Author :
Abstract
Halit Ziya’nın Nemide adlı romanı hem İzmir döneminin hem de Serveti Fünun dönemi romanının karakteristik özelliklerini taşımaktadır. Mekân, kişilerin davranışları, yazarın üslubu ve dili Edebiyatı Cedide neslinin anlayışını temsil etmektedir. Zengin bir mekanda geçen romanın kahramanların sıradan insanlardan farklı zevk ve hobileri bulunmaktadır. Mekân, köşk, yalı ve konaktır. Olay örgüsünün geçtiği konağın on iki odası bulunmaktadır. Konakta yaşayanlar yüksek zümreye mensup kişilerdir. Hiçbir kahramanın maişet derdi bulunmamaktadır. Halit Ziya, münevver bir sınıfın romancısı olduğundan kahramanları tahsil gören eğitimli kişilerdir. Nemide’nin babası yerli ve yabancı basını takip eden biridir. Nemide, tipik bir Edebiyatı Cedide dönemi roman kahramanı olup santimantal bir genç kızdır. Yetişkin bir genç olmasına rağmen ailenin gelir ve giderinden bihaberdir. Mai gözleri ve sarı saçlarıyla Halit Ziya’nın hemen hemen bütün romanlarında hayalini kurduğu fiziksel özelliklere sahip bir kızdır. Zayıf vücudu, pasif ve silik kişiliği ile etkin değildir. Roman bir aşk üçgeni üzerinde kurulmuştur. Annesiz büyüyen Nemide, bu üçgenin en zayıf halkasını temsil etmektedir. Eserde mutsuz ve parçalanmış aile tabloları mevcuttur. Natüralist cereyanının yansıması olarak ırsıyet vurgusu yer almaktadır. İkizli üçüzlü terkiplerin sık sık kullanıldığı romanın dilinde yer yer Fransızcanın tesiri görülmektedir. Çalışmada Nemide romanında Serveti Fünun üslubunun yansımaları mekan, kişi, üslup gibi düzlemlerde tahlil edilmiştir.
Keywords
Abstract
Halit Ziya’s Nemide has the characteristic features of the novel written during the İzmir and Servet-i Fünun period. Space, the human behavior, the style, and language of the author stand for the understanding of the Edebiyat-ı Cedide generation. The novel's protagonists, set in a substantial space, have different tastes and hobbies which are quite opposite of ordinary people in terms of way of life. Spaces such as mansions, seaside residences, and villas are the places where thought and literary creativity are promoted. Those who live in the mansion are regarded as members of the vanity fair. None of the protagonists struggles to make a living. Since Halit Ziya is a highbrowed novelist, his protagonists are well-educated people. Nemide’s father is a person who follows the local and foreign press. Nemide as a typical heroine represents the novel characteristics of the Edebiyat-ı Cedide period and is a sentimental young girl. Although she is an adult woman, she is oblivious to the family's income and expenses. With her blue eyes and blond hair, Nemide is a girl who possesses the physical features that Halit Ziya dreams about in almost all of his novels. She is an inactive character with her weak body and passive and insignificant personality. The novel is built on a love triangle. Nemide, who grew up unmothered, represents the weakest link in the triangle. An unhappy and fragmented family portrait is available in the novel. There is an emphasis on heredity as a reflection of naturalism. Double and triple noun phrases are generally used in the work in terms of the language and the influence of French can be observed. In this study, the reflections of the Servet-i Fünun’s style in Nemide were analyzed in terms of space, characters, language and style.
Keywords
- Ağca, İmran (2008). Halit Ziya Uşaklıgil’in Romanlarında Yapı Tema, Gazi Üniversitesi
- Ağca, İmran (2008). Halit Ziya Uşaklıgil’in Romanlarında Yapı Tema, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
- Akyüz, Kenan (1995). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri 1860-1923, İnkılap, İstanbul.
- Antakyalıoğlu, Zekiye (2021). Roman Kuramına Giriş, Ayrıntı Yayınları, 3. Basım,İstanbul.Bakhtin, Mikhail (2022). Karnavaldan Romana Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar, Ayrıntı Yayınları, 4. Basım, İstanbul.
- Baş, Selma (2010). “Batıya Hayran Bir Neslin Romanı: Servet-i Fünûn Romanı”Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/2 Spring.
- Çetişli, İsmail (1986). Servet-i Fünun’da Mensur Şiir, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
- Kadızade, Esma Dumanlı (2004). Halit Ziya Uşaklıgil’in Romanları ve İzleksel Açıdanİncelenmesi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilmler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Elazığ.
- Kaplan, Mehmet (2006). Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar I, Dergah Yayınları, İstanbul. Kaplan, Mehmet (2002). Şiir Tahlilleri I, Dergah Yayınları, İstanbul.
- Karabulut, Mustafa (2008). Halit Ziya Uşaklıgil’in Saray Hatıraları, Türk Dili Dergisi, Sayı: 682, Ekim, 343-356.
- Karabulut, Mustafa (2015). Tevfik Fikret ve Cenap Şahabettin’in Şiirlerinde Melankoli, TurkishStudies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/2 Winter 2015, 507-520.
- Karabulut, Mustafa (2019). Psikanalitik Edebiyat Kuramı Bağlamında Edip Cansever’in ŞiirleriÜzerine Bir İnceleme, Edebî Eleştiri Dergisi, Eleştiri Kuramları Özel Sayısı, C. 3/3, 192-220.
- Karabulut, Mustafa (2020). Halit Ziya Uşaklıgil’in “Mai Ve Siyah” Romanında Anneye Dönüş İzleği, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, Yıl 6, Sayı: 12, 61-71.
- Karabulut, Mustafa (2022). Cahit Sıtkı Tarancı’nın “Talihsiz” Adlı Şiirinde Öznenin Trajedisi, Mecmua - Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 13, 1-9.
- Lefebre, Henri (2020). Mekânın Üretimi, (Orijinal Adı: La Production de l'espace), Türkçesi: Işık Ergüden, Sel Yayıncılık, 6. Baskı, İstanbul.
- Önertoy, Olcay (1995). Halit Ziya Uşaklıgil: Romancılığı ve Romanımızdaki Yeri, TC Kültür Bakanlığı, Ankara.
- Tütüncü, Selime (2015). Halid Ziya Uşaklıgil’in İlk Roman Kahramanlarında Hayat Tenkidi,Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Uşaklıgil, Halid Ziya (2014). Kırk Yıl, haz. Nur Özmel Akın, Özgür Yayınları, İkinci Basım, Uşaklıgil, Halit Ziya (2013). Nemide, Özgür Yayınları, İstanbul.
- Uşaklıgil, Halit Ziya (1898). Karilerime Mektuplar, Servet-i Fünun, C XVIII, S. 428. Aktaran:Yener, Cemil (1959). Bir Romancının Dünyası ve Romanlarındaki Dünya, M. Sıralar Matbaası,
