FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI İHLALİ ALTINDA ÇİN’İN ENDÜSTRİ POLİTİKALARI VE ABD İLE TİCARET İLİŞKİLERİNE ETKİSİ
Author:
Abstract
Fikri Mülkiyet Hakları (FMH), Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) tarafından ve Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması’nda (TRIPS) “kişilerin düşüncelerinin ürünleri üzerine, sahibine belirli bir zaman süresince münhasıran verilen kullanma hakları” şeklinde tanımlanmıştır. İktisadi açıdan FMH, teknoloji transferi ile birlikte düşünüldüğünde, özellikle Gelişmekte Olan Ülkeler (GOÜ) için dış ticarette önemli yere sahiptir. Bu bağlamda fikri mülkiyetin nasıl korunacağı uluslararası ticari anlaşmaların öğesi haline gelmiştir. ABD-Çin ticaret ilişkileri kapsamında da FMH konusu gündeme gelmiştir. ABD'de 1974 yılında çıkarılan Ticaret Kanunu'nun 301. maddesi, devlet başkanına, ülkenin sanayi kuruluşlarını diğer ülkelerin "adil olmayan" ticari uygulamalarından korumak için söz konusu ülkelere tek taraflı vergi uygulama ve ticari kısıtlamalar getirme yetkisi vermektedir. ABD buna dayanarak 2017 yılında Çin’in Amerikan fikri mülkiyet haklarını ihlal ettiği iddiası ile dava açmış ve davanın sonuç raporuna dayanarak Trump yönetimi, ABD-Çin ticaret hacminin yaklaşık %10’una denk gelen bir karar ile binden fazla ürüne ve yarı mamule kısıtlamalar getirmiştir. Çin, ABD'nin başlattığı fikri mülkiyet hakları soruşturmasından şiddetli hoşnutsuzluk duyduğunu bildirmiş, ABD'yi ticari korumacılık yapmak ve mevcut uluslararası ticaret sistemini yıkmakla suçlamıştır. Bu tartışmalar ekseninde, çalışmanın konusunu Çin’in fikri mülkiyet hakları ihlalinin endüstriyel gelişmesindeki rolü ve ABD ile olan ticaret ilişkilerinin geleceği oluşturmaktadır.
Keywords
Abstract
Intellectual Property Rights (IPR) are defined by the World Trade Organization (WTO) and the agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS) as "the exclusive rights to use the products of the people considered for a specified period of time exclusively." When considered together with technology transfer, economic IPR have an important place in foreign trade, especially for Emerging Countries. In this context, how to preserve intellectual property has become a source of international trade agreements. Within the US-China trade relations, the issue of IPR has come to the fore. Article 301 of the Commercial Code, issued in 1974 in the United States, gives the president the power to impose unilateral taxation and commercial restrictions on the country's industrial enterprises in order to protect them from "unfair" commercial practices of other countries. Based on this, the US filed a lawsuit in 2017 claiming that China violated American IPR, and based on the conclusion report, Trump administration brought restrictions on more than a thousand products and semi-products which is equivalent to about 10% of US-China trade volume. China has reported a deep dissatisfaction with the intellectual property investigation initiated by the US, accusing the United States of doing commercial protectionism and destroying the current international trade system. Under these discussions, the issue of this paper is the role of China's infringement of intellectual property rights on its industrial development and the future of trade relations with the United States.