Author :
Abstract
Çevre sorunlarının her geçen gün artması ve bu durumun canlıların yaşamını tehlikeye sokması; bireylerin gezegeni korumak, yaşanılabilir hale getirmek ve gezegenin yaşam ömrünü uzatabilmek adına çevreye karşı olan tutum ve davranışlarını, görev ve sorumluluklarını, çevre bilinçlerini tekrar gözden geçirmelerini gerektirmektedir. Bu anlamda dünyanın doğal kaynaklarının sürdürülebilirliği açısından toplumun bütün bireylerinin sorumlulukları bulunmaktadır. Özellikle üniversite öğrencilerinin içinde yaşadıkları doğal ve sosyal çevreye dair sorumluluk geliştirmeleri sadece üniversiteleri ve kendileri açısından değil, tüm toplum için büyük önem arz etmektedir. Bu bağlamda çevre bilincinin artması, sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi çerçevesinde adımlar atılması önemlidir. Bu çalışmanın amacı; gelecekte üretime işgücü olarak katılacak, topluma ve çevresindeki bireylere etkisi yüksek olacak üniversite öğrencilerinin çevreye karşı duyarlılıklarını belirlemek üzere çevre davranışlarını saptamaktır. Bu kapsamda, İzmir Demokrasi Üniversitesi’nde öğrenim gören öğrenciler arasından kolayda örnekleme yöntemi ile seçilen toplam 411 kişiye online anket uygulanmıştır. Yapılan faktör analizi sonucu; “çevreye duyarlı faaliyetlerde bulunma”, “geri dönüşüm çabaları”, “sorumlu vatandaş olma”, “kaynak koruma çabaları” olmak üzere dört faktör elde edilmiştir. Bu faktörler açısından öğrencilerin demografik özelliklerine göre farklılıkları analiz edebilmek ve bu faktörlerle öğrencilerin sigara kullanım durumları ve sigara kullanım sıklıkları arasındaki ilişkileri ortaya koyabilmek amacıyla hipotezler geliştirilmiştir. Sonuçlar; öğrencilerin sorumlu vatandaş olmaları açısından cinsiyetlerine, annelerinin eğitim düzeylerine, mesleklerine ve ailelerinin aylık gelirlerine göre, geri dönüşüm çabaları açısından babalarının mesleklerine ve ailelerinin aylık gelirine göre farklılıklar olduğunu göstermiştir. Öğrencilerin çevreye duyarlı faaliyetlerde bulunmaları babalarının eğitim düzeylerine göre, kaynak koruma çabaları ise kişisel gelirlerine göre farklılık göstermektedir.
Keywords
Abstract
Environmental problems are increasing day by day, endangering the survival of all living creatures. The scale of these problems requires individuals to examine their attitudes, behaviors, responsibilities and environmental consciousness in order to protect the planet, make it livable and prolong the life of the Earth. In this sense, all individuals in society have responsibilities for the sustainability of the world's natural resources. It is crucial that university students develop responsibility for the natural and social environment in which they live, not only for universities, but also for society as a whole. In this context, it is important to take steps to increase environmental awareness and ensure sustainability.The aim of this study is to determine environmentally friendly behaviors of university students whose potential impact on society as future members of the workforce can help improve the situation. In this context, an online questionnaire was applied to a total of 411 students selected by convenience sampling method among the students studying at Izmir Democracy University. As a result of the factor analysis, four factors were obtained: “environmentally friendly activities”, “recycling efforts”, “being a responsible citizen” and “resource conservation efforts”. In terms of these factors, hypotheses have been developed in order to analyze the differences according to the demographic characteristics of the students and to reveal the relationships between these factors and the smoking status and frequency of the students. The results showed that there are differences in terms of students' being responsible citizens according to their gender, education level and occupation of their mothers, and monthly income of their families; in terms of recycling efforts according to their fathers’ professions and their families’ monthly income. Students’ environmentally sensitive activities differ according to their fathers’ education levels, and resource conservation efforts differ according to their personal income.
Keywords
- Akış, S. (2000). Kuzey Kıbrıs’ta çevre bilinci. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 1, 7-17.
- Aksu, C. (2011). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre, Güney Ege Kalkınma Ajansı, www.geka.org.tr/yukleme/dosya/f6574f6e6b0a8d70a27bfbde52c53a47.pdf.
- Alnıaçık Ü., (2010). Çevreci Yönelim, Çevre Dostu Davranış ve Demografik Özellikler: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(20), 507-532.
- Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., E. Yıldırım (2007). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Geliştirilmiş 5. Baskı. Sakarya Yayıncılık. Sakarya.
- Andreasen, A. (1994). Social Marketing: Its Definition and Domain. Journal of Public Policy & Marketing, 13(1), 108-114.
- Arulmani, G., Abdulla, A. (2007). Capturing the Ripples: Addressing the Sustainability of the impact of social marketing, Social Marketing Quarterly, 13(4), p. 84–107.
- Bonaparte, Y.L., White, S.D. (2020). Sustainability, social marketing, veterinarians and United States veterans, Journal of Global Scholars of Marketing Science, 30(3), 240-251.
- Brandon, G., Lewis, A. (1999). Reducing household energy consumption: a qualitative and quantitative field study. Journal of environmental Psychology, 19(1), 75-85.
- Bratt, C. (1999). Consumers’ environmental behavior: Generalized, sector-based, or compensatory?. Environment and behavior, 31(1), 28-44.
- Clark, G. (2007). “Evolution of the Global Sustainable Consumption and Production Policy and the United Nations Environment Programme’s (UNEP) Supporting Activities”, Journal of Cleaner Production, No.15.
- Daily, G., Ehrlich, P. R. (1996). Socioeconomic Equity, Sustainability and Earth’s Carrying
- Demircioğlu, G., Demircioğlu, H., Yadigaroğlu, M. (2015). Fizik, Kimya ve Biyoloji Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinç Düzeylerinin Değerlendirilmesi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(19): 167-193.
- Dunlap, R. E., Van Liere, K. D., Mertig, A. G., & Jones, R. E. (2000). New trends in measuring environmental attitudes: measuring endorsement of the new ecological paradigm: a revised NEP scale. Journal of social issues, 56(3), 425-442.
- Dursun, İ., Belit, M. (2017). Bir Sosyal Pazarlama Hedefi Olarak Enerji Tasarrufu: Tasarruf Yöntemleri Kullanımına Yönelik Bir Ölçek Önerisi, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(3). 130-153. DOI: 10.25287//ohuiibf.301050
- Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu, W.C.E.D. (1987). Our Common Future: The Brundland Report.
- Ek, H.N, Kılıç, N., Öğdüm, P., Düzgün, G., Şeker, S. (2009). Adnan Menderes Üniversitesinin Farklı Akademik Alanlarında Öğrenim Gören İlk ve Son Sınıf Öğrencilerinin Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları ve Duyarlılıkları, Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1): 125-136.
- Erten, S. (2007). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, 70, 1-13.
- Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 91-100.
- Gelibolu, L., Madran, C. (2013). Çevresel Sorunlara Davranışsal Çözümler Geliştirilmesinde Sosyal Pazarlamanın Kullanılması, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(4), 339-357.
- George, D., Mallery, M. (2010). SPSS for Window Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 Update (10a ed.) Boston: Pearson.
- Goldman, D., Yavetz, B., Pe’er, S. (2006). Environmental Literacy in Teacher Training in Israel: Environmental Behavior of New Students. Journal of Environmental Education, 38(1): 3–22.
- Gordon, R. (2011). Critical social marketing: Definition, application and domain. Journal of Social Marketing, 1(2), 82–99. https://doi.org/10.1108/20426761111141850
- Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S., Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları, İlköğretim Online, 6 (3), 452-468.
- Görmez, K. (2015). Çevre sorunları. (3.baskı.), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Grob, A. (1995). A structural model of environmental attitudes and behaviour. Journal of environmental psychology, 15(3), 209-220.
- Hendrickx, L., Nicolaij, S. (2004). Temporal discounting and environmental risks: The role of ethical and loss-related concerns. Journal of Environmental Psychology, 24(4), 409422.
- İslamoğlu, A. H. (2008). Pazarlama yönetimi. 4. Baskı. İstanbul: Beta Basım.
- Kalaycı Ş., (2010), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5. Baskı, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, 426ss.
- Kals, E., Schumacher, D., Montada, L. (1999). Emotional affinity toward nature as a motivational basis to protect nature. Environment and behavior, 31(2), 178-202.
- Kayıkçı, P., Armağan, K., Dal, N.E. (2019). Sürdürülebilir Pazarlama: Kavramsal Bir Çalışma, MAKÜ Bucak İşletme Fakültesi Dergisi, 2(1), 77-93.
- Kılıç, S. (2013). Yükseköğretimde çevre eğitiminin çevre bilinci oluşumuna etkisi: Niğde Üniversitesi İİBF Kamu Yönetimi örneği. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 63-80.
- Krajhanzl, J. (2010). Environmental and proenvironmental behavior. School and Health, 21(1), 251-274.
- Kurtuluş, K. (2006). Pazarlama Araştırmaları, Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 8. Basım, Ekim, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
- Kuduz, N. (2011). Yeşil pazarlama faaliyetlerinin tüketicilerin satın alma davranışlarına etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
- Lee, J. A., Holden, S. J. (1999). Understanding the determinants of environmentally conscious behavior. Psychology & Marketing, 16(5), 373-392.
- Lindenberg, S., Steg, L. (2007). Normative, gain and hedonic goal frames guiding environmental behavior. Journal of Social issues, 63(1), 117-137.
- McKenzie-Mohr, D., Nemiroff, L. S., Beers, L., & Desmarais, S. (1995). Determinants of responsible environmental behavior. Journal of Social Issues, 51, 139-156.
- Mckenzie‐Mohr, D. (2000). New ways to promote proenvironmental behavior: Promoting sustainable behavior: An introduction to community‐based social marketing. Journal of social issues, 56(3), 543-554.
- Nakip M., (2006), Pazarlama Araştırmaları: Teknikler ve (SPSS Destekli) Uygulamalar, Genişletilmiş 2. Basım, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 592ss.
- Nordlund, A. M., & Garvill, J. (2002). Value structures behind proenvironmental behavior. Environment and behavior, 34(6), 740-756.
- Oğuz, D., Çakcı, I., Kavas, S., (2011). Yükseköğretimde öğrencilerin çevre bilinci, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 12: 34-39.
- Oskamp, S. (2000). Psychology of Promoting Environmentalism: Psychological Contributions toAchieving an Ecologically Sustainable Future for Humanity. Journal of social issues, 56(3), 373-390.
- Özbakır, M., Velioğlu, M. (2010). Pazarlamaya sürdürülebilir çerçevesinden bakış ve bir örnek olay analizi. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 89.
- Özdemir, O., Yıldız, A., Ocaktan, E., Sarışen, Ö., (2004). Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Çevre Sorunları Konusundaki Farkındalık ve Duyarlılıkları, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57 (3): 117-127.
- Özkubat, S., Demiriz, S. (2013). Çevreye Karşı Motivasyon Ölçeği’nin Okul Öncesi Öğretmen Adayları Üzerinde Geçerlik Güvenirlik Çalışması, Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 87-114.
- Öztürk, Z. (2010). Sosyo-ekonomik ve demografik faktörlerin çevresel sorunların algılanması ve çevre duyarlılığı üzerine etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
- Saraçlı, S., Kılıç, İ., Türkan, A. H., Dursun, P., Doğan, İ., Özdemir, Ş., Gazeloğlu, C. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Çevresel Bilgi ve Davranışlarının Yapısal Eşitlik Modeli ile İncelenmesi, International Anatolia Academic Online Journal (IAAOJ), 2(1),1-11.
- Schlegelmilch, B., Bohlen, G.M., Diamantopoulos, A. (1996). The Link Between Green Purchasing Decisions And Measures of Environmental Consciousness, European Journal of Marketing, 30(5), 35-55, DOI:10.1108/03090569610118740.
- Schultz, P. W., Gouveia, V. V., Cameron, L. D., Tankha, G., Schmuck, P., Franěk, M. (2005). Values and their relationship to environmental concern and conservation behavior. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36, 457– 475.
- Siegfried, W. D., Tedeschi, R. G., Cann, A. (1982). The generalizability of attitudinal correlates of proenvironmental behavior. The Journal of Social Psychology.
- Stern, P. C. (2000). New environmental theories: toward a coherent theory of environmentally significant behavior. Journal of social issues, 56(3), 407-424.
- Sekaran, U. (2003). Research Methods For Business: A Skill Building Approach, USA: John Wiley & Sons, Inc.
- Şama, E., (2003). Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları, G. Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (2): 99-110.
- Tabachnick, B. G., Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics (Sixth ed.), Boston: Pearson
- Thøgersen, J. (1996). The demand for environmentally friendly packaging in Germany. Handelshøjskolen i Århus, Center for markedsovervågning,-vurdering og-bearbejdning til fødevaresektoren.
- Thøgersen, J. (1999). Spillover processes in the development of a sustainable consumption pattern. Journal of economic psychology, 20(1), 53-81.
- Thøgersen, J., Ölander, F. (2003). Spillover of environment-friendly consumer behaviour. Journal of environmental psychology, 23(3), 225-236.
- Timur, S., Yılmaz, M. (2013). Çevre Davranış Ölçeğinin Türkçe'ye Uyarlanması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2): 317-333.
- Türküm, A. S. (1998). Çağdaş toplumda çevre sorunları ve çevre bilinci. Çağdaş Yaşam Çağdaş İnsan, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı, s. 165-181. Eskişehir.
- Ulusoy, E. (2016). Experiential responsible consumption, Journal of Business Research, 69(1):
- Yeşilada F., (2009). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Çevre Bilinçli Tüketicilerin Profili, İşletme Fakültesi Dergisi, 10(1), 79-95.
- Yılmaz V., Yıldız Z., Arslan T., (2011). Üniversite Öğrencilerinin Çevresel Duyarlılıkları ile Çevresel Davranışlarının Yapısal Eşitlik Modeliyle Araştırılması, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 30, 271-278.
- Yücel Işıldar G. (2008). Meslek Yüksekokulları Boyutunda "Çevre Eğitimi"nin Çevreci Yaklaşımlar ve Davranışlar Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 759-778.
