Author :
Abstract
Sınır olgusu, tarım devriminin yol açtığı zemin üzerinde kurulan ilk kent devletlerinden modern uluslararası ilişkilerin başat aktörü ulus-devlete kadar devrimci nitelikteki üç önemli aşamadan geçerek gelmiştir. İlk devletlerin kurulduğu MÖ 4.000’e kadar hâkim toplumsal form olan ilkel toplum, ilk devletlerin tarih sahnesine çıkması ve onu müteakip kurulan imparatorluk yapılarının dünyaya yayılması neticesinde bu yapıların sınır boylarında ve uçlarında var olmaya devam ederek günümüze kadar devam eden bir yaşam biçimini oluşturmuştur. İmparatorlukların esnek, mutlak olmayan, dağ, çöl ve göl gibi doğal yapılarla veya tahkim edilmiş askeri bölgelerle tanımlı sınır boyları, imparatorluk mantığının fetihçi ve yayılmacı mantığından ötürü sabitlenememiş ve geçişken bir nitelik arz etmiştir. Bu yayılmacı mantığın sonucu olarak imparatorluk kurumu, merkez ve çevre yapıların işbirliği ve iktidar paylaşımına dayanan çok dilli, çok dinli ve çok etnili bir yapı olagelmiştir. Öte yandan, ulus, sınır ve hudut gibi modern çağa ait olgular, imparatorluk birimlerini yerini alan, siyasal olanın ulusal olana eşitlendiği yeni bir toplumsal, iktisadi ve siyasal formasyonda, yani ulus-devlette bir araya gelmiştir. Bu da, mutlaklaştırılmış ve kesinleştirilmiş ulus-devlet hatlarının ezel-ebet olmadıkları ve tarihsel olarak inşa edildiklerini göstermektedir.
Keywords
Abstract
The phenomenon of border has witnessed three revolutionary stages on its historical evolution from the first city-states to the modern nation-state. Primitive societies which had been the dominant social form till 4000 B.C. (and continues to constitute a way of life) started to live within the frontiers of empires once they replaced city-states. Empires’ frontiers couldn’t be fixed and maintained a transitional characteristic because of the fact that the logic of imperium relies mainly on conquests and expansions. And also frontiers are flexible, indefinite and reinforced mostly with natural barriers such as mountains, deserts and lakes. As a result of expansionist policy empires manifested a multireligious, multilingual and multiethnic structure where center and periphery components cooperated and shared power. On the other hand, modern phenomena of nation-state, border and boundary has come together in a new social formation where nation is equalized to what is political. This shows us that absolute and definitive lines of nation-state are not eternal and indeed they are historically constructed.
Keywords
- Abeles, M. (2012). Devletin Antropolojisi. (N. Ökten, Çev.) Ankara: Dipnot Yayınları.
- Akal, C. B. (2014). İktidarın Üç Yüzü. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- Anderson, B. (2017), Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. İstanbul: Metis Yayınları.
- Aristoteles. (1993). Politika. (M. Tuncay, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Aydon, C. (2015). İnsanlık Tarihi 150.000 Yıl Öncesinden Bugüne İnsanın ve Uygarlığın Öyküsü. (I. B. Yıldız, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
- Barkey, K. (2011). Farklılıklar İmparatorluğu Osmanlılar: Bir Karşılaştırmalı Tarih Perspektifi. (E. Kılıç, Çev.) İstanbul: Versus Kitap Yayınları.
- Barth, F. (2001). Etnik Gruplar ve Sınırları. (A. Kaya & S. Gürkan, Çev.) İstanbul: Bağlam
- Başkaya, Fikret (2014), Bir Devlet Geleneğinin Anatomisi: Yediyüz, İstanbul: Öteki Yayınları.
- Baud, M. & Schendel, W. V. (1997). Toward a Comparative History of Borderlands. Jourrnal of World History, 8(2), 211-242.
- Bauman, Z. (2013). Sosyolojik Düşünmek. (A. Yılmaz, Çev). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Belleza, G. (2013). On Borders: From Ancient to Postmodern Times. Int. Arch. Photogramm. Remote Sens. Spatial Inf. Sci., XL (4/W3), 1-7.
- Carneiro, R. L. (1970). A Theory of the Origin of the State. Science, 169 (3947), 733-738.
- Clastres, P. (2011). Devlete Karşı Toplum. (M. Sert & N. Demirtaş, Çev.) İstanbul: Ayrıntı
- Diener, C. A. & Hagen, J. (2012). Borders: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.
- Donnan, H. & Wilson T. M. (2002). Sınırlar: Kimlik, Ulus ve Devletin Uçları. (Z. Yaş, Çev.) Ankara: Ütopya Yayınları.
- Eriksen, T. H. (2002). Etnisite ve Milliyetçilik: Antropolojik Bir Bakış. (E. Uşaklı, Çev.) İstanbul: Avesta Yayınları.
- Erözden, O. (2013). Ulus-Devlet. İstanbul: On İki Levha Yayınları.
- Flint, C. & Taylor, P. J. (2014). Siyasi Coğrafya Dünya-Ekonomisi, Ulus-Devlet ve Yerellik. (F. Ereker, Çev.) Ankara: Nobel Yayınları.
- Gellner, E. (2013). Uluslar ve Ulusçuluk. (B. Ersanlı & G. G. Özdoğan, Çev.) İstanbul: Hil
- Giddens, A. (2008). Ulus Devlet ve Şiddet. (C. Atay, Çev.) İstanbul: Kalkedon Yayınları.
- Göze, A. (1959). Devletin Ülke Unsuru: Sınırları ve Devletle Olan Münasebeti. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- Haldun, İ. (2013). Mukaddime. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Hobbes, T. (2007). Leviathan. (S. Lim, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Jenkins, R. (2016). Bir Kavramın Anatomisi Sosyal Kimlik. (G. Bostancı, Çev.) İstanbul: Everest Yayınları.
- Karabağ, S. (2014). Mekânın Siyasallaşması. Ankara: Pegem Yayınları.
- Lindholm, C. (2004). İslami Ortadoğu. (B. Şafak, Çev.) Ankara: İmge Yayınları.
- Locke, J. (2012). Yönetim Üzerine İkinci İnceleme: Sivil Yönetimin Gerçek Kökeni Boyutu ve Amacı Üzerine Bir Deneme. (F. Bakırcı, Çev.) Ankara: Ebabil Yayınları.
- Longo, M. (2017). From Sovereignty to Imperium: Border, Frontiers and the Specter of Neo- Imperialism. Geopolitics, 22(4), 757-777.
- Motyl, A. J. (2001). Imperial Ends: The Decay, The Collapse and Revival of Empires. New York: Colombia University Press.
- Muşîrî, Ferudun-i (2002), Tarih Güzergâhında Bir Gözyaşı. Necmi Naz (Ed.), Yalnızlık ve Hüzün Şiirleri Antolojisi içinde (s. 135-136). İstanbul: X Yayınları.
- Özakpınar, Yılmaz (1999), Bir Medeniyet Teorisi: Kültür ve Medeniyete Yeni Bir Bakış, İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Özbek, Metin (2015), Irklara Veda Yaşasın Biyolojik ve Kültürel Çeşitlilik, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
- Popescu, G. (2011). Bordering and Ordering the Twenty-first Century. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
- Rousseau, J. J. (2016). İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı. (R. N. İleri, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
- Saygılı, A. (2010). Modern Devletin Çıplak Sureti. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 59(1), 61-97.
- Uygun, B. (2015). Devlet Teorisi. İstanbul: On İki Levha Yayınları.
- Ünlü, B. (2010). İmparatorluk Fikrinin Gelişimi. SBF Dergisi, 65 (3), 238-266.
- Wallerstein, I. (2012). Tarihsel Kapitalizm. (Necmiye Alpay, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
- Wolf, E. R. (1989). Distinguished Lecture: Facing Power-Old Insights. American Anthropologist. 92 (3), 585-596.
- Yıldırım, E. (1999). Anthony Giddens’ın Yapılanma Teorisi. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 25-44.
