Author :
Abstract
Sakıp Sabancı Müzesi Kütüphanesi ve Digital SSM, kendi bünyesinde birçok kültüre ait önemli bir arşiv oluşturmuştur. Bu kapsamlı arşivde Digital Sakıp Sabancı Müzesinin bünyesinde 2013’den başlayarak günümüze kadar devam eden süre zarfında; Kitap Sanatları ve Hat Koleksiyonu, Resim Koleksiyonu, Abidin Dino Arşivi ve Emirgan Arşivi'ne ait tüm bilgiler, 77.000'den fazla yüksek çözünürlüklü görsel eşliğinde, Digital SSM web sitesinde yer almıştır. Digital Sakıp Sabancı Müzesi Kitap Sanatları ve Hat Koleksiyonunda bulunan 120-0045 envanter numaralı murakka yazma eser tezhip sanatı bakımından incelenmek için seçilmiştir. Şeyh Hamdullah tarafından, üç kıt’asını bir satır sülüs ve üç satır nesih, son kıt’asını da bir satır sülüs ve dört satır nesih şeklinde düzenlenerek yazılmıştır. Murakka eserde tezyinat olarak koltuk tezhibi ile tezyin edildiği görülmektedir. Çalışmada yer alan murakka eser, tarama yöntemi ile seçilmiş ve eserde görülen dört farklı koltuk tezhip kompozisyonu detaylı olarak incelenmiştir. Eserin künye bilgileri dışında motif, desen form analizi yapılarak detaylı çizimleri çizilmiş, metin kısmında nelerden bahsettiğine değinilmiş, özellikle çalışmamızın esas sebebini oluşturan hat ve süsleme özelliklerindeki dönem farklılıkları ve bu farklılıkların nedenleri noktasındaki olasılıklar ortaya konulmuştur.
Keywords
Abstract
Sakıp Sabancı Museum Library and Digital SSM constitute an important archive belong to many cultures. In comprehensive archive, besides digital Sakıp Sabancı Museum during the starting from 2013 to present day, all information relating to book arts and calligraphy collection, picture collection, Abidin Dino archive and Emirgan archive accompanied by more than 77,000 high resolution images have taken part in the digital SSM web site. Murkka manuscript found in Digital Sakıp Sabancı Museum Book Arts and Calligraphy Collection with 120-0045 inventory number is selected to investigate in terms of illumination art. It was written by Sheikh Hamdullah by arranging three pieces of one line thuluth and three lines of naskh, and the last one as one line of thuluth and four lines of naskh. It is seen to decorate with koltuk illumination as designs in the Murakka work. Murakka work in the study is selected with scanning method and four different koltuk illumination composition which seen in the work are detailed investigated. It is drawn to detailed drawing by making pattern form analysis apart from title information of the work and it is examined the similarities and differences between the period of first studied and present state of work.
Keywords
- Alparslan, A. (2002). “Kıt‘a”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C.41. Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi. Ankara. (s. 505-506).
- Bal, G., (2014). Süleymâniye Kütüphânesi’nde Bulunan Murakkaʻlar (Âşir Efendi, Galata Mevlevîhânesi ve Yazma Bağışlar Koleksiyonu), T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslâm Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı İslâm Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul.
- Birol, İ.A. (2013). ‘’Koltuk Tezhibi’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C.26. Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi. Ankara. (s. 151-153).
- Bilgin, O. (2013). ‘’Yazma’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C.43. Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi. Ankara. (s. 369-373).
- Derman, Ç. (2009), “Tezhip Sanatında Kullanılan Terimler, Tabirler ve Malzeme”, Hat ve Tezhip Sanatı, Editör Ali Rıza Özcan, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, (s. 525-535).
- Derman, M.U. (2001). Osmanlı Hat Sanatı. Mas Matbaacılık. İstanbul.
- Derman, M.U. (2013). ‘’Murakka’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C.31. Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi. Ankara, (s. 204-205).
- Duran, G. (2013). ‘’Tezhip‘’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C.41. Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi. Ankara. (s. 62-65).
- Gündüz, H. (2015). ‘’Türk Hat Sanatında Şeyh Hamdullah ve Ahmet Karahisari’’, Hat ve Tezhip Sanatı. Editör: Ali Rıza Özcan. Kültür Turizm Bakanlığı Yayınları. Ankara, (s. 75-87).
- Küpeli, G. (1994). İstanbul Üniversitesi Müzesi Kütüphanesi'ndeki Murakka'aların Kol Tıjk Tezhipleri Açısından Mukayesesi. Marmara Üniversıtesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul.
- Özen, Mine Esiner. (1998). Türk Cilt Sanatı, Türkiye İş Bankası, Ankara.
- Özkafa F. (2019). "Hat Sanatında Osmanlı İnkılabı," Osmanlı Sanatında Değişim ve Dönüşüm, Editör: Ayşe Budak-Muzaffer Yılmaz, LiteraTürk Academia, Konya, ( s. 357-392).
- Özkeçeci, İ. (2007). Türk Sanatında Tezhip, Yazıgen Yayınevi, İstanbul.
- Özkeçeci, İ., Özkeçeci, Ş.B. (2014). Türk Sanatında Tezhip. Yazıgen Yayıncılık. İstanbul.
- Serin, M. (1982). Hat Sanatımız, Kubbealtı Neşriyatı. İstanbul.
- Serin, M. (2007). Hattat Şeyh Hamdullah. Kubbealtı Yayınları. İstanbul.
- Serin, M. (2010). Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar. Kubbealtı Yayınları. İstanbul.
- Serin, M. (2010). Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
- Serin, M. (2013). ‘’Şeyh Hamdullah’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C.15. Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi. Ankara. (s. 449-452).
- Sezer, B., Toprak, Ö.A. (2020). Ankara Milli Kütüphanesi Nevşehirli Damad İbrahim Paşa Koleksiyonundaki 50-Damad-7 Envanter Numaralı Kuran-I Kerimin Tezhip Sanatı Açısından Değerlendirilmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, Uşak, (s. 66-83).
- Tanındı, Z. (2012). “Türk Sanatında Kitap”, Sakıp Sabancı Müzesi Kitap Sanatları ve Hat Koleksiyonu, İstanbul: Sabancı Üniversitesi Sâkıp Sabancı Müzesi, (s. 9-28).
- Taşkale, F. (1994). Tezhip Sanatının Kullanım Alanları, T.C. Mimar Sinan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Geleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı Tezhip Programı Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, İstanbul.
- Üçer, M., Üçer, K. (2020). Somut Olmayan Kültürel Miras Ögesi Olarak Tezhib Sanatı, Lale Kültür, Sanat ve Medeniyet Dergisi, Ocak – Haziran. Üstün, A. (1990). Hilye-i Saadet Levhalarının Geleneksel Türk Sanatları (Tezhip) Açısından İncelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Geleneksel Türk Sanatları Anasanat Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
