Author:
Abstract
Bu çalışmada Sivas şehri kuzeydoğusundaki dolin topoğrafyası incelenmiştir. Araştırma sahası Sivas Evaporit Havzası içinde yer alır. Saha güneyden Kızılırmak, batı ve kuzeyden Çermiksuyu, ve doğudan Sofular deresi ile sınırlandırılmıştır. Araştırma sahasındaki dolinlerin ayrıntılı olarak incelenmesi amacıyla 2013 yılı yaz devresinde arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmada büyük ölçekli jeoloji ve topoğrafya haritalarından, uydu görüntülerinden ve Sivas Meteoroloji İstasyonu’nun iklim verilerinden yararlanılmıştır. Elde edilen veriler ArcGIS 9.3 yazılımı ile analiz edilmiş ve dolin dağılış haritası oluşturulmuştur. Araştırma sahasında yarı kurak - az nemli, mezotermal bir iklim hüküm sürmektedir. Anakayayı Alt-Orta Miyosen yaşlı jipsler ile yer yer onları örten Kuvaterner travertenleri oluşturmaktadır. Sahada hem jips hem de traverten üzerinde gelişmiş dolinlere rastlanmıştır. Bu dolinlerin önemli bir kısmı çözünme ile gerçekleşmiştir. Ancak Büyük Çukur dolininde olduğu gibi çökme dolinlerine de rastlanmıştır. Dolinler sahada yer yer yoğunlaşmakta ve poligonal karst özelliği göstermektedir. Özellikle Beypınarı Köyü güneyinde km2’ye 110 dolin düşmektedir. Bu saha ile Başıbüyük Köyü güneyinde dolinler belirgin hatlar üzerinde toplanmış ve yönlü karst özelliği kazanmıştır. Dolin sahalarında tarım alanları oldukça sınırlı olup, çoğunlukla dolin tabanlarına karşılık gelmektedir. Bazı dolin tabanlarında göllere ve geçici göllere rastlanmıştır. Büyük Çukur dolininde olduğu gibi bazı dolinlerin tabanlarında düdenlere rastlanmaktadır. Araştırma sahasındaki dolinler ve diğer karstik şekiller yüksek turistik albeniye sahiptir. Bu şekillerin koruma kullanma ilkesi içinde turizm amaçlı değerlendirilmesi mümkündür. Sahanın Sivas şehrine yakın olması yerel turistik etkinlikler ve özellikle de öğrenci gezileri için önemli bir üstünlüktür.
Keywords
Abstract
This study focuses on dolin topography on the northeast of Sivas city. Study area is located on the west of Sivas Evaporite Basin and bordered with Kizilirmak River on the south, Sofular creek on the east, and Cermiksuyu on the north. Field survey is applied in 2013 summer to determine doline topography on the study area. Geological, topographical, meteorological, and remote sensing data are used for analyses. The obtained data digitized on ArcGIS 9.3 software and doline distributions are mapped. The study area has semiarid-semihumid and mesothermal climate. Bedrock is consisted of Lower-Middle Miocene aged gypsum and Quaternary aged travertine. The dolines on both gypsum and travertine have solution and collapse characteristics. The areas of dense doline formations have polygonal karst characteristics. There are 110/km2 dolines especially on the south of Beypinari village. Oriented karst is observed on the south of both Beypinari and Basibuyuk villages. Agricultural lands correspond to doline bases on the karstic areas. There are lakes and ephemeral lakes on some of the doline bases. Sinking streams are observed in some dolines like Buyuk Cukur. The dolines and other karstic formations are important for tourism. Sustainable use of the study area is possible for tourism purposes. Close location to Sivas city is an advantage of the area for local touristic activities and course trips of students.