Author :
Abstract
Kültürel değerlerimiz arasında önemli bir yeri olan Türk kumaş işlemeciliği tarihçesi, eski ve köklü bir geçmişe sahiptir. İşlemeli kumaşlar günümüzde de pek çok koleksiyonda, etnografya müzelerinde, çeyizlerde ve az da olsa günlük kullanım eşyaları arasında yerini korumaktadır. İşlemeli Türk kumaşlarının en belirgin özelliği stilize edilmiş motiflerden oluşmasıdır. Özellikle 16. yüzyıldan itibaren sarayın da istekleri doğrultusunda işleme hızla gelişmeye başlamış ve en güzel örneklerini vermiş, 19. yüzyıla kadar da yoğun olarak kullanıldığı görülmüştür. Bu dönem işlemelerini, saray ve halk işlemeleri olarak iki grup altında değerlendirmenin dışında, giyimde kullanılanlar ve ev içi dekorasyonunda kullanılanlar olarak iki grup altında da incelemek mümkündür. Boyama, dokuma ve tekstil yüzeyi süslemesi bakımından dünya çapında en iyi tekstil geleneklerinden birine sahip olan Hindistan’da işlemeli kumaşlara baktığımızda bu alanda ilk örneklerin M.Ö. 5-3. yüzyıllar arasında ortaya çıktığı bilinmektedir. Eski işlemeli ürünlerin günümüze ulaşamama sebeplerinden bazıları, iklim zorlukları, beyaz karıncaların ve diğer böceklerin tahribatları, kumaşların yıpranması, altın, gümüş ve değerli taşların ekonomik sıkıntı nedenleriyle işleme üzerinden sökülüp satılması olarak sayılmaktadır. Ancak 16. yüzyıldan sonraya tarihlendirilen çok çeşitli Hint işleme örnekleri dünyanın çeşitli müzelerinde ve koleksiyonlarında yer almaktadır. Dünyanın pek çok ülkesinde ve bölgesinde yüzyıllardır yapılan işleme sanatında kullanılan dikiş biçimleri açısından büyük farklar görünmese de uygulama tekniği, renk, kompozisyon ve hammadde açısından bölgesel farklılıklar söz konusudur. Bu farklılıklar işlemeli Türk kumaşlarında ve işlemeli Hint kumaşlarında özellikle dikkati çekmektedir. İşlemeli Türk kumaşlarının geçmişi çok eskilere dayanmasına rağmen, günümüzde üretimi ve kullanımı giderek azalmıştır. Hala günümüze ulaşan işlemeli Türk kumaş örneklerini müze ve koleksiyonlarda görmemiz mümkündür. Diğer taraftan Hint işlemelerinin ise geleneksel özellikleriyle günümüze kadar varlığını sürdürüp, hem kullanım eşyası hem de geçim kaynağı olarak üretilmeye devam ettiği görülmektedir. Ancak günümüze ulaşan 16. yüzyıl öncesine ait işlemeli Hint kumaş örnekleri yok denecek kadar azdır. Hatta bazı dönem örneklerine ulaşmak mümkün değildir.
Keywords
Abstract
The history of Turkish fabric processing, which has an important place among our cultural values, has an ancient and dec-established history.Embroidered fabrics still hold their place in many collections, ethnographic museums, dowries and, to a lesser extent, among everyday dec. The most distinctive feature of embroidered Turkish fabrics is that they consist of stylized motifs. Especially the 16th. since the processing has started to develop rapidly in accordance with the wishes of the palace and has given the best examples, and it was also used extensively until the 19th century. In addition to evaluating these period embroideries under two groups as palace and folk embroideries, it is possible to examine them under two groups as those used in clothing and those used in home decoration. When we look at embroidered fabrics in India, which has one of the best textile traditions worldwide in terms of dyeing, weaving and textile surface decoration, we see that the first examples in this field are B.C. 5-3. it is known that it appeared between the centurys.Embroidered old survived some of the reasons of the products, climate challenges, the ravages of white ants and other insects, wear fabrics, gold, silver and precious stones is considered to be disassembled and sold through processing for reasons of economic hardship. But 16. a wide range of examples of Indian processing, dated from the XVIII century, are in various museums and collections of the world. Although there are no big differences in terms of sewing styles used in the art of processing made for centuries in many countries and regions of the world, there are regional differences in terms of application technique, color, composition and raw materials. These differences are especially noticeable in embroidered Turkish fabrics and embroidered Indian fabrics. Although the history of embroidered Turkish fabrics goes back very far, its production and use have gradually decreased today. It is possible that we can see examples of embroidered Turkish fabrics that have still reached our days in museums and collections. On the other hand, it is seen that Indian embroidery continues to exist to the present day with its traditional features and continues to be produced both as a use item and as a livelihood. However, extant 16. examples of embroidered Indian fabrics from a century ago are almost nonexistent. It is not even possible to reach some examples of periods.
Keywords
- Alyüz, A. (2007). Geleneksel Türk işlemelerinden Türk işinin bilgisayar destekli nakış makineleri için desen kalıbı hazırlanması ve öğretim programı önerisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Barışta, H. Ö. (1995). Türk İşleme Sanatı Tarihi, Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi.
- Barışta, H. Ö. (1997). Türk İşlemelerinden Teknikler. Ankara: Gazi Üniversitesi Mesleki Yaygın Eğitim Fakültesi Yayın No:2
- Barışta, H. Ö. (1999). Osmanlı İmparatorluğu Dönemi Türk İşlemeleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Barışta, H. Ö. (2002). Anadolu ve Çevresi Türk İşlemeleri. Ankara: Türkler, C, 12, 420-424.
- Barışta, Ö. (1982). XVI. yüzyıl Türk İsleme Sanatı. Sanat Tarihi Dergisi, 1 (1)
- Berber, G. Ş., KOŞAR, S. T. A., & AYDIN, M. D. (2020) Geleneksel Nakış Tekniğinin Güncel Sanata Yansıması. İdil, 75
- Berker, N. (1981). İşlemeler, Topkapı Sarayı Müzesi: 6. Yapı ve Kredi Bankası Kültür ve Sanat Hizmetler, İstanbul, 4.
- Brijbhushan, J. (1990). Indian embroidery. Publications Division Ministry of Information & Broadcasting.
- Can, M. (2016). Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde Türk İşleme Sanatı ve Kadın. Conference: International Multidisciplinary Congress of Eurasia At: Odessa/Ukrayna Volume:1
- Dongerkery, K. S. K. (1951). The romance of Indian embroidery. Thacker.
- Gillow, J. & Barnard, N. (1991). Traditional Indian Textiles. Thames and Hudson.
- Gönül, M. (1973). Türk El İşleri Sanatı. İş Bankası Kültür Yayınları. Ankara.
- Harmankaya, H., Güzel, S. (2008). Giyim Süsleme Tarihi Sürecinde İşlemenin Önemi ve Kullanım Alanları. 38. ICANAS, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 2008
- Karl, B. (2016). Embroidered Histories: Indian Textiles for the Portuguese market during the sixteenth and seventeenth centuries. Böhlau Verlag Wien.
- K-oky-o Hatanaka, & Sardar, Z. (1996). Textile Arts of India: Kokyo Hatanaka Collection. Chronicle Books.
- Mukund, K. (1992). Indian Textile Industry İn 17th And 18th Centuries: Structure, Organisation And Responses, Economic And Political Weekly Vol. 27, No. 38, Pp. 2057-2065.
- Myers, B. (1995). Textile Arts Of India, Curriculum Project, İndia.
- Ohms, M. (1989). Ethnic Embroidery: An Introduction with Special Reference to the Embroidery of China, India, Palestine & Yugoslavia. Batsford.
- Sentürk, C. A. ve Hann, M. A. (1992). Geleneksel Türk İşlemeleri. Leeds Üniversitesi Clothworkers Koleksiyonunda Bulunan Türk İşlemeleri ile İlgili Bir Çalışma. (Cilt: 6), 34.
- Sharma, S. & Rao, A. S. (2019). Comparative study based on traditional hand embroidery and machine embroidery in present trends.
- Sipahioğlu, O. (1997), “Tire Müzesi’nde bulunan işlemelerin teknik ve sanatsal açıdan incelenmesi ve yeni tasarımlar” (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Traditional Indian Textiles – Class Xıı Students Handbook + Practical Manual, Central Board Of Secondary Education Shiksha Kendra (2014), 2, Community Centre, Preet Vihar, Delhi-110301.
- Yılmaz, S. (1992). XVIII. yüzyıl Tekstil Dünyasından: Hindistan Ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Pamuk- İpek Karışımı Kumaşları - Fransız Arşivlerinden II. Belleten, LVI, 775-807.
