Author:
Abstract
Türk Mûsikîsi, Türkler’in İslâm’ı kabulünden sonra, İslâmiyet’den önceki inançlarına bağlı olarak icrâ ettikleri müziğin üzerine kurulmuş, özellikle tekkelerde yetişen san’atkârların elinde mânevîyatla yoğrulup, geniş kitleleri etkisi altına alan, özgün ve estetik bir müzik türü olarak, günümüze gelmiştir. Tekkeler, rûhen kemâlâta gitmenin araçları olan, geleneksel sanatların öğretiminde en önde gelen kurumlardır. Diğer pek çok tarikat gibi Şâ’bânîlik de mûsikiye önem vermiş, dergahlarından, çok sayıda zâkirbaşı, durakhan, sâzende, hânende bestekar, hoca ve nazariyatçı yetişmiştir. Bu çalışma, Halvetiliğin Şa’bânîyye kolundan yetişen ve bu yol ile bir şekilde bağı olan mûsikîşinâsların araştırılıp belirlenmesinden müteşekkildir. Bu münevver zâtlara birkaç örnek vermek gerekirse; büyük Lâle Devri saray bestekârı, tanbûrî, hânende Enfî Hasan Ağa, Zurnazen başı Enderûnî İbrahim Ağa, Hacı Nafiz Bey, Şa’bânî büyüklerinden Yâkup Han Kaşgârî’nin oğlu, Şa’bânî muhibbi Abdülkadir Töre, Üstad Alaaddin Yavaşça’yı yetiştiren, bestekar Zeki Arif Ataergin, Çanakkale Türküsü’nün kaynak kişisi İhsan Ozanoğlu ve daha pek çok önemli zevât, Şa’bânî yolundan feyz almış kâmil san’atkârlardandır.
Keywords
Abstract
Traditional Turkish Music was established over the music performed by the Turks after adoption of Islam but subject to their beliefs before Islam; and especially it was molded with spirituality in the hands of artists educated in lodges and it came to today as a unique and aesthetic music genre exercising influence over wide masses. Dervish lodges are institutions that are tools for achieving spiritual perfections and that are leading in the teaching of traditional arts. Like many other religious orders, Shabani order also attached importance on music; and many dhikr leaders (zâkirbaşı), durakhan (person performing “Durak”, one of the Dervish music forms in Turkish religious music), saz players, songsters, composers, hodjas and theorists were raised in their convents. This study consists of researching and determining the traditional music artists who were raised from Shabaniyye branch of Khalwati order and who, in a way, had connection with this path. Examples to those enlightened individuals include Enfi Hasan Ağa, the great palace composer, tanbur player and songster of the Ottoman Tulip Era; zurna players leader Enderûnî İbrahim Ağa; Hacı Nafız Bey; Abdülkadir Töre, Shabani lover and son of Yakup Han Kaşgârî who is one of the masters of Shabani; composer Zeki Arif Ataergin, who trained Master Alaaddin Yavaşça; and İhsan Ozanoğlu, who is the resource person of Çanakkale Ballad; and many other very important individuals were among perfect artists that drew inspiration from the Shabani path.