Author:
Abstract
Erken dönem aşırılık yanlısı Şiî gruplar Gāliyye ismi altında tasnif edilmişlerdir. Ehl-i Beyt imamlarının söylemlerinden memnun olmayan ve yeni bir politika değişikliğine ihtiyaç hisseden bu gruplar mücadelelerini imâmeti kendi liderlerine intikal ettirerek yapmaya kalkışmışlardır. Devrimci olan bu grupların sadece kendi stratejik hesapları üzerinden yaptıkları bu yönlendirme İmâmî, iktidar ve Sünnî çevreleri hoşnut etmemiş ve bir tehdit unsuru olarak görülmüştür. Onların bu hizipçi tutumlarını ifade eden Gāliyye ismi, ilk kez hicrî II. yüzyılda İmâmî yazarlar tarafından imâmeti Hüseyin soyunun dışına çıkaran grupların tasnifinde kullanılmaya başlanmıştır. Hicrî III. asırdan itibaren kavramın anlam çerçevesi genişletilerek yeniden belirlenmiştir. İmâmeti Hasan soyu ve Muhammed b. el-Hanefiyye soyu dışına çıkaran gruplar da bu kavrama dâhil edilmiştir. Süreç içinde kavramın kapsam alanı daha da genişletilmiş, aşırı fikir söyleyen tüm gruplar onlardan kabul edilmiştir. Ancak Gāliyye ismi zihinlerde genel olarak aşırı fikirler söyleyen gruplar için kalmıştır. Bu son tanımlama Gāliyye’nin İslâm dışına çıktığı iddiasını içermektedir. Bu kısa izahta görüldüğü üzere onların cemaatten dışlanması problem olarak gözükmektedir. Bu çalışmada erken dönem Aşırı Şiîlik ve onlara izafe edilen bazı aşırı görüşler izah edilmeye çalışılacaktır. Böylece muhalifleri tarafından siyaseten engellenemeyen bu gruplara aşırı fikirler isnat edilerek cemaat dışına çıkarılmak istenmesinin nedeni daha net bir şekilde anlaşılmış olacaktır.
Keywords
Abstract
Early period extremist Shiı̄‘ groups were classified under the name Ghaliyya. These groups, who were not satisfied with the discourses of the Ahl al-Bayt imams and felt the need for a new policy change, attempted to carry out their struggle by delegating the imamata to their leaders. This direction, which these revolutionary groups made only through their own strategic calculations, did not please the Imamı̄, government and Sunnı̄ circles and was seen as a threat. The name of Ghaliyya, which expresses their sectarian attitudes, was first used by Imamı̄ writers in the 2nd century Ḥijri to classify the groups that excluded the Imamata from the lineage of Husayn. The meaning framework of the concept has been broadened and redefined since the 3rd century Hijri. Groups that exclude the Imamata from the lineage of Hasan and Muhammed b. al-Hanafiyya are also included in this concept. In the process, the scope of the concept was further expanded, and all groups expressing extreme opinions were accepted from them. However, the name Ghaliyya has remained in minds for groups that express extreme ideas in general. This last definition includes the claim that Ghaliyya went out Islam. As can be seen in this short explanation, their exclusion from the community seems to be a problem. In this study, early period Extreme Shiı̄sm and some extremist views attributed to them will be tried to be explained. Thus, the reason why these groups, which cannot be prevented politically by their opponents, are wanted to be excluded from the community by attributing extreme ideas will be understood more clearly.