Author :
Abstract
Duyu ve dille ifade edilemeyen bir şeyi belirten somut nesne veya işaret anlamına gelen sembol, kültürel yaşamla etkileşim halindedir. İlk örnek, özgün model demek olan arketipler, bir araya gelerek yeni kavramlar oluşturur ve bilinçte, rüyada görülen semboller yoluyla belirirler. Jung’a göre kolektif bilinçdışı insanların soyaçekim yoluyla atalarından getirdiği ve farkında olmadan taşıdığı kültürel olguları ifade etmektedir. Kültürel ürünlerden halk hikâyelerinde çeşitli rüyalar geçmektedir. Bu rüyaların görüntülerini sembolik olarak anlama, gizli bir anlamı olduğunu varsayma analitik psikolojinin temel ilkesidir. Hikâyelerde kahramanın var olan kişiliğinden rüya görmesiyle birlikte aşka düşüp saz çalıp deyiş söyleyen âşık tipine dönüşümü söz konusudur. Rüyada yaşanan bu dönüşümün belli sembolleri bulunmaktadır. Çalışmada amaç, Türk halk hikâyelerinde bazı rüyalardaki dönüşüm sembollerinin çıkarılmasıdır. Çalışmada “Psikoanalitik Halkbilim Kuramı” kullanılmıştır. İncelenen hikâyelerde kolektif bilinçdışında temsil eden rüyada görülen ihtiyar adam arketipine bağlı kadeh ve bade, sevgilinin kendisi veya resmi uyandıktan sonra da saz çalıp deyiş söyleme sembolleri olduğu tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
Symbol is something tangible object or mark, which means that remarks something can not state by sense and language, and also it interactions with the culturel life. Archetypes; means the first example and unique model, come togather and emerge new concepts. And then those archetypes are appeared by the symbols which have been seen in the conscious and dream. According to Jung, collective unconscious states the culturel phenomenons that has been brought from the fathers of the humans by the atavism and beared unconsciously. As a culturel product, in the folktales, there are various dreams. Understading symbolically and assuming that there is a hidden meaning of those dreams’ images is the basic priciple of the analytic psychology. It’s been on the carpet that the protagonist metamorphoses by dreaimg from the his own personality, to the minstrel personalty who plays a stringed instrument (saz) by falling in love. There are certain symbols of those metamorphosis in the dream. The goal of the work is collecting the symbols of some dreams in the Turish folktales. “Psychoanalytic Folklore Theory” has been used in the work. The symbols of goblet and wine, the lovers herself/himself or her/his picture, playing a stringed instrument (saz) and telling folk poem have been determined as connected in the examined folktales that the old man archetype which is both has been seen in dream and be represents the collective uncoscious.
Keywords
- Alptekin, Ali Berat, (1999), Kirmanşah Hikâyesi, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Alptekin, Ali Berat, (1999), Kirmanşah Hikâyesi, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Asüman ile Zeycan, (1959), İstanbul Maarif Kitaphanesi ve Matbaası, İstanbul. Baksı, Fuat Edip, (1970), Emrah ile Selvi, Kültür Kitabevi, İstanbul.
- Boratav, Pertev Naili, (1988), Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, Adam Yayınları, İstanbul.Boratav, Pertev Naili, (2000), 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
- Çobanoğlu, Özkul, (2005), Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Derman, Gül, (1988), Resimli Taş Baskısı Halk Hikâyeleri, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
- Gülerer, Salih, (2020), “Türk Halk Hikâyelerinde İhtiyar Adam Arketipi”, Sosyal Bilimler Dergisi (The Journal of Social Sciences) Yıl: 7, Sayı: 44, s. 166-185. Türkiye.
- Günay, Umay, (1986), Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
- Gürgen, Fevzi, (1973), Hurşit ile Mahmihri, Sağlam Kitabevi, İstanbul
- Kasım, Naci, (1946), Kerem ile Aslı, İstanbul Maarif Kitaphanesi, İstanbul
- Irmak, Yılmaz; Ava, Uğur, (2017), “Âşık Garip Hikâyesinde Arkatipsel Sembolizm”, DedeKorkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Cilt:6, Sayı: 13, s. 16- 28. Türkiye.
- Geçtan, Engin, (1998), Psikanaliz ve Sonrası, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Estés, Clarissa Pinkola, (2020), Kurtlarla Koşan Kadınlar, Vahşi Kadın Arketipine Dair Mit ve Öyküler, (Çev., Hakan Atalay), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Jung, Carl Gustav, (2011), Dört Arketip, (Çev., İhsan Kırımlı), Sayfa Yayınları, İstanbul.
- Jung, Carl Gustav, (2016), Analitik Psikoloji Üzerine İki Deneme, (Çev., İsmail Hakkı Yılmaz), Pinhan Yayıncılık, İstanbul.
- Jung, Carl Gustav, (2017), Ruh; İnsan, Sanat, Edebiyat, (Çev., İsmail Hakkı Yılmaz), Pinhan Yayıncılık, İstanbul.
- Jung, Carl Gustav, (2017), Rüyalar, (Çev., Aylin Kayapalı), Pinhan Yayıncılık, İstanbul.
- Jung, Carl Gustav, (2018), Jung ve Arketip Kavramı, (Çev., Sercan Karahanlı), Mavi’nin Not Defteri Yayınevi, İstanbul.
- Jung, Carl Gustav, (2019), Kişiliğin Gelişimi, (Çev., Duygu Olgaç), Pinhan Yayıncılık, İstanbul.
- Jung, Carl Gustav, (2019), Dönüşüm Sembolleri, (Çev.: Firuzan Gürbüz Gerhold), Alfa,Sigmund, Freud, (2000), Rüyaların Yorumu I, (Çev., Selçuk Budak), Öteki Yayınevi, Ankara.Sigmund, Freud, (2000), Psikanaliz Üzerine, (Çev., Kâmuran Şipal), Cem Yayınevi, İstanbul.
- Türkmen, Fikret, (1974), Âşık Garip Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma, AtatürkÜniversitesi Yayın No.357, Edebiyat Fakültesi Yayın No. 70, Araştırma Yayın No. 59., Baylan Matbaası, Ankara.
