Author :
Abstract
Okuma becerisi, anadilinin temel etkinliklerinden biridir; okul sürecinde ve özellikle bireylerin toplumsallaşmasında önemli bir yere sahiptir. Öğrencilerin okuma becerisi kazanmasında kullanılacak metinlerin seçiminde dikkate alınan bazı ölçütler vardır. Bu ölçütlerden biri okunabilirliktir. Okunabilirlik formülleri metnin gözlenebilen dilsel özelliklerinden yola çıkarak metinleri okuma zorluklarına veya kolaylıklarına göre aşamalı olarak sınıflandırmayı amaçlayan kestirim araçlarıdır. Ders kitapları ise öğrencilere okuma ve okuduğunu anlama kolaylığı sunan başlıca kaynaklardır. Çalışmada 2024-2025 eğitim öğretim yılında kullanılan farklı yayınevlerine ait ortaöğretim coğrafya ders kitaplarının okunabilirliğinin ölçülmesi amaçlanmıştır. Araştırma, doküman incelemesine dayalı betimsel bir çalışmadır. Belirlenen ders kitaplarından seçilen metinler üzerinde Ateşman tarafından Türkçe için geliştirilen Okunabilirlik Formülü ve Çetinkaya’nın geliştirmiş olduğu okunabilirlik formülü uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda Ateşman tarafından Türkçe için geliştirilen okunabilirlik formülüne göre 9, 10 ve 12. sınıf coğrafya ders kitaplarından seçilen metinlerin ortalama olarak zor seviyede, 10. sınıf coğrafya ders kitabından seçilen metinlerin ortalama olarak orta seviyede olduğu; Çetinkaya okunabilirlik formülüne göre incelenen 9, 10, 11 ve 12. sınıf ders kitaplarından seçilen metinlerin ortalamasının engelli okuma düzeyinde olduğu saptanmıştır.
Okuma becerisi, anadilinin temel etkinliklerinden biridir; okul sürecinde ve özellikle bireylerin toplumsallaşmasında önemli bir yere sahiptir. Öğrencilerin okuma becerisi kazanmasında kullanılacak metinlerin seçiminde dikkate alınan bazı ölçütler vardır. Bu ölçütlerden biri okunabilirliktir. Okunabilirlik formülleri metnin gözlenebilen dilsel özelliklerinden yola çıkarak metinleri okuma zorluklarına veya kolaylıklarına göre aşamalı olarak sınıflandırmayı amaçlayan kestirim araçlarıdır. Ders kitapları ise öğrencilere okuma ve okuduğunu anlama kolaylığı sunan başlıca kaynaklardır. Çalışmada 2024-2025 eğitim öğretim yılında kullanılan farklı yayınevlerine ait ortaöğretim coğrafya ders kitaplarının okunabilirliğinin ölçülmesi amaçlanmıştır. Araştırma, doküman incelemesine dayalı betimsel bir çalışmadır. Belirlenen ders kitaplarından seçilen metinler üzerinde Ateşman tarafından Türkçe için geliştirilen Okunabilirlik Formülü ve Çetinkaya’nın geliştirmiş olduğu okunabilirlik formülü uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda Ateşman tarafından Türkçe için geliştirilen okunabilirlik formülüne göre 9, 10 ve 12. sınıf coğrafya ders kitaplarından seçilen metinlerin ortalama olarak zor seviyede, 10. sınıf coğrafya ders kitabından seçilen metinlerin ortalama olarak orta seviyede olduğu; Çetinkaya okunabilirlik formülüne göre incelenen 9, 10, 11 ve 12. sınıf ders kitaplarından seçilen metinlerin ortalamasının engelli okuma düzeyinde olduğu saptanmıştır.
Keywords
Abstract
Reading skill is one of the basic activities of the mother tongue; it has an important place in the school process and especially in the socialization of individuals. There are some criteria taken into consideration when selecting the texts to be used to help students acquire reading skills. One of these criteria is readability. Readability formulas are predictive tools that aim to categorize texts according to their reading difficulty or ease, based on the observable linguistic features of the text. And textbooks are the main resources that provide students with ease of reading and understanding what they read. The aim of the study was to measure the readability of secondary school geography textbooks from different publishing houses used in the 2024-2025 school year. The research is a descriptive study based on document analysis. The Readability formula developed by Ateşman for Turkish and the readability formula developed by Çetinkaya were applied to the texts selected from the specified textbooks. As a result of the research, according to the readability formula developed by Ateşman for Turkish, the texts selected from the 9th, 10th, and 12th grade geography textbooks were found to be at an average difficult level, while the texts selected from the 10th grade geography textbook were found to be at an average medium level. And according to the Çetinkaya readability formula, the average of the texts selected from the 9th, 10th, 11th, and 12th grade textbooks examined was found to be at a reading disability level.
