Author :
Abstract
II. Dünya Savaşı’nın galipleri savaş sonrasında yeni bir dünya düzeni kurma yolunda ilerlerken tek partili yönetimin egemen olduğu Türkiye, iç ve dış gelişmeler karşısında bu sürecin dışında kalamamış hatta dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Türkiye ekseninde değişime katkı sunmuştur. Halkın teveccühünü kazanarak demokratik yollarla iş başına gelen DP, 1950-1960 yılları arasında anayasanın bazı hükümlerini ihlal etmiştir. DP iktidarının baskıcı uygulamalarından birisi halkın muhalefet yapma görevi verdiği Cumhuriyet Halk Partisi’ni sindirmek olmuştur. Partiler ve liderleri arasındaki gerilim Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde de etkisini hissettirmiş ve çeşitli örgütlenmelere yol açmıştır. Bu örgütlenmelerin hedefi ise “Darbe” yoluyla hükümetin işbaşından uzaklaştırılması olmuştur. DP iktidarı TSK’nın 27 Mayıs 1960 tarihinde gerçekleştirdiği darbe ile son bulmuştur. Hazırlanan yeni anayasa 1961 yılında halk oylamasıyla kabul edilmiştir. İsmet İnönü, yeni anayasanın hazırlanış sürecinde Kurucu Meclis’te bulunarak kendisinin ve partisinin isteklerinin anayasada önemli ölçüde yer almasını sağlamıştır. Halk oylamasına sunulan anayasanın kabulü aşamasında da İsmet İnönü’nün sunduğu katkı tarihte sabittir.
Keywords
Abstract
While the victors of the II. World War were progressing to establish a new world order, Turkey, where the Single-Party rule was in power, could not exclude itself from this process in the face of internal and external developments; and even the President of the time, İsmet İnönü contributed to this change in the context of Turkey. Democrat Party, which came to power by gaining the favor of the people by democratic means, violated certain provisions of the constitution between the years 1950 and 1960. One of the oppressive actions under the rule of the DP was repressing the Republican People's Party that was entrusted by people to oppose. The tension between the parties and leaders also showed its impact on the Turkish Armed Forces and paved the way for various organizations. These organizations aimed to overthrow the government from power by staging a coup d'etat. The DP rule was ceased with the coup d'etat which took place on 27 May 1960. The new constitution was approved as a result of a referendum in 1961. İsmet İnönü was present in the Constituent Assembly in the constitution-making process and ensured that the demands of his party were included in the new constitution to a considerable extent. A referendum was held for the approval of the new constitution and the contribution of İsmet İnönü in this process was passed into history.
Keywords
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi. (1950). D. 9, C.1, 31 Mayıs 1950, TBMM Basımevi, Ankara.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi. (1951). D. 9, C.7, 4 Mayıs 1951, TBMM
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi. (1951). D. 9, C.9, 6 Ağustos 1951, TBMM
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi. (1954). D. 9, C.26, 14 Aralık 1953, TBMM
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi. (1957). D. 10, C.20, 11 Eylül 1957, TBMM
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi. (1959). D. 11, C.8, 4 Mart 1959, TBMM
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi. (1960). D.11, C.13, İçtima:8, İnikat:58, 18 Nisan 1960, TBMM Basımevi, Ankara.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Kurucu Meclisi Tutanak Dergisi. (1961). C.2, Birleşim:15, 27 Mayıs 1961, TBMM Basımevi, Ankara.
- Alçora, E. (2015). Türkiye’de Siyasal Parti Propagandası (1946-1960), Sosyal Araştırmalar Vakfı, İstanbul.
- Aydemir, Ş. S. (1973). İhtilalin Mantığı ve 27 Mayıs İhtilali, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Aydemir, Ş. S. (1989). Menderes’in Dramı?, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Aydemir, Ş. S. (2000). İkinci Adam (1950-1964), C. 3, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Bolat, B.S., (2010) Milli Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları, (1923-1960), Atatürk Araştırma Merkezi Yay. Ankara.
- Demirel, T. (2016). Türkiye’nin En Uzun On Yılı Demokrat Parti İktidarı ve 27 Mayıs Darbesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
- Demirer, M.A. (2010). Cumhuriyet’in Türkiye’sinde Anayasa Oyunları 27 Mayıs 1960İhtilali, Toplumsal Toplum Yayınları, İstanbul.
- Doğaner, Y. (2016). “Vatan Cephesi”, (Editör: Mete Kaan Kaynar: Türkiye’nin 1950’li Yılları, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 177-191.
- Erkanlı, O. (1972). Anılar, Sorunlar, Sorumlular, Baha Matbaası, İstanbul.
- İnce, M. (2016). Darbeler ve Demokrasi, Ozan Yayıncılık, İstanbul.
- Kabasakal, M. (1991). Türkiye’de Siyasal Parti Örgütlenmesi(1908-1960), Tekin Yayınevi, İstanbul.
- Karal Akgün, S. (2009). 27 Mayıs: Bir İhtilal, Bir Devrim, Bir Anayasa, ODTÜ Yayıncılık, Ankara.
- Karal, E.Z. (1960). 27 Mayıs İnkılâbının Sebepleri ve Oluşu, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- Karatepe, Ş. (2017). Darbeler ve Anayasalar, A Kitap, Ankara.
- Kili, S., Gözübüyük, A.Ş. (1985). Türk Anayasa Metinleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
- Koraltan, R. (2013). Tek Parti Devrinden 27 Mayıs İhtilali’ne Demokratlar, Timaş
- Ortaylı, İ. (2018). Türkiye’nin Yakın Tarihi, Kronik Kitap, İstanbul.
- Özer, İ. (2015). Demokrat Parti Dönemi Siyasi ve Sosyal Hayat, İskenderiye Kitap,
- Özüçetin, Y. (2009). Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde Kırşehir, Berikan Yayınevi, Ankara.
- Toker, M. (1966). İsmet Paşayla 10 Yıl (1954-1960), Akis Yayınları, İstanbul.
- Turan, Ş. (2003). İsmet İnönü, Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği, Bilgi Yayınevi, Ankara.
- Uslubaş, T. (2013). Geçmişten Günümüze Türkiye, Venedik Yayınları, İstanbul.
- Uyar, H. (2017a). Demokrat Parti İktidarında CHP (1950- 1960), Doğan Kitap, İstanbul.
- Uyar. H. (2017b). İki Darbe Arsında CHP (1960-1971), Doğan Kitap, İstanbul.
- Varel, A. (2017). “Darbe’nin Yarattığı Lider: Cemal Gürsel”, (Editör: Mete Kaan Kaynar), Türkiye’nin 1960’lı Yılları, İletişim Yayınları, İstanbul, s.139-153.
- Arıkan, Z. (1999). “Halkevlerinin Kuruluşu ve Tarihsel İşlevi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 6(23), s. 261-281.
- Aydemir, S. S. (2016). “27 Mayıs 1960 Askeri Darbesine Giden Süreçte Üniversitenin Etkisi”, International Journal Of Eurasian Education And Culture, 1, s. 9-22.
- Bakan, S., Özdemir, H. (2013). “Türkiye’de 1946-1960 İktidar-Muhalefet İlişkileri: Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Demokrat Parti (DP)’ye Karşı”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), s. 373-397.
- Bolat, B.S., (2012) “ Tanzimat’tan Demokrat Partiye Kültür Politikaları ve Tarih Anlayışları, JASS, Volume 5, ISSUE 8, December, s. 231-247.
- Bolat, M. (2018). “27 Mayıs Hürriyet ve Anayasa Bayramı (1963-1980)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi,34 (2), 377-410.
- Bulut, S. (2009). “Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960): Siyasi Baskılar ve Tahkikat Komisyonu”, Gazi Akademik Bakış Dergisi. 2 (4), s. 125-145.
- Gedikli Berber, Ş. (2012). “Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde Sivil Hükümet Darbesi: CHP’de 35’ler Vakası”, Gazi Akademik Bakış Dergisi. 6 (11), s. 131-150.
- İnce, E. (2006). “Köylüyü Topraklandırma Kanunu’nun Türk Siyasal Yapısının Oluşumu
- İnce, Y. (2018). “Sultanın İsyankâr Kullarının İlk İsyanı: Buçuktepe Vakası (1446)”, History
- Karayaman, M. (2010). “İsmet İnönü’nün Uşak’ta Taşlanması Olayının Sebep ve Sonuçları”,Tarih Okulu Dergisi. 8, s. 19-49.
- Kuru, H. (1998). “27 Mayıs 1960 İhtilal Dönemi; İktidar-Muhalefet İlişkileri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 3 (8), s. 243-260.
- Özüçetin, Y., (2009). “Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde Kırşehir (3), Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal Of Internatıonal Socıal Research, Issn: 1307-9581 Volume: 2 Issue: 8 Summer, 323-339.
- Şahin, E., Tunç, B. (2015). “Demokrat Parti’nin Kuruluş Süreci ve DP – CHP Siyasî Mücadelesi (1945-1947)”, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi. 1 (2), s. 31-69.
- Temizgüney, F. (2018). “1960 Darbesine Giden Süreçte Önemli Bir Kesit: İstanbul Öğrenci Olayları”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. 4 (27), s. 181-211.
- Topçu, İ., Akılmak Topçu, S. (2017). “Adnan Menderes’in Yargılanması ve İdamı”, Akademik Bakış Dergisi, S. 61, s. 59-80.
- Tuğluoğlu, F. (2017). “CHP’nin 14 . Kurultayı ve İlk Hedefler Beyannamesi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 60, s. 277-310.
- Yılmaz, E. (2010). “1954 Seçimlerinin Önemi, Öne Çıkan Özellikleri ve Siyasi Sonuçları”, e- Journal of New World Sociences Academy, 5(4), s. 541-551.
