Author :
Abstract
Bu çalışmada, sanat ve estetik felsefi perspektifle incelenmiş, sanat felsefesinin tarihsel seyri ve değişen çehresi estetik merkeze alınarak değerlendirilmiştir. Ayrıca sanata eşlik eden ontolojik, teolojik, etik ve politik ilgilere ve hakikat meselesine yer verilmiştir. Estetiğin modern dönemde sanat felsefesinin bilimi hâline gelmesinden dolayı estetiğin önemli kavramları olan estetik yargı, güzellik ve beğeni gibi unsurlara dair izler, sadece modern dönemde değil, modern öncesi ve sonrası dönemlerde de tespit edilmeye çalışılmıştır. Geçmiş dönemlerin sanat felsefelerini estetik üzerinden yorumlamanın anakronizme neden olacağı düşünülebilir fakat bu çalışma, modern bir estetik teoriden yola çıkarak geçmiş dönemleri tanımlamak yerine o dönemlerde estetiğe dair unsurları ve estetik-dışı unsurları belirlemeye çalışmıştır. Sanat felsefesi tarihinde, Antikçağdan postmodern döneme kadarki süreçte sanatlardaki değişimler, sanat teorileri, estetik teoriler, temel kavramlar ve sorunlar, önemli kırılma noktaları ve dönüşümler konu edinilmiştir. Farklı dönemlerde, farklı felsefi akımların ve filozofların sanat anlayışları, “estetik”, “estetik-dışı” ve “estetik-ötesi” sanat olarak üç kategoride incelenmiş ve sunulmuştur.
Keywords
Abstract
In this study, art and aesthetics were examined with a philosophical perspective, and the historical course and changing face of the philosophy of art were evaluated by taking the aesthetics into the center. In addition, ontological, theological, ethical and political interests accompanying art and the issue of truth are included. Since aesthetics has become the science of the philosophy of art in the modern period, traces of elements such as aesthetic judgment, beauty and taste, which are important concepts of aesthetics, have been tried to be determined not only in the modern period, but also in the pre-modern and post-modern periods. It may be thought that interpreting the art philosophies of the past periods through aesthetics would cause anachronism, but this study tried to determine the aesthetic and non-aesthetic elements of those periods instead of defining the past periods based on a modern aesthetic theory. In the history of philosophy of art, changes in the arts, theories of art, aesthetic theories, basic concepts and problems, important breaking points and transformations have been discussed in the process from Antiquity to the postmodern period. The art conceptions of different philosophical movements and philosophers in different periods have been examined and presented in three categories as “aesthetic”, “non-aesthetic” and “beyond-aesthetic” art.
Keywords
- Adorno, T. (2007). Kültür Endüstrisi-Kültür Yönetimi. (Çev. Nihat Ünler, Mustafa Tüzel, Elçin Gen). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Agamben, G. (2019). İçeriksiz Adam. (Çev. Kemal Atakay). İstanbul: MonoKL Yayınları.
- Aktay, Y. (2020). Önce Söz Vardı. İstanbul: Vadi Yayıncılık.
- Aktok, Ö. (2021). “Heidegger’in Estetik-Dışı Sanat Anlayışı: Felsefeyi Disiplinlerden Özgürleştiren Bir Düşünme Tarzı”. Temaşa Felsefe Dergisi, Sayı: 16, s. 223-236.
- Aristoteles (2004). Retorik. (Çev. Mehmet H. Doğan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004.
- Aristoteles (2012). Poietika -Şiir Sanatı Üzerine-. (Çev. Nazile Kalaycı). Ankara: Pharmakon Yayınevi.
- Aristoteles (2017a). Eudemos’a Etik. ( Çev. Saffet Babür). Ankara: BilgeSu.
- Aristoteles. (2017b). Fizik. (Çev. Saffet Babür ). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Aristoteles. (2017c). Metafizik. ( Çev. Ahmet Arslan). İstanbul: Divan Kitap.
- Aristoteles, (2017d). Nikomakhos'a Etik. ( Çev. Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
- Augustinus. (2010). İtiraflar. (Çev. Çiğdem Dürüşken). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Badiou, A. (2020). Başka Bir Estetik. (Çev. Aziz Ufuk Kılıç). İstanbul: Metis Yayınları.
- Bal, M. (2008). Martin Heidegger’in Sanat Anlayışında Varlık, Sanat Yapıtı ve İnsan Arasındaki İlişki. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Bal, M. (2010). Yorum, “Anlama ve Sanat Üzerine: Gadamer”. Afşar Timuçin’e Armağan. İstanbul: Etik Yayınları, s.183-195.
- Bal, M. (2015). “Felsefi Dayanaklarıyla Ortaçağda Sanat”. Felsefelogos. Sayı 58, s.149-173.
- Baudrillard, J. (2005). Sanat Komplosu. (Çev. Oğuz Adanır). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Baumgarten, A.G. (2019).”Estetik-Prolegomena (Theorestiche Asthetik, Die grundlegenden Abschnitte der Aesthetica” (1750-1758). Estetik Üzerine Yazılar (içinde). (Çev. Berk Özcangiller). İstanbul: Alfa Yayınları.
- Benjamin, W. (2015). Teknik Olarak Yeniden-Üretilebilirlik Çağında Sanat Yapıtı. (Çev.
- Bolt, B. (2015). Yeni Bir Bakışla Heidegger. (Çev. Murat Özbank) İstanbul: Kolektif Kitap.
- Bozkurt, N. (2014). Sanat ve Estetik Kuramları. Ankara: Sentez Yayıncılık.
- Çağmar, M. Ş. (2017). “Sanat Eserinde Hakikat: Martin Heidegger ve Walter Benjamin”, e- Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, Cilt , Sayı 2, s. 599-611.
- Delice, Y. D. (2007) “Kültür Endüstrisi’nin Üretim Nesnesi Olarak Sanat”. Felsefe-Yazın
- Dilthey, W. (2012). Hermeneutik ve Tin Bilimleri. (Çev. Doğan Özlem). İstanbul: Notos Kitap
- Eco, U. (2019). Ortaçağ Estetiğinde Sanat ve Güzellik. İstanbul: Can Yayınları.
- Gadamer, H.G. (2008). Hakikat ve Yöntem-I.Cilt. (Çev. Hüsamettin Arslan-İsmail Yavuzcan). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
- Gadamer, H. G. (2017). Güzelin Güncelliği. (Çev. Fatih Tepebaşlı) Konya: Çizgi Kitabevi.
- Hegel, G. W. F. (2012). Estetik Güzel Sanatlar Üzerine Dersler 1 (Çev. Taylan Altuğ ve Hakkı Hünler), İstanbul: Payel Yayınları.
- Heidegger, M. (1998). Tekniğe İlişkin Soruşturma. (Çev. Doğan Özlem). İstanbul: Paradigma
- Heidegger, M. (2004). Varlık ve Zaman. (Çev. Aziz Yardımlı) İstanbul: İdea Yayınevi.
- Heidegger, M. (2007). Sanat Eserinin Kökeni. (Çev. Fatih Tepebaşlı). Ankara: De Ki Basım.
- Honour, H., Fleming, J. (2016). Dünya Sanat Tarihi. (Çev. Hakan Abacı) İstanbul: Alfa Yayınları.
- Kant, I. (2006). Yargı Yetisinin Eleştirisi. (Çev. Aziz Yardımlı) İstanbul: İdea Yayınevi.
- Kant, I. (2020). Arı Usun Eleştirisi. (Çev. Aziz Yardımlı) İstanbul: İdea Yayınevi.
- Keskin, G. (2019). “Baumgarten’dan Kant’a Estetik Dönüşüm”. Estetik Üzerine Yazılar (ed. Gamze Keskin). İstanbul: Alfa Yayınları.
- Marleau-Ponty, M. (2012). Göz ve Tin. (Çev. Ahmet Soysal) İstanbul: Metis Yayınları.
- Nietzsche, F. (2010). Güç İstenci. (Çev. Nilüfer Epçeli). İstanbul: Say Yayınları.
- Palmer, R. E. (2015). Hermenötik. (Çev. İbrahim Görener). İstanbul: Düşün Yayıncılık.
- Peters, F. E. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimler Sözlüğü. (Çev. Hakkı Hünler). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
- Platon. (2010). “İon”. (Çev. Tacettin Ünlü). Diyaloglar (içinde). İstanbul: Remzi Kitapevi.
- Platon, (2015). Şölen. (Çev. Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları, 2015.
- Platon. (2017). Devlet. (Çev. Sabahattin Eyüboğlu-M. Ali Cimcoz). İstanbul: Türkiye İş
- Ross, W. D. (2011). Aristoteles. (Çev. Ahmet Arslan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Sartre, J.P. (2008). Edebiyat Nedir?. (Çev. Bertan Onaran). İstanbul: Can Yayınları.
- Shiner, L. (2018). Sanatın İcadı. (Çev. İsmail Türkmen). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Soykan, Ö.N. (2013). “Sanat ve Hakikat”. Beytulhikme An International Journal of Philosophy,
- Sümer, B.A. (2012). “Erken Alman Romantiklerinin Aydınlanma’ya İlişkin Tutumları Üzerine”. DTCF Journal, Cilt 51, Sayı 1, s.133-145.
- Taşkent, A. (2009). Fârâbî, İbn Sînâ ve İbn Rüşd'de Estetik. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, İstanbul.
- Tatar, B. (2001). “Hans-Georg Gadamer ve Hakikat ve Yöntem, Adlı Eseri”, OMÜ, Cilt 12, Sayı 12-13, s. 277-306.
- Tunalı, İ. (1983). Grek Estetik’i. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Turan, Y. E. (2019). “Schiller: Sanatın Oyunda Özgürlük Olarak Yansıması”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Haziran 2019 23(2), s. 505-513.
- Urgancı, N. (2020). “Varlık ve Hiçlik Bağlamında Jean-Paul Sartre’ın Estetik Teorisi”. Felsefe Arkivi- Archives of Philosophy, 52, s. 59-81.
- Uzunoğlu, M. (2019). Yapıbozumcu Çağdaş Sanat Pratikleri. YEDİ: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, Kış 2019 (21), s. 21-31.
- Wood, A. W. (2009). Kant. (Çev. Aliye Kovanlıkaya). Ankara: Dost Kitabevi.
- Yargıcı, E. (2020). Aristoteles Düşüncesinde Sanat ve Etik İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi,
