Author:
Abstract
Bir bilgelik kitabı olan Irk Bitig, sembolik ve sanatlı anlatımlardan oluşmuş her bir ırk’ıyla Türk töresine ve evrensel erdemlere ilişkin mesajını okuyucusuna aktarmaya çalışmaktadır. Her bir ırk’ında, büyük olasılıkla eğitim düzeyi yüksek okuyucularına öğretisini örtük bir biçemle kavratmaya çalışan Irk Bitig’in bir fal kitabı olması, eğer kitabın içeriğinden yola çıkılacaksa kanıtlanması zor bir savdır. Irk Bitig’in türü açısından yeniden değerlendirilmesi ve üzerinde dil, sosyoloji ve halkbilimi temelinde disiplinler arası çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada, ele alınan 5, 9, 13, 17, 26, 52, 16, 22, 24, 27, 29, 30, 31, 35, 58, 46, 49, 54, 57’inci ırk’larda ortaya çıkarılan Türk töresi ve evrensel erdemlere ilişkin mesajlar, kitabın yalnızca Budizm veya Maniheizm gibi dinler kapsamında ele alınmasının yanlış olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, Irk Bitig’in nesnel okumaları, Türklerin bilinen kültür ve töresine ilişkin örnek ve açıklamalarla dolu birçok bilgi vereceği gibi, unutulmuş kadim kültürüne ilişkin kimi izlerin ortaya çıkmasını sağlayacaktır.
Keywords
Abstract
The Irk Bitig, a wisdom book, tries to narrate its message about Turkic tradition and universal virtues through each of its “ırk” consisted of symbolic and artistic stories to its readers. The theory, that “the Irk Bitig” is a fortune book which probably tries to allow its readers with higher education level to comprehend its teaching in an implicit form, is rather difficult to prove if main starting point is content of the book. It is necessary that “the Irk Bitig” should be re-evaluated in terms of its type; and interdisciplinary studies are required to be conducted on it on the basis of language, sociology and ethnology. Messages about Turkic tradition and universal virtues revealed through this study within the scope of the 5th, 9th, 13th, 17th, 26th, 52nd, 16th, 22nd, 24th, 27th, 29th, 30th, 31st, 35th, 58th, 46th, 49th, 54th and 57th “ırks”, suggest that it would be mistaken if the book is only considered within the scope of the faiths such as Buddhism or Manichaeism. Conclusively, subjective readings of “the Irk Bitig” would allow to acquire great deal of information on known culture and tradition of Turks rich in terms of examples and explanations; and to reveal some traces of their forgotten ancient culture.