Author :
Abstract
Kültürel değerleriyle hazine konumunda olan Türk milleti, geçmişten günümüze sözlü ve yazılı edebiyatıyla geleneğini aktarmayı başarmış bir millettir. Bu gelenek içerisinde yüzyılların tarihi, edebiyatı, inanışı, dili, dini, töresi, felsefesi vb.’leri sembolik ve mitolojik ögelerle harmanlanarak halk anlatılarında yaşatılmaya devam etmektedir.
Türk milletinin kadim dönemlerden günümüze sembolik unsurlarla anlam vererek taşıdığı pek çok anlatı türünden biri de menkıbelerdir. Menkıbe; velilerin kerametlerinin nesir hâlinde anlatıldığı ürünlerdir. Bu anlatılarda olağanüstü kahramanlar, hayvanlar, olaylar, zaman ve mekân çeşitli zenginlikleriyle anlam bulmaktadır. Halk arasında sembolik unsurlarla şekillenerek günümüze gelen bu menkıbeler, Türk milletinin kültürel belleğinin bir yansıması olarak metinleşmiştir. Olağanüstü özellikler taşıyan menkıbelerde sembolik değerlerin zenginliği dikkati çekerken bu zenginliklerden anlam alanı oldukça geniş olan renkler de Türk milletinin kolektif bilinç dışını yansıtmaktadır. Zira renkler, görünen değerlerinden daha fazla anlam alanına gönderme yapmaktadır.
Çalışmamızda Alevi-Bektaşi menkıbelerinden hareketle renkler üzerine sinen örtük anlamlar sembolik değerleriyle irdelenerek Türk milletinin kolektif ruhu özümsenecek ve görünmeyenin ardındakiler gün yüzüne çıkartılmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
The Turkish nation, which is a treasure with its cultural values, is a nation that has managed to transmit its tradition from the past to the present with its oral and written literature. In this tradition, the history, literature, faith, language, religion, ceremony, philosophy of the centuries, etc. are included.’s are blended with symbolic and mythological elements and continue to be kept alive in folk narratives.
Menkibes are one of the many types of narratives that the Turkish nation carries from ancient times to the present day, giving meaning to symbolic elements. Menkibe; These are the products in which the deeds of the saints are described in prose. In these narratives, extraordinary heroes, animals, events, time and space find meaning with their various riches. These traditions, which have been shaped by symbolic elements among the people and have come down to the present day, have been Deciphered as a reflection of the cultural memory of the Turkish nation. It is worth noting that there is a wealth of symbolic values in the menkibes that have extraordinary characteristics, while the colors that have a very wide range of meaning from these riches also reflect the collective consciousness of the Turkish nation. Because colors refer to more fields of meaning than their apparent values.
In our study, based on the Alevi-Bektashi traditions, the implicit meanings of colors will be examined with their symbolic values, the collective spirit of the Turkish nation will be absorbed, and those behind the invisible will be brought to light.
Keywords
- Albayrak, Nurettin (2010); Ansiklopedik Halk Edebiyatı Sözlüğü, Kapı Yayınları, İstanbul.
- Atalay, Adil Ali (1996); Abdal Musa Sultan ve Velâyetnamesi, Can Yayınları, İstanbul.
- Çetindağ Süme, Gülda (2011); Köroğlu Merkezli Hikâyelerin Sembolik Açılımı, Fırat Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ.
- Çetindağ Süme, Gülda (2019); Alıp Manaş’ın Sembolik Serüveni, Kesit Yayınları, İstanbul.
- Çoruhlu, Yaşar (2013); Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı Yay., İstanbul.
- Demir, Necati-M. Dursun Erdem (2007); Saltık Gazi Destanı, Destan Yayınları, Ankara.
- Ekici, Muhammet Faruk (2017); Tuncelili Halk Şairi Ahmet Yurt Dede (Hayatı, Sanatı ve Şiirleri), Fırat Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
- Ergin, Muharrem (2018); Dede Korkut Kitabı I-II, TDK Yayınları, Ankara.
- Ersoy, Necmettin (2000); Semboller ve Yorumları, Zafer Matbaası, İstanbul.
- Gölpınarlı, Abdülbaki (2019); Menakıb-ı Hünkâr Hacı Bektaş-i Veli-Vilâyet-Name, İnkılap Yayınları, İstanbul.
- Gülerer, Salih (2014); Hacım Sultan ve Menakıbnamesi, Gülmat Matbaacılık, İstanbul.
- Işık, Neşe (2009); Türk Masallarının Sembolik Açıdan Çözümlenmesi, Fırat Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ.
- Koca, Şevki (2002); Odman Baba Vilâyetnamesi Vilayetname-i Şâhî Gö’çek Abdal, Mart Matbaacılık, İstanbul.
- Noyan, Bedri (1976); Demir Baba Vilâyetnamesi, Can Yayınları, İstanbul.
- Ögel, Bahaeddin (2000); Türk Kültür Tarihine Giriş VI, Kültür Bakanlığı, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi, Ankara.
- Şimşek, Esma (2017); “Türk Kültüründe ‘Alkarısı’ İnancı ve Bu İnanca Bağlı Olarak Anlatılan Efsaneler”, Akra Kültür Sanat Edebiyat ve Eğitim Bilimleri Dergisi, C.5, Y.5, S. 12, 99115.
- Tulum, Mertol (2017); Nâme-i Kudsî (Kutsal Kitap), Menâkıbu’l Kudsiyye (Kutsal Metinler), Haz. Elvan Çelebi, Çizgi Kitabevi, Konya.
- Türkçe Sözlük 1-2 (1998); Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Yıldırım, Ali (2006); “Renk Simgeciliği ve Şeyh Galib’in Üç Rengi”, Millî Folklor, 72, 129- 140.
- Yıldırım, Elvin (2012); Türk Kültüründe Renkler ve İfade Ettikleri Anlamlar, İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Yıldırım, Rıza (2007); Seyyid Ali Sultan (Kızıldeli) ve Velâyetnâmesi, TTK Yayınları, Ankara.
- Yıldız, Abdurrahim (2020); “Kültürel Bir Gösterge Olarak Renk Sembolizmi ve Beyaz’ın Kültürel İşlevleri”, Türk Ekini Dergisi, Sayı 6, 37-49.
