçlar Hukuku, 2003
- Tarman, Z. Derya, “5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul hukuku Hakkında KanunMÖHUK Uyarınca Yabancılık Unsuru Taşıyan Akit Dışı Borç İlişkilerinde Hukuk Seçimi”, BATİDER, C. XXVI, S. 2, Ankara, 2010
- Tekinalp, Gülören, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, 2016
- Tekinay, S. Sulhi / Akman, Sermet / Burcuoğlu, Haluk / Altop, Atilla, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I, 1985
- Turanboy, K. Nuri, “Sebepsiz Zenginleşme Davasının Asli-Tali Niteliği”, Gazi Üniversitesi HFD, C.I, S.2, 1997
- Tütüncübaşı, Uğur, Akit Dışı Borç İlişkilerinde Hukuk Seçme Serbestisi, Ankara, 2018
- Uğur, Aynaz, Milletlerarası Özel Hukukta Vekaletsiz İş Görme, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul, 2022
- Uğur, Aynaz, “Milletlerarasi Vekaletsiz Is Gormelerde Heryerdelik Prensibi”, JSHSR, 72/8, Ulusan, İlhan, İyiniyetli Sebepsiz Zenginleşenin İade Borcunun Sınırlanması Sorunu, 1984
- Ünver, Feyza, Sebepsiz Zenginlesmeye Uygulanacak Hukuk, Yayimlanmamis Yukseklisans Tezi, Istanbul Universitesi SBE, Istanbul, 2011
- Von Hein, Jan, “Ausservertraegliche Schuldverhaeltnisse (IPR)”, www.hwb- eup2009.mpipriv.de, 2009
- Von Hein, Jan, “Die Kodifikasyon des europaeischen IPR des ausservertraegliche Schuldverhaeltnisse vor dem Abschuluss”, VersR, 2007
- Wagner, Rolf, “Ein Neuer Anlauf zur Vereinheitlichung des IPR fur ausservertragliche Schuldverhaeltnisse in Europa”, EuZW, 1999
- Wagner, Gerhard, “Die neue Rom II Verordnung”, IPRax, 2008, Heft. 1
