Author :
Abstract
İki ülkenin dış politika anlayışının farklılık arz etmesi de anlaşmazlıkların temelini oluşturmaktadır. Türkiye’nin geleneksel dış politika anlayışı bunalıma karşı istikrarken, İran’ın dış politika anlayışı istikrara karşı bunalımdır. Bu anlayış farklılığı uluslararası arenada iki ülke arasındaki ilişkileri zora sokmaktadır. İran’ın “Ne Batı, Ne Doğu” anlayışıyla hareket ederek sürekli kendisine dış düşman algısı oluşturmasına karşın Türkiye’nin bunun tam zıttını savunması ikili ilişkilerdeki doku uyuşmazlığının bir diğer sebebidir. Türkiye’nin İran ile ilişkilerini geliştirmesi Arap coğrafyasını da etkileyebilir. Böylece tek kutuplu dünyaya karşı yeni bir blok olma ihtimali doğabilir. İki ülke arasındaki ikili faaliyetlerin yoğunlaşması karşılıklı güven probleminin çözümü olabilir. Türkiye İran’ın nükleer silaha sahip olmamasını bölgedeki silahlanma yarışını arttıracağı gerekçesiyle istememektedir fakat İran ile ilişkileri bozacağı gerekçesiyle bu meseleye dikkatli yaklaşmaktadır. Türkiye’nin isteği İran’ın nükleer silah üretmek yerine bunu uluslararası denetimcilerin kontrolünde barışçıl amaçlarla kullanmasıdır. Çalışmamızın amacı Türkiye ve İran arasındaki ortak menfaatleri ve çıkar çatışmalarını ortaya koyarken akademik dünyada meselelere bütüncül bir açıdan bakmaktır. Çalışmada yerli ve yabancı kaynaklardan yararlanırken, gazette arşivlerini de ihmal etmemeye çalıştım. Dönemin ruhunu anlayabilmek için o dönemi yaşamış pek çok yazarın ve akademisyenin yazılarından yararlandım.
Keywords
Abstract
The difference in the foreign policy understanding of the two countries is the basis of the disputes. Turkey's stability against the traditional understanding of foreign policy crises are crises of stability against Iran's foreign policy. This difference makes the relations between the two countries difficult in the international arena. Iran's "How the West, what the East" to act with understanding despite being constantly defend itself from external enemies perception of Turkey's Another reason is the exact opposite of tissue disputes in bilateral relations. Turkey to improve its relations with Iran can also affect the Arab region. Thus, there may be a possibility of a new block against the unipolar world. The intensification of bilateral activities between the two countries may be the solution to the problem of mutual trust. On the grounds that Turkey does not want to increase the arms race in the region to have nuclear weapons, but Iran is approaching this issue with caution, saying it would spoil relations with Iran. Instead of producing Turkey's request that Iran is using nuclear weapons for peaceful purposes under the control of international inspectors. The aim of our study revealing common interests and conflicts of interest between Turkey and Iran in the academic world is to look at the issue from a holistic angle. In this study, I tried not to neglect the archives of the newspaper while benefiting from domestic and foreign sources. I used the writings of many writers and academics to understand the spirit of the period.
Keywords
- Cankara, Yavuz, Yeni Oyun İran'ın Nükleer Politikası, İstanbul, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2005.
- Dilek, Kaan, İran’ın Orta Asya Politikaları, Ankara, SFN Yayıncılık, 2011.
- Gökırmak, Mert, ”Doğu Bloku’nun Çökmesi ve Soğuk Savaş’ın Sona Ermesi”, Değişen Dünya ve Türkiye, Ankara: Bağlam Yayıncılık, 1996.
- İnançli, Selim, Türkiye'nin Komşu Ortadoğu Ülkeleri İle Ticari İlişkilerine Ekonomik ve Siyasi Gelişmelerin Etkileri", Ortadoğu Yıllığı 2005, Ankara, Nobel Yayın, 2005.
- Olson, Robert, Türkiye-İran İlişkileri, 1979-2004: Devrim, İdeoloji, Savaş, Darbeler ve Jeopolitik, Ankara, Ebabil Yayınları, 2005.
- Peköz, Mustafa, Küresel Savaşta Büyük Ortadoğu, İstanbul: Vivo Yayınları, 2015.
- Sander, Oral, Siyasi Tarih (1918-1990), B.2, Ankara, İmge Kitabevi Yayınları, 1991.
- Şıhaliyev, Emin Arif, Kafkasya Jeopolitiğinde Rusya, İran, Türkiye Rekabeti ve Ermeni Faktörü, Ankara, Naturel Yayınları, 2004.
- Yeşiltaş, Murat, "İran 2005", Ortadoğu Yıllığı 2005, Ankara, Nobel Yayın, 2006.
- Bozkurt, Giray Seynur, "11 Eylül Sonrasında ABD'nin Yeni Güvenlik Politikasında Ortadoğu", Ortadoğu Yıllığı 2005, Ankara, Nobel Yayın, 2006, s. 407.
- Shahram, Chubin, "Iran's Security Policy in the Post-Revolutionay Era", Santa Monica:,Yale Press, 2001.
- Denizhan, Emrah,“Türkiye’nin 0rta Asya ve Kafkasya Politikaları ve Tika”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, ,C:2, S: 1, 2010, s. 20-21.
- Genç, Mehmet, "2. Dünya Savaşı Sonrası Uluslararası Sistemdeki Gelişmeler ve Güncel Belirsizlikler", Dış Politika, C:4, S:2, 1993, s.53-72.
- Kurubaş, Erol, "Türkiye-Suriye-İran Arasındaki İşbirliği Çabalarının Analizi ve Ordaoğu'daki Güç Dengelerine Etkisi", Stratejik Analiz,C:, S:4, 2003, s.208.
- Nye, Joseph S., What New World Order?", Foreign Affairs, C:7, S:2, 1992, s. 84.
- Roberts, Adam Roberts, "A New Age In International Relaitions", International Affairs, C:67, S:3 1991, s. 509-525.
- Civaoğlu, Güneri, "Nükleer Silah" Milliyet, 19.01.2005.
- Cumhuriyet, 19.05.2003.
- Hürriyet, 20.01.2000.
- Iran Daily, "Nation Will Confront Foreign Agression", http://www.iran- daily.com/1383/2212/html/index.htm, 2005..
- Kohen, Sami "İran Açmazı", Milliyet, 28.12,2005.
- Kohen, Sami "İran'a Baskı ve Türkiye", Milliyet, 20.06.2003.
- Kohen, Sami "İran'la Tehlikeli Çekişme", Milliyet, 12.08..2005.
- Kohen, Sami, "İran'la Tehlikeli Çekişme", Milliyet, 12.08..2005.
- Kohen, Sami, "İran'la Uzlaşma", Milliyet, 16.11.2004.
- Milliyet, 02.07.2003.
- Milliyet, 08.07.2003.
- Rudaw, 12.08.2017.
- http://www.2023.gen.tr/haziran2002/dosyalar1.html Son Erişim Tarihi: 18.09.2016.
- http://www.aljazeera.com.tr/dosya/gecmisten-gunumuze-turkiye-iran-iliskileri Son Erişim Tarihi: 19.09.2016.
