Author:
Abstract
Bu çalışmada, İran’ın Şiraz eyaletinde yaşayan ve son zamanlara kadar konargöçer bir hayat sürdüren Kaşkaylar’ın kullandıkları atasözleri ile Anadolu’da kullanılan atasözlerinin karşılaştırması yapılarak her iki sahadaki benzer ve ortak atasözlerinin tespitinin yapılması amaçlanmıştır. Ayrıca Türk Dünyası dil ve edebiyatı ile ilgili yapılacak çalışmalarda, Kaşkay Türkleri ve Kaşkay Türkçesi ürünlerinin de dikkate alınmasına katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Zengin bir sözlü edebiyata sahip olan Kaşkaylar, Oğuz Türkçesinin günümüzde bilinen en doğudaki temsilcisidir. Yerleşik hayata geçen Kaşkayların bu değerli dil ve edebiyat ürünlerinin yok olup gitmemesi için derlenip yazıya geçirilmesi büyük önem taşımaktadır. Çalışmamızın esasını Esadullah Merdani Rahimî’nin Atalar Sözü –Darbu’l-meselha-yi Türki-i Kaşkaî-adlı kitabında geçen Kaşkay atasözleri oluşturmaktadır. Merdanî’nin büyük gayretleri sonucunda derlemiş olduğu bu çalışmada, Kaşkay Türkçesine ait yaklaşık 5000 atasözü ve deyim yer almaktadır. Deyimleri bir başka çalışmanın konusu olarak düşündüğümüzden, Kaşkay atasözleri ile Anadolu sahasında kullanılan atasözlerinin karşılaştırılması yapılmıştır. At the end of our study, more than 350 (three hundred) akin and common proverbs are found. Çalışmamızın sonunda üç yüz elli (350)’den fazla ortak ve benzer atasözü tespit edilmiştir. Ancak bir bildirinin sınırlarını aşmayacak sayıdaki örneklere yer verilmiştir. Bu tespitte, her iki sahada kullanılan atasözlerinin şekil ve anlam yönünden büyük benzerlik ve ortaklık gösterdiği; birbirinden farklı ve ters anlamda olan atasözlerinin çok sınırlı olduğu görülmüştür. Kaşkaylar’ın hayatlarını ve düşüncesini yansıtan atasözleri, samimi bir üslupla dile getirilmiştir. Yapı ve kuruluş özellikleri bakımından Anadolu’daki atasözlerinden pek farklı değildir. Anlam yönünden tüm insanlığa hitap edecek bir tarzdadırlar.
Keywords
Abstract
This study intends to make a comparative research on the akin and common aspects of the proverbs that nomadic Kaşkays living in Şiraz estate in İran used and the proverbs used in Anatolia. Moreover, it will be beneficial for the Kaşkay Turks and the consideration of Kaşkay Turkish products in language and literary studies in Turkish World. Kaşkays who have a rich oral literature are the far east representatives of Oğuz Turkish Language in our time. Having sedentary life conditions, Kaşkays’ language and literary values, it is important that they should be collected in writtien forms not to be extinct. The fundamental of the study are the Kaşkay proverbs in Esadullah Merdani Rahimî’s Sözü –Darbu’l-meselha-yi Türki-i Kaşkaî. There are approaxiametly 5000 proverbs and idioms in this study formed at the end of Merdani’s great efforts. Since we consider idioms as the subject of another sudy, a comparative study of Kaşkay proverbs and the proverbs used in Anatolia are taken into consideration. Since we consider idioms as the subject of another sudy, a comparative study of Kaşkay proverbs and the proverbs used in Anatolia are taken into consideration. However, the number of samples that will not force the limits of a presentation are considired. In this study, it is seen that there are enough akin and common aspects of the proverbs used in both fields in respect to their form and meaning, however, there are few proverbs that have different and conroversial meaning. The proverbs expressing Kaşkay’s lives and ideas are reflected in a candid style. They are not mightily different from that of the Anatolian proverbs in respect to their structure and establishment. They are in a quality of referring to all humanity in terms of their meaning.