ÖZEL YETENEKLİ ÇOCUKLARIN EBEVEYNLERİNE YÖNELİK ALGILADIKLARI PSİKOLOJİK KONTROL DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Bu araştırma, özel yetenekli çocukların ebeveynlerine yönelik algıladıkları psikolojik kontrol düzeylerini çeşitli değişkenlere göre incelemek amacıyla yapılmıştır. Özel yetenekli çocukların ebeveynlerine yönelik algıladıkları psikolojik kontrol düzeyleri çocukların cinsiyeti, yaşı, kardeş durumu ile ebeveynlerin yaşı, eğitim durumu ve mutluluk düzeyi açısından ele alınmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara ilinde bulunan Yasemin Karakaya Bilim ve Sanat Merkezi’nde (BİLSEM) öğrenim gören 11-18 yaş arası 186 çocuk oluşturmuştur. Araştırma, nicel tarama yöntemlerinden tarama modeline ve kesitsel tarama desenine göre tasarlanmıştır. Verilerin elde edilmesinde, özel yetenekli çocukların ebeveynlerinden algıladıkları psikolojik kontrol düzeylerini belirlemek amacıyla ‘Psikolojik Kontrol Ölçeği’ ile demografik bilgileri edinmek amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilen ‘Kişisel Bilgi Formu’ kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin normal dağılım sergilediği ortaya konmuş ve bu nedenle, ikili karşılaştırmalar bağımsız örneklem grupları için t-testi; çoklu karşılaştırmalar için tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yönteminden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, özel yetenekli çocukların ebeveynlerine yönelik algıladıkları psikolojik kontrol düzeylerinin, özel yetenekli çocukların yaşları, kardeşe sahip olma durumları ile ebeveynlerin mutluluk düzeyi ve annelerin eğitim durumu açısından anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği; buna karşın özel yetenekli çocukların cinsiyeti ile ebeveynlerin yaşı ve baba eğitim durumu değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur.
Keywords
Abstract
This study was conducted to examine the psychological control levels perceived by the parents of gifted children according to various variables. The psychological control levels perceived by the parents of gifted children were discussed in terms of children's gender, age, sibling status, and parents’ age, educational status and level of happiness. The sample of the research consists of 186 children between the ages of 11-18 who were attending at Yasemin Karakaya Science and Art Center (BİLSEM) in Ankara. The study was designed according to the scanning model and the cross-sectional scanning design of quantitative research methods. In order to determine the psychological control levels perceived by the parents of the gifted children "Psychological Control Scale" was used and to determine the demographic information ‘Personal Information Form’ was used which was developed by researchers. The data obtained in the study was found to be distributed normally, and therefore, independent sample groups t-test were used for paired comparisons; one-way analysis of variance (ANOVA) method was used for multiple comparisons. As a result of the study, it was found that the psychological control levels perceived by the parents of the gifted children showed a significant difference according to the age of the gifted children, the status of having a sibling, the happiness level of the parents and the educational status of the mothers; on the other hand, it was found that there was no significant difference according to the gender of the gifted children and the age of the parents and the educational status of the father.
Keywords
- Aksu, G. (2019). 12-15 Yaş Arası Ergenlerin Zorbalık Davranışı İle Ebeveynden Algıladıkları Psikolojik Kontrol Arasındaki İlişkide Olumsuz Otomatik Düşüncelerin Aracı Rolünün İncelenmesi. Işık Üniversitesi.
- Arruabarrena, I., & Paúl, J. de. (2012). Early Intervention Programs for Children and Families: Theoretical and Empirical Bases Supporting their Social and Economic Efficiency. Psychosocial Intervention, 21(2), 117–127.
- Aydın, A. (2020). Ergenlerin Anne-Babalarından Algıladıkları Psikolojik Kontrol İle Öznel İyi Oluşları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Karabük Üniversitesi.
- Çağdaş, A., & Şahin Seçer, Z. (2010). Anne-Baba Eğitimi (3. Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
- Chang, T. F., & Qin, D. B. (2017). Relations Between Academic Adjustment and Parental Psychological Control of Academically Gifted Chinese American and European American Students. Child Indicators Research, 10(3), 715–734.
- Costa Lobo, C., Pinho Pereira, S., Luciane Blum Vestena, C., Hellen Ribeiro Piske, F., Costa- Lobo, C., Pinho-Pereira, S., … Vázquéz-Justo, E. (2019). Impact of a Psychological Intervention With Parents Of Gifted Students.
- Costa, S., Cuzzocrea, F., Gugliandolo, M. C., & Larcan, R. (2016). Associations Between Parental Psychological Control and Autonomy Support, and Psychological Outcomes in Adolescents: The Mediating Role of Need Satisfaction and Need Frustration. Child Indicators Research, 9, 1059–1076.
- Costa, S., Gugliandolo, M. C., Barberis, N., Cuzzocrea, F., & Liga, F. (2019). Antecedents and consequences of parental psychological control and autonomy support: The role of psychological basic needs. Journal of Social and Personal Relationships, 36(4), 1168– 1189.
- Dönmezer, İ. (2003). Ergenlik Döneminde Özerkleşme/Bağımsızlaşma. Sosyoloji Dergisi Gençlik Özel Sayısı , 61–64.
- Doyle, A. B., & Markiewicz, D. (2005). Parenting, marital conflict and adjustment from early- to mid-adolescence: Mediated by adolescent attachment style? Journal of Youth and Adolescence, 34(2), 97–110.
- Frazer, A. L., & Fite, P. J. (2016). Maternal Psychological Control, Use of Supportive Parenting, and Childhood Depressive Symptoms. Child Psychiatry and Human Development, 47(3), 384–396.
- Garn, A. C., & Jolly, J. L. (2015). A model of parental achievement-oriented psychological control in academically gifted students. High Ability Studies, 26(1), 105–116.
- Gong, X., Paulson, S. E., & Wang, C. (2016). Exploring family origins of perfectionism: The impact of interparental conflict and parenting behaviors. Personality and Individual Differences, 100, 43–48.
- Güler, E. (2017). Algılanan Ebeveyn Psikolojik Kontrolünün Çocukların Otomatik Düşünceleri Üzerindeki Etkisi. Üsküdar Üniversitesi.
- İleri Ünyeli, B. (2015). Obsesif Kompulsif Bozukluk Tanısı Alan Ebeveynlerin 10-18 Yaş Çocuklarında Anne Babadan Algılanan Psikolojik Kontrol ve Mükemmeliyetçilik Düzeyi. Beykent Üniversitesi.
- Ingoglia, S., Inguglia, C., Liga, F., & Coco, A. Lo. (2017). Associations between perceived parental psychological control and internalizing difficulties in emerging adulthood. Journal of Social and Personal Relationships, 34(8), 1227–1240.
- Kahraman, S., & Tanrıkulu, T. (2019). Ebeveynin Üstün Yetenekli Çocuğuyla İletişimini Geliştirmeye Yönelik Psiko-eğitim Programının Etkisinin İncelenmesi. Turkish Journal of Giftedness and Education, 9(1), 32–46.
- Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi (28. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Kındap, Y., Sayıl, M., & Kumru, A. (2008). Anneden Algılanan Kontrolün Niteliği ile Ergenin Psikososyal Uyumu ve Arkadaşlıkları Arasındaki İlişkiler: Benlik Değerinin Aracı Rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 23(61), 92–107.
- Koçak, A. (2019). Interparental Relationshıp and Adolescent Adjustment: The Mediating Roles of Psychological Control, Autonomy Support, and Basic Psychological Needs. Hacettepe University.
- Korkın, Ö. (2019). Ergenlerin Ailelerinden Algıladıkları Psikolojik Kontrol Öz Düzenleme Becerileri Ve Akademik Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
- Kumar, R., Aranha Fernandes, J. W., & Arya, S. (2019). Effect of Psychological Control on Stress in Second Year Intermediate Students. IOSR Journal Of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS, 24(5), 32. https://doi.org/10.9790/0837-2405021432
- Kurt, D., Sayıl, M., & Kındap, Y. (2013). Ana Babanın Psikolojik Kontrolü ile Gencin Yalnızlığı Arasındaki İlişkide Kişilerarası Güven İnancı ve Bağlanmanın Rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 28(71), 105–116.
- Ölçek, S. G. (2020). Ebeveynden Algılanan Davranışsal ve Psikolojik Kontrolün ve Toplumsal Cinsiyet Rolüne İlişkin Algıların Aleksitimi İle İlişkisi. İstanbul Okan Üniversitesi.
- Olszewski-Kubilius, P., Lee, S.-Y., & Thomson, D. (2014). Family Environment and Social Development in Gifted Students. Gifted Child Quarterly, 58(3), 199–216.
- Oslu, E. C. (2020). Ergenin Algıladığı Psikolojik Kontrol ve Özerklik Desteği ile Gelişimsel Sonuçları Arasındaki İlişkilerin Sosyal Problem Çözme Becerileri Açısından İncelenmesi. Toros Üniversitesi.
- Özbay, Y., & Palancı, M. (2011). Üstün Yetenekli Çocuk ve Ergenlerin Psikososyal Özellikleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 89–108.
- Pilarinos, V., & Solomon, C. R. (2017). Parenting Styles and Adjustment in Gifted Children. Gifted Child Quarterly, 61(1), 87–98.
- Pulat, N. (2011). Ebeveynlerin Uyguladığı Psikolojik Kontrolün Ergenlerin Depresyon, Kaygı ve Öfke Belirtileri Üzerindeki Etkisi: Mükemmeliyetçiliğin Aracı Rolü. Hacettepe Üniversitesi.
- Sayıl, M., & Kındap, Y. (2010). Ergenin Anne-Babadan Algıladığı Psikolojik Kontrol: Psikolojik Kontrol Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 62–71.
- Serttaş, M. (2019). Relationshıp Between Parental Psychological Control and Adolescencent Behavioral Problems: The Mediator Role of Different Types of Autonomy. Ted University.
- Soenens, B., & Vansteenkiste, M. (2010). A theoretical upgrade of the concept of parental psychological control: Proposing new insights on the basis of self-determination theory. Developmental Review, 30(1), 74–99.
- Yazdani, S., & Daryei, G. (2016). Parenting styles and psychosocial adjustment of gifted and normal adolescents. Pacific Science Review B: Humanities and Social Sciences, 2(3), 100–105.
