Author :
Abstract
Modern resmin doğduğu batı toplumunda resim sanatı üzerinde 19. yy’a kadar egemenliğini sürdüren akademizmin yoğun baskısı hissedilir. 19. yy ile birlikte İzlenimciler akademizme karşı çıkarak sanat eseri üretmeye başlar. Ayrıca bu dönemde yaşanan teknolojik gelişmeler, fotoğraf makinesinin icadı ve sinemanın etkisiyle, “yeni sanat akımlarının” birbiri peşi sıra çıkmaya başlamasıyla birlikte bu yeni arayışlar sanatçıları İslam ve Uzak Doğunun geleneksel ve yerel sanatlarını incelemeye itmiştir. Bu dönemde batılı sanatçıların İslam ve Doğu sanatının etkisiyle resimlerinde İslam kaligrafisine öykündükleri görülmektedir. Batı resminde başlayan İslami kaligrafiye ilgi modern Türk resmini de etkiler. Çağdaş Türk resminin önemli sanatçılarından birisi olan Erol Akyavaş, resimlerinde İslam kaligrafisinden ilham alan ve Türk resminde geleneksel ile modern resmi bir potada eritmesini başaran nadide sanatçılarımızdan birisi olur. Onun resimlerinde daire daire genişleyen istendik uzay geometrisi oluşturan kurgusu göze çarpar. Mimarlık formasyonundan kazanılmış bir alışkanlıkla ve inşa disiplini ile plastik dünyasını resimlerinde baştan tasarlar. Akyavaş’ın resim dilinde, şüphesiz kendi dünya görüşünün, inancının ve estetiğinin özelliklerini görebiliyoruz. Akyavaş’ın İslam sanatına duyarlılığı, Türkiye’deki politik oluşumlar içerisindeki dini oluşumların gelişmesine paralel bir biçimde ortaya çıkmamıştır. Tasavvufa, İslam gizemciliğinin kimi anahtar figürlerine her zaman derin bir yakınlık duymuş, görsel yol haritasına Hat ve Minyatür sanatının bazı sembollerini büyük bir zevk ve iştiha ile eserlerine işlemiştir. Mevlâna ve Hallacı Mansur’la kurduğu koyu ilişkiler daha sonrasında gelişmiştir. Erol Akyavaş, yaşamının büyük bir çoğunluğunu Amerika’da geçirmesine rağmen modernizm ile gelenekselliğin sentezini uygulamada çok başarılı olmuştur. Çağın baş döndürücü gelişimi karşısında natüralist anlayışla soyuta ve dış dünyadan içselliğe kayan bir eğilimin söz konusu olduğunu biliyoruz. Akyavaş tasavvufi düşüncenin de derinliklerine inerek İslam kaligrafisini resimlerinde kullanan bir Türk sanatçısıdır. Bu çalışmamızda Erol Akyavaş’ın resimlerindeki tasavvuf ve İslam kaligrafisi etkilenmeleri, bunun yanı sıra sanatçının yaşam felsefesi, sanatsal yaşamı ve çağdaş Türk resmine yaptığı katkılar incelenmiştir. Bu çalışmada literatür taraması yapılarak Erol Akyavaş’ın tasavvufa ilgisi ve İslam kaligrafisi eğiliminde ürettiği resimler incelenmiş ve resim çözümlemeleri yapılmıştır.
Keywords
Abstract
In the western society where modern painting was born, the intense pressure of academism, which continued its dominance on painting until the 19th century, is felt. With the 19th century, the Impressionists started to produce works of art against academism. In addition, with the technological developments in this period, the invention of the camera and the influence of the cinema, with the emergence of “new art movements” one after the other, these new searches pushed the artists to examine the traditional and local arts of Islam and the Far East. In this period, it is seen that western artists emulated Islamic calligraphy in their paintings with the influence of Islamic and Eastern art. The interest in Islamic calligraphy that started in Western painting also affects modern Turkish painting. Erol Akyavaş, one of the important artists of contemporary Turkish painting, becomes one of our rare artists who are inspired by Islamic calligraphy in his paintings and succeed in melting traditional and modern painting in Turkish painting. In his paintings, the fiction that expands circle by circle creates the desired space geometry, draws attention. With a habit gained from architectural formation and a construction discipline, he re-designs the plastic world in his paintings. In Akyavaş's painting language, we can undoubtedly see the features of his worldview, belief and aesthetics. Akyavas sensitivity to Islamic art, the development of political entities in the religious formation in Turkey has emerged in parallel. Sufism has always been deeply affiliated with some of the key figures of Islamic mysticism, and embroidered some symbols of the art of Calligraphy and Miniature into his works with great pleasure and enthusiasm in his visual road map. His dark relations with Mevlana and Hallacı Mansur developed afterwards. Although Erol Akyavaş spent most of his life in America, he was very successful in applying the synthesis of modernism and tradition. In the face of the dizzying development of the age, we know that there is a tendency that shifts from the abstract to the abstract and from the outside world to the interior. Akyavaş is a Turkish artist who goes deep into mystical thought and uses Islamic calligraphy in his paintings. In this study, the influences of mysticism and Islamic calligraphy in Erol Akyavaş's paintings, as well as the artist's life philosophy, artistic life and his contributions to contemporary Turkish painting were examined. In this study, the paintings that Erol Akyavaş produced with his interest in Sufism and the tendency of Islamic calligraphy were examined and the picture analysis was done by scanning the literature.
Keywords
- Artun, A. (2000). Bir Ömrün Resmi. B. Madra ve H. Dostoğlu (Ed.) Erol Akyavaş Yaşamı ve Yapıtları (s. 35- 37). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay.
- Bal, A. (2009) Doğu Mistizmi ve Estetik Anlayışının Resim Sanatına Uygulanması Üzerine Kuramsal Bir Çözümleme, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, İzmir.
- Batur, E. (1999) Erol Akyavaş, Cumhuriyet Gazetesi 26 Nisan gazetesi, Köşebent köşe Yazısı, İstanbul.
- Berkman, B. (15 Eylül 1987). Erol Akyavaş: Hamamı, Hamam Olduğu İçin İstemedik. Milliyet Sanat, 176, 36.
- Bingöl, Y. (2015) İslam Ve Sanat “İslam Ve Modern Sanat, İslami İlimler Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul.
- Ersoy, A. (2004). 500 Türk Sanatçısı Plastik Sanatlar. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
- Erzen, J.(1995) Erol Akyavaş, Enlem 80 Çağdaş Türk Plastik Sanatları Yayın Dizisi, Ankara.
- Gürbüz, 2012
- Kurt,E.Ö. (2013) Renk Ve Desen Ustası, NG Dergisi, Sayı:29,Syf.9-11, Afyon.
- Kurt, E.Ö. (2004) Tasavvufi Aşk Şehidi Hallac-ı Mansur Ve Akyavaş’ın Resmindeki Yansıması, Doğu Batı Dergisi, Sayı:26,Syf.243-255, Ankara.
- Özışık,C.D.(2010) Osmanlı Kültüründe Resimsel Öğe Olarak Mistik Semboller ve Günümüz Sanatına Yansımaları, Marmara Üniversitesi Güzel sanatlar Enstitüsü, Yayınlanmamış sanatta Yeterlilik Tezi, İstanbul.
- Panofsky, E. (1995), İkonografi ve İkonoloji- Renaissance Sanatının İncelenmesine Giriş, (E. Akyürek,Çev). Afa Yayınları, İstanbul.
- Schımmel,A.M. (1975). Mystical Dimenions of Islam, Chapel Hill. University of North Carolina Press.
- Sönmez,D.Ş.(1997) Erol Akyavaş’ın Resimleri, Arredamento Dekorasyon Sayı; 90, Syf.74-75,
- Sönmez, Demet (2000). Evrenin Anlamına Açılan Kapılar, (Haz: Beral MADRA ve Haldun DOSTOĞLU). Erol Akyavaş: Yaşamı Ve Yapıtları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 61.
- Su,S.(2013) Erol Akyavaş: Tuvalde Zikreden Derviş http://www.star.com.tr/acik-gorus/erol- akyavas-tuvalde-zikreden-dervis-haber-764753/ 09.09.2020
- Şenyapılı, Ö. (Ocak 1986). Ressam Erol Akyavaş: “Hesaplı Kitaplı Resim Hiç Yapmadım”. Sanat Olayı, 44, 10-11.
- Şenyay D. (1997). Erol Akyavaş’ın Yapıtlarında İslam Düşüncesi ve Sanatının Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji ve Sanat Tarihi ABD, İstanbul.
- Tansuğ, S.(1996) Çağdaş Türk Resmi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Taş, M. (2010). XIII. Yüzyılda Anadolu’da Hakim Olan Tasavvuf Düşüncelerinin 1980 Sonrası Çağdaş Türk Resim Sanatına Yansımaları (Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
