Author :
Abstract
Dünya üzerinde bazı bölgeler zengin kaynakları ve stratejik özellikleriyle diğer bölgelerden daha önemlidir. Basra Körfezi bölgenin enerji kaynaklarının uluslararası alana taşındığı bir bölge olması açısından dünya ticareti için çok önemli bir alandır. Bölge Körfez ülkelerinin güç mücadelelerine sahne olmuştur. Bölgede yaşanan istikrarsızlığın baş aktörleri de BAE ve İran’dır. BAE’nin 1971 senesinde bağımsızlığını kazanmasıyla İran ile ilişkileri çekilmeli bir hal almıştır. İngilizlerin Basra Körfezinden ayrılmasının ardından İran stratejik olarak Hürmüz Boğazı yakınlarında bulunan Abu Musa, Küçük Tunb, Büyük Tunb adalarının kontrolünü ele almıştır. Bunun üzerine İran, BAE’i için yağmacı bir devlete dönüşmüştür. Çünkü kritik bir öneme sahip olan Hürmüz Boğazı ve Basra Körfezi birbirinden bağımsız düşünülemez ve diğer ekonomik bölgelerin düzenli işleyebilmesi için ayrı bir öneme sahiptirler. Körfez Bölgesi’nin tamamını ele geçiren soruna Büyük Tunb, Küçük Tunb ve Abu Musa adaları üzerinde iddia edilen haklar sebep olmaktadır.
Bu çalışmada, ilk olarak Basra Körfezi’nin stratejik, toplumsal ve siyasal yapısı üzerinde durulmuştur. Bölgedeki ideolojik ve etnik sorunların iki ülkenin adalar sorununa etkisi olup olmadığı irdelenmiştir.
BAE ve İran arasında konu olan üç ada sorununun tarihsel gelişimi incelendikten sonra adalar üzerinde hak iddia eden ülkelerin ikili ilişkilerinin geldiği noktaya bakılacaktır. Bölgede adalar için yaşanan gelişmelerin bölgesel ve uluslararası basındaki yansımalarına ve uzmanların görüşlerine yer verilmiştir. İki ülkenin sistemsel tehditlerinin bölgesel dinamiklere etkisi ve süreçleri incelenmiştir.
Keywords
Abstract
Some regions in the world are more important than other regions with their rich resources and strategic features. The Persian Gulf is a very important area for world trade in terms of being a region where the energy resources of the region are transferred to the international area. The main actors of the region, which witnessed the power struggles of the Gulf countries and caused the destabilization of the region, are Iran and the UAE. With the UAE gaining its independence in 1971, relations with Iran became strained. After the British powers left the Persian Gulf, Iran took control of the Abu Musa, Lesser Tunb and Great Tunb Islands, which are strategically located near the Strait of Hormuz. Thereupon, Iran turned into a predatory state for the UAE as the Strait of Hormuz and the Persian Gulf, which have a critical importance, cannot be considered independently of each other and have a special importance for the regular functioning of other economic regions. The alleged rights over the islands of Greater Tunb, Lesser Tunb and Abu Musa are causing the problem that seizes the entire Bay Area.
In this study, firstly, the strategic, social and political structure of the Persian Gulf is emphasized. It has been examined whether the ideological and ethnic problems in the region have an effect on the islands problem of the two countries.
After examining the historical development of the three island problems between the UAE and Iran, the bilateral relations of the countries claiming the islands will be examined. The reflections of the developments experienced by the islands problem to the regional and international press and the opinions of the experts are given. The effects of the systemic threats of the two countries on the regional dynamics and their processes are examined.
Keywords
- Adhwaa,(2021,02,22). Milafun shamil hawl’ashab alnizae Al’iiranii Al’İimaratii Hawl Alijuzur Alearabiat Althalath. Adhwaa Centre For Research &Studies:
- https://adhwaa.net/%D9%85%D9%84%D9%81%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%84%D8% AD%D9%88%D9%84%D8%A3%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D 9%84%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%8A %D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%A5/ adresinden alınmıştır. (Erişim Tarihi: 10.11.2021)
- Al'akhbari, S. (2012, 07 15). Masyuwl ‘ İimarati: Law HArabna ‘İiran Li’ahraqnahum Faa Alijuzur. 2Newshunter.blog: http://2newshunter.blogspot.com/ adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 13.09.2021)
- AlJazeera. (2015, 06 22).Aljuzur Al’iimaratiat Althalath. Aljazeera: https://www.aljazeera.net/encyclopedia/issues/2015/6/22/%D8%A7%D9%84%D8%AC %D8%B2%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8% A7%D8%AA%D9%8A%D8%A9%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%84%D8%A7%D8%AB adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 21.06.2021)
- Allı, Ç. (2016). Hürmüz Boğazı'ndaki Abu Musa ve Tunb Adaları Üzerindeki Anlaşmazlıklar.International Journal Of Afro- Eurasian Research, sayı 2, ss 26,27,29,31. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/342896 adresinden alındı.(Erişim Tarihi:24.10. 2021).
- Amerikanınsesi. (2007, 04 25).Laricani-Salona Görüşmesi. Amerikanınsesi.com: https://www.amerikaninsesi.com/a/a-17-2007-04-25-voa12-88054572/854366. adresinden alındı (Erişim Tarihi: 20.05.2022)
- Arı, C. (1991). Basra Körfezi'nde Güç Dengesi: 1978-1991. ss 26. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi.
- Bagheri, S. (2013). İran ve Deniz Hukuku: Güncel Tartışmalar. EBYÜ-HFD Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss 169,170. http://hukukdergi.ebyu.edu.tr/?p=1727 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 25.09.2021).
- Cafiero, S. A. (2020, 09 22). BAE'nin İran'a İtidalli Yaklaşımı. İRAM: https://iramcenter.org/baenin-irana-itidalli-yaklasimi/ adresinden alındı (Erişim Tarihi:20.05.2022).
- Caner, M. (2020, 09 01). İsrail BAE Anlaşmasına İran'ın Yaklaşımı. Sayı 49. https://kriterdergi.com/dis-politika/israil-bae-anlasmasina-iranin-yaklasimi adresinden alındı. Erişim Tarihi: 21.05.2022).
- Denghani, R. (2008-2009). Continental Self Delimination in The Persian Gulf. The United Nations-Nippon Foundation Fellowship Programme ,ss34-89.
- https://www.un.org/depts/los/nippon/unnff_programme_home/fellows_pages/fellows_papers/de hghani_0809_iran.pdf adresinden alındı.(Erşim Tarihi:11.10.2021)
- Denk, E. (2000). Egemenliği Tartışmalı Adalar (Kardak, Spratly, Senkaku/Diaouyu,HAwar, Abu Musa ve Tunb Örnekleri). Mülkiye Dergisi, ss153-156. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mulkiye/issue/225/334 adresinden alındı.(Erişim Tarihi:26.10.2021).
- Dursun, A. (2019, 08 01). İran'ın Sert Hamle ve Tehditleri BAE'yi Panik Havasına Soktu. AA: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/iranin-sert-hamle-ve-tehditleri-baeyi-panik-havasinasoktu/1547123
- adresinden alındı.(Erişim Tarihi: 26.10.2021)
- Dw. (2019, 06 09). Umman Körfezi'nde İki Tankere Saldırı. Dw.com.tr:
- https://www.dw.com/tr/umman-k%C3%B6rfezinde-iki-tankere-sald%C4%B1r%C4%B1/a 49172050 adresinden alındı.(Erişim Tarihi 22.04.2022)
- Hamidi, F. A. (2009, 09 14). Ayran Wajuzur Alamarat Alearabiat Almutahida. ammonnews.net: https://www.ammonnews.net/article/45262 adresinden alındı. (Erişim Tarihi:25.10.2021). Ibish, H. (2019). UAE Outreach to Iran Cracks Open the Door to Dialogue. The Arab Gulf States Institute in Washington. https://agsiw.org/uae-outreach-to-iran-cracks-open-thedoor-to-dialogue/ adresinden alındı. (Erişim Tarihi:27.10.2021).
- Independent, T. (2019, 01 09). BAE ile İran Arasında Bayrak Krizi: İran Tatbikatla Mesaj Verdi. Independent Türkçe: https://www.independentturkish.com/node/6776/d%C3%BCnya/bae-ile-iranaras%C4%B1nda-bayrak-krizi-iran-tatbikatla-mesaj-verdi
- adresinden alındı.(ErişimTarihi: 21.05.2022). Irna. (2021, 10 26). İran, Bahreyn ve BAE'nin İran adaları ile ilgili iddialarını reddetti. İslam Cumhuriyeti Haber Ajansı (IRNA): https://tr.irna.ir/news/84519099/%C4%B0ranBahreyn-ve-BAE-nin-%C4%B0ran-adalar%C4%B1-ile-ilgiliiddialar%C4%B1n%C4%B1
- adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 26.10.2021)
- Mc-Doualiya. (2022, 02 15). İran Taftah 'Awal Matar Watusamiyh "al'iimam ealay" fi "tanb alkubraa" almutanazae ealayha mae al'iimarat. Mc-Doualiya:
- https://www.mcdoualiya.com/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9 %84%D8%A3%D%88%D8%B3%D8%B7/20220215%D8%A5%D9%8A%D8%B1% D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%A3%D9%88%D9% 84%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D9%85%D9 %8A%D9%87-%D8%A7%D9%84% adresinden alındı.(Erişim Tarihi:22.05.2022)
- Sur, M. (2011). Uluslararası Hukukun Esasları. İstanbul: Beta Basım Yayım. ss140,141
- Zarif, J. (2021, 01 02). Twitter. https://twitter.com/jzarif adresinden alındı.(Erişim Tarihi:28.10.2021)
