Author :
Abstract
İnsanlığın varoluşu açısından, pek çok yapıyı dönüştüren, etkileyen ve etkilenen kozmoloji kavrayışı, önemli kırılma noktalarına uğradığında insan yaşamıyla bağlantılı olarak yaşamın her katmanı değişmiştir. İnsanın kendisini doğadan ayırmasıyla ve onu anlamaya çalışmasıyla başlayan süreçte, kavramları dilsel bağlamda somutlaştıran ve akledilebilir hale getiren mitlerle birlikte, ilk kozmogoniler ve teogoniler ortaya çıkmıştır. Gök ve yeryüzünün ikiliğine dayalı bu anlatılarda, gezegenler birer arketip olarak ve aynı zamanda deneysel alanda gözlemlenebilir hareketleriyle, yeryüzündeki etkileri açısından dönem insanlarının temel araçlarından olmuştur. Ptolemaios ve Aristoteles’le kurulan dünya merkezli kozmolojinin yerini Kopernik’in Güneş merkezli kozmolojisinin alması en büyük kırılma noktalarından bir tanesidir. Sonrasında Kepler, Galileo, Newton ve nihayetinde, 21.yy varlık kavrayışlarına etki eden kozmoloji teorileriyle Einstein gibi bilim insanlarının teorileri, metafizik özü itibariyle sanatsal ifadelerde de karşılık bulmuştur. Bu bağlamda bakıldığında Alman sanatçı Anselm Kiefer sanatında kozmolojiye yer vererek, varoluşa dair sorgulamalara yeni önermeler getirmesi açısından ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Savaş, yıkım ve soykırım temalarının yanı sıra doğa ve insan ilişkisini de işleyen sanatçının eserleri kozmoloji aracılığıyla okunabilir. Bu çalışmada amaçlanan; Kiefer’in sanatında ifade aracı olarak kullandığı bilimsel alanı metafiziksel boyuta çevirme noktasındaki referans alanlarını kozmoloji üzerinden irdelemektir.
Keywords
Abstract
When the understanding of cosmology, which transforms, affects and is affected by many structures, has reached important breaking points for the existence of humanity, every layer of life has changed in connection with human life. In the process that started with humanity separating itself from nature and trying to understand it, the first cosmogonies and theogony emerged with the myths that embody the concepts in linguistic context and make them intelligible. In these narratives based on the duality of the sky and the earth, the planets, as archetypes, and also with their observable movements in the experimental field, became one of the main tools of the people of the period in terms of their effects on the earth. One of the biggest breaking points is that Copernicus' heliocentric cosmology replaced the earth-centered cosmology established with Ptolemy and Aristotle. Afterwards, the theories of scientists such as Kepler, Galileo, Newton, and finally Einstein with the cosmological theories that influenced the 21st century understanding of existence, found a response in artistic expressions in terms of metaphysics. In this context, German artist Anselm Kiefer has a privileged place in terms of bringing new propositions to the questioning of existence by giving place to cosmology in his art. The works of the artist, who deal with the themes of war, destruction and genocide, as well as the relationship between nature and humans, can be read through cosmology. The aim of this study; It is to examine the scientific field that Kiefer uses as a means of expression in his art and the reference fields at the point of turning it into a metaphysical dimension through cosmology.
Keywords
- Antmen, Ahu, (2008). 20.yy Batı Sanatında Akımlar, Sel yayıncılık, İstanbul.
- Asimov, Isaac. (2006). Asimov’un Bilim ve Buluşlar Tarihi (Çev. Elif Topçugil). Ankara: Imge.
- Bernal. J.Desmond. (2009). Tarihte Bilim. (Çev. Tonguç Ok). 1. Cilt. 2. Baskı. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
- Bulğen, Mehmet. (2010). Kelam İlminin Kozmolojik Boyutları ve Günümüz Kozmolojisi. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi , 39 (2), s.77-78.
- Campbell, Joseph. (1995). Batı Mitolojisi Tanrının Maskeleri (Çev. Kudret Emiroğlu). 2. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
- Certeau, de Michel. (2009). Gündelik Hayatın Keşfi - I (Çev. Lale Arslan Özcan). 2. Baskı. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- Copernicus, Nicolaus. Göksel Kürelerin Devinimleri Üzerine, (Latince aslından çev. C. Cengiz Çevik). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
- Eliade, Mircea. (1978). A History of Religious Ideas Vol.1 (Trans. Willard R. Trask) University of Chicago Press.
- Frineberg, Jonathan. (2014). 1940’tan Günümüze Sanat, (çev. Simber Atay Eskier- Göral E. Yılmaz). İzmir: Karakalem Yayınları.
- Galilei, Galileo. (2008). İki Büyük Dünya Sistemi Hakkında Diyalog, (1498), (Çev. Reşit Aşçıoğlu), Ruken Kızıler (Ed.) İstanbul.
- Gökberk, Macit. (1980). Felsefe Tarihi, İstanbul: Remzi kitabevi.
- Halley, Peter (2011). “Doğa ve Kültür”, (der. Charles Harrison-Paul Wood), Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi, (içinde), (çev. Sabri Gürses), İstanbul: Küre Yayınları.
- Hardal, Efdal. (2019). “Grek Mitolojisinde İnsan Kurbanı”, Uludağ Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 21, S. 38, S. 299-360.
- Homeros (1975). İlyada. Çev. Azra Erhat – A. Kadir. İstanbul: Sander Yayınları.
- Jung, C.G. (2021). Liber Novus. Çev. Okhan Gündüz. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
- Kara, Devabil. (2018). “Plastik Sanatlarda Boşluk Deneyimi Ve Kozmos” Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 68, Nisan 2018, s. 140-152.
- Kieckhefer, Richard. (2004). Ortaçağda Büyü. Çev. Zarife Biliz. İstanbul: Alkım Yayınevi.
- Kuhn, S. Thomas. (2007). Kopernik Devrimi. (Çev. Halil Turan, Dursun Bayrak, Sinan Kadir Çelik). pAnkara: İmge Kitabevi Yayınları.
- Magee, Bryan. (2004). Felsefenin Öyküsü. (Çev. Bahadır Sina Şener). 2. Baskı. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları
- Mason, Stephen. (2013). Bilimler Tarihi. (Çev. Umur Daybelge). 1. Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- McClellan, J.E., Dorn, H. (2006). Dünya Tarihinde Bilim ve Teknoloji. (Çev. Haydar Yalçın). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
- Morphet, Richard. (2000). Encounters New Art From Old. London: National Gallery Comoany Limited.
- Ronan, A. Colin. (2003). Bilim Tarihi: Dünya Kültürlerinde Bilimin Tarihi ve Gelişmesi. (Çev. Ekmeleddin İhsanoğlu, Feza Günergun). 3.Baskı. Ankara: Tübitak Yayınları. (1983).
- Tekeli, S. vd. (2011). Bilim Tarihine Giriş, İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
- Toprak, Said. (2019). “Holokost Kurbanı İle Özdeşleyim; Kıefer’in Celan’a Adadığı Resim Ve Heykelleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 12 Sayı: 62 Yıl: 2019.
- Theberge, Pierre, (1999), Cosmos: From Romantizm to Avant-garde, Prestel Pub, New York
- Uz Ayfer, (2020). “Yeni Dışavurumcu Sanata Ressam Ve Heykeltıraş Anselm Kiefer’in Eserleriyle Bakmak” Avrasya Sosyal Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt 7 Sayı 12. Sa. 84-99.
- Yıldırım, Cemal. (1983). Bilim Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Aberdrois, (02.03.2016). “Anselm Kiefer”. https://somenotessite.wordpress.com/2016/03/02/anselm-kiefer-2/ (Erişim tarihi: 16.10.2021)
- Astronomi terimleri. https://howstuffworks.wiki/tr/bilim/sozluk/astronomi- terimleri/nebular-hypothesis-info (Erişim tarihi: 10.11.2021).
- Filozof.net. (n.d.). https://www.filozof.net/Turkce/filozof-biyografi-f/44641-robert- fluddkimdir-hayati-eserleri- hakkinda-bilgi.html (Erişim tarihi: 24.10.2021).
- Giles, Waller. (n.d). “The Starry Heavens Above and The moral law Within”. https://thevcs.org/drop-down-ye-heavens/starry-heavens-above-and-morallaw-within (Erişim tarihi: 11.10.2021).
- Google Arts&Culture (n.d.). “The Milky Way”. https://artsandculture.google.com/asset/sternenfall-anselmkiefer/ZgHeJ03ebNBgUg (Erişim tarihi:15.10.2021).
- Johnson, F. R., Larkey, S. V., & Digges, T. (1934). Thomas Digges, the Copernican System, and the Idea of the Infinity of the Universe in 1576. The Huntington Library Bulletin, (5), 69–117. doi:10.2307/3818095 https://www.jstor.org/stable/3818095, (Erişim Tarihi: 27.01 2022).
- Kuspit, Donald. (2002). http://www.artnet.com/magazine/features/kuspit/kuspit12-19- 02.asp (Erişim tarihi: 29.10.2021) .
- Pennachhietti, G. 2019.https://gioscontentcorner.wordpress.com/2019/12/31/modern- art-madness-week-ii-tuesday-art-among-the-ruins-anselm-kiefers-renownedorder-of-the-night/ (Erişim tarihi:20.10.2021).
- Rosicrucian Egyptian Museum, (n.d.). https://egyptianmuseum.org/explore/greco-and- roman-period-monuments-dendera-zodiac(Erişim tarihi: 11.1.2022).
- Ural, Şafak. 2010, “Kozmoloji ve felsefe”. https://www.safakural.com/makalaler/kozmoloji-ve-felsefe (Erişim tarihi:15.10.2021) https://tr.wikipedia.org/wiki/Astronomi_tarihi (Erişim tarihi: 15.10.2021).
- Wikipedia.org. (n.d.): https://tr.wikipedia.org/wiki/Astronomi_tarihi (Erişim tarihi : 15.10.2021)
- West, Jacqueline and Nancy Douherty. (2010).The Palette of Anselm Kiefer: Witnessing ourthe Imperilled World. Aras Connections: Image and Archetype, sayı: 4.
- https://aras.org/sites/default/files/docs/00039WestDougherty.pdf (Erişim tarihi: 26.1.2022).
- Yılmaz, Zeynep. (n.d.). “Anselm Kiefer yüzey hacim Sanatları”. http://mimarcasanat.com/resim/anselm-kiefer.html (Erişim tarihi:30.10.2021).
- Resim 1. Dendera Zodiac. (https://commons.wikimedia.org/wiki/ Category:Dendera_zodiac) (Erişim tarihi: 11.1.2022).
- Resim 2. Albrecht Dürer; Nude Woman with the Zodiac, c. 1502 Woodcut Staatliche Graphische Sammlung, Munich. https://www.wga.hu/html_m/d/durer/ 2/12/4_1510/01nudezo.html (Erişim Tarihi 18.1.2022).
- Resim 3. Albrecht Dürer; Astronomer, 1500. Woodcut British Museum. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Albrecht_Dürer_-_Astronomer__WGA7130.jpg (Erişim Tarihi 18.1.2022).
- Resim 4. Johnson, F. R., Larkey, S. V., & Digges, T. (1934). https://www.jstor.org/stable/ 3818095, (Erişim Tarihi: 27.01.2022).
- Resim 5 Kazimir Malevich. Suprematist Composition: White on White. 1918. MOMA. https://www.moma.org/collection/works/80385 (Erişim Tarihi 19.1.2022).
- Resim 6. Wassily Kandisky, 1926, Çoklu Daireler, 140x140cm, T.Ü.Y.B. Solomon R.Guggenheim Museum. New York https://commons.wikimedia.org/ wiki/File:Vassily_Kandinsky,_1926_-_Several_Circles,_Gugg_0910_25.jpg (Erişim Tarihi 19.1.2022).
- Resim 7. Lucio Fontana. Rosario de Santa Fé 1899–1968 Comabbio. Water-based paint on canvas. 61.5 x 50 cm. https://www.robilantvoena.com/artists/30-luciofontana/ works/2275/ (Erişim 20.1.2022).
- Resim 8. Russell Corotty, Kağıt Küreler, 2005 group show "Messages & Communications" at the Mattress Factory, Pittsburgh, PA. https://russellcrotty.com/astro.html (Erişim 20.1.2022).
- Resim 9 Anselm Kiefer Die Milchstrasse (The Milky Way), 1985-1987. (https://www.albrightknox.org/artworks/19886a-b-die-milchstrasse-milky-way) (Erişim Tarihi 14.1.2022).
- Resim 10 Anselm Kiefer Düşen Yıldızlar 1995. (https://arthur.io/art/ anselm- kiefer/sternenfall-falling-stars ) (Erişim Tarihi 26.1.2022).
- Resim 11 Anselm Kiefer Yıldızlardan Gelen Karanlık Işık 1995. (https:// www.tate.org.uk/art/artworks/kiefer-cette-obscure-clarte-qui-tombe-des-etoilesar00041) (Erişim Tarihi 26.1.2022).
- Resim 12. Batı yıldız falları, 12. Yüzyıl. (Kieckhefer, 2004, 183).
- Resim 13. Anselm Kiefer Işık Tuzağı 1999. (https:// kendallbeachey.wordpress.com/2016/11/21/kiefers-expanse/). (Erişim Tarihi
- Resim 14. Anselm Kiefer Andromeda 200. (https:// theircreations.files.wordpress.com/2016/03/anselm-kiefer-andromeda-2001.jpeg)
