Author :
Abstract
Minyatür sanatı, Uygurların Orta Asya topraklarında yerleşik düzene geçmesiyle sanat faaliyetlerine daha fazla zaman ayırmaları sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu sanatın geçmişi 8. yüzyıla dayanmaktadır. Anadolu Selçuklu Medeniyetindeki kültürel yapı, Orta Asya Türk kültürü ve Anadolu Bizans kültürünün İslam anlayışı süzgecinden geçirilerek, o ruhun ortaya çıkarttığı, biriciklik taşıyan, benzersiz bir sentezdir. Minyatür sanatında eserler; ışık-gölge, açıklık-koyuluk, ön-arka, mekânsal perspektif veya hava/atmosfer perspektifi gibi teknikler kullanılmadan yapılır. Malzeme olarak ise bitki kökleri, toprak boyalar ve pamuk ve ipekli kağıtlar tercih edilmiştir. Minyatür resmine konu olan figürlerin duygu durumları resme yansıtılmamıştır. Konu olarak örf-adet, gelenekler, dini konular, yer yer dünyevi konularda işlenmiştir. Başta Orta Asya, Çin ve İslam ülkelerinde uygulanan bir teknik iken, daha sonra birçok medeniyetin sanat anlayışında uygulandığı görülmüştür. Selçuklu dönemi minyatürlü yazmalar; konuları açısından ‘Edebi konulu eserler’ ve ‘İlim ve Fen konulu eserler’ adı altında iki grupta incelenmektedir. Bu çalışma teorik ve doküman incelemesi yöntemi ışığında Selçuklu resim sanatında Uygur sanatının etkilerini örneklerle açıklamaktadır.
Keywords
Abstract
Miniature art emerged as Uyghurs spent more time for artistic activities upon their permanent settlement on Central Asia. The history of this art dates back to the 8th century. The cultural structure in Anatolian Seljukian Civilization is a unique and exclusive synthesis that emerged from that spirit thereby filtering out Central Asia Turkish culture and Anatolian Byzantium culture from Islamic understanding. In miniature art, works are created without using light/shade, lightness/darkness, front/rear, techniques such as spatial perspective and air/atmosphere perspective. Plant roots, earth dyes and cotton and silky papers were preferred as materials. Emotions of the figures were not reflected on the miniature painting. General customs, traditions, religious matters, and sometimes earthly matters were discussed. While it was primarily applied in Central Asia, China and Islamic countries, later on it was applied in the art of several civilizations. Seljukian miniature manuscripts are analyzed under two groups called ‘Works on literature’ and ‘Works on science’. This study illustrates the effect of Uyghur art on Seljukian painting art in the light of theoretical and document analysis method.
Keywords
- Berkli, Y. (2010). Uygur resim sanatının üslup özellikleri. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(45) 155-166
- Bozer, R. & Çeken, M. (2016). Anadolu Selçuklu çağı mirası, müze eserleri, Arkadaş Basım Sanayi Ltd. Şti.
- Çoruhlu, Y. (2007). Erken devir Türk sanatı, Kabalcı Yayınevi.
- Güvemli, Z. (1960). Sanat tarihi. Varlık Yayınları.
- Güvemli, Z. (1960). Başlangıçtan bugüne - Türk ve dünya sanat tarihi. Varlık Yayınları, Ekin Basımevi.
- Yücel, E. (2000). İslâm öncesi Türk sanatı. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Tell, S. K. (1974). 12-13. Yüzyıl Selçuklu çığırı İslâmi minyatürlü yazmaların üslûp gelişmesi. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Türk ve İslam Sanatı Kürsüsü, Doktora Tezi. 66-144
- https://www.sanatinyolculugu.com/varka-ve-gulsah-mesnevisi/ Erişim tarihi: 26.02.2021
- https://en.wikipedia.org/wiki/Maqama#/media/File:Yahy%C3%A2_ibn_Mahm%C3%BBd_al- W%C3%A2sit%C3%AE_006.jpg Erişim tarihi: 02.03.2021
- https://www.sanatinyolculugu.com/varka-ve-gulsah-mesnevisi/ Erişim tarihi: 02.03.2021
