Author :
Abstract
İnsan yeme içme gibi fizyolojik ihtiyaçlarını karşılarken çeşitli nesnelerden istifade eder. Bunların önemli bir grubunu maddi kültür varlıkları arasında sayılan kap kacaklar oluşturur. Doğal ya da işlenmiş maddelerin kullanılması ile üretilen sini, sahan, tulum, kaşık gibi mutfak eşyalarını ifade eden kap kacak, Anadolu topraklarını mesken tutan ve geleneksel yaşam biçimlerini sürdüren Yörükler tarafından kullanılmaya devam edilmektedir. Tuluklar, kazanlar, çomçalar, siniler farklı malzemeler ve araçlarla yapılan mutfak eşyalarındandır. Yörüklerin tarihini, yaşam biçimlerini ve kullandıkları dokumaları içeren çok sayıda yayın olmakla birlikte gündelik hayatlarında önemli yeri olan kap kacaklarla ilgili detaylı bir çalışma yok denecek kadar azdır. Bu makalenin amacı, Yörük yaşamının önemli unsurları arasında yer alan kap kacakları tanıtmaktır. Çalışmada gözlem, doküman analizi gibi nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Konu kapsamına giren malzeme alan araştırmaları ile tespit edilmiş, fotoğrafları çekilmiş ve belgelenmiştir. Ananelerine bağlı yaşam biçimini sürdüren Yörüklerde geleneksel kap kacak kullanımına devam edildiği ve yozlaşmanın yok denecek düzeyde olduğu, buna mukabil yerleşik hayata geçen ve Türkmen olarak tanımlanmaya başlanan topluluklarınsa seri imalat ürünlere yöneldikleri anlaşılmaktadır.
Keywords
Abstract
Humans benefit from various objects while meeting physiological needs such as eating and drinking. A significant group of these is pottery, which is among the material cultural assets. Kitchenware, which represent such as trays, pots, pans, overalls, and spoons produced by natural or processed materials, continue to be used by the Nomad who inhabit Anatolian lands and maintain their traditional lifestyles. Leather bottles, cauldrons, ladles, and trays are kitchenware made with different materials and tools. Although there are many publications covering the history, lifestyles and weavings of the nomads, there is almost no detailed study on kitchenware, which have an important place in their daily lives. This article aims to introduce kitchenware among the essential elements of Nomad life. Qualitative research methods such as observation and document analysis were used in the study. The materials within the scope of the subject were identified and documented during field studies. It is understood that the traditional use of kitchenware is continued among the Nomads, who lead a life style that adheres to their traditions, and the corruption is almost non-existent, while the communities that settled down and started to be defined as Turkmen tended to mass-produced products.
Keywords
- Adıgüzel, O. (2020). Etnik Kökenlerin Mutfak Kültüründeki Değişimlerinin Belirlenmesi: Balıkesir Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
- Bazın, M., (1994). Orta Toros Yörüklerinden Sarıkeçili Aşireti (çev. H. Kara). Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3: 323-351
- Çavuş, A. (2014). “Kültürel Miras Kaynağı Olarak Köprübaşı İlçesinde (Trabzon) Geleneksel Tahta Kaşık Üretimi”. Marmara Coğrafya Dergisi, 29: 423-433.
- Çoruhlu, T. (2002). “Sakarya İli Taraklı İlçesinde Ağaç İşçiliği ve Kaşık Evleri”. Motif, 29: 22- 26.
- Kavas, K. R. (2013). Mimariyi “Dokumak”: Anadolu-Batı Toros Göçerlerinde Çevre-Kültür İlişkisi. Bilig, 64: 231-258.
- Oğuz, M. Ö. (2008). Türkiye’nin Somut Olmayan Kültürel Mirası. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Ögel, B., (1978). Türk Kültür Tarihine Giriş I (Türklerde Köy ve Şehir Hayatı). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Ögel, B., (1978). Türk Kültür Tarihine Giriş III (Türklerde Ev Kültürü). Ankara: Kültür
- Ögel, B., (1978). Türk Kültür Tarihine Giriş IV (Türklerde Yemek Kültürü). Ankara: Kültür
- SDÜ. (2020). Isparta Çevresi Yörük Kültürü (ed. M. Genç). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları.
- Taş, E. (2021). Sakarya’da Tespit Edilen Geleneksel El Sanatları ve Ustaları, Sanat Tarihi Dergisi, 30 (2): 1245-1279.
- Taş, E. (2021). “Kıbrıscık (Bolu) Kültüründe Geleneksel Tarım Aletleri ve Mutfak Gereçleri”, Kıbrıscık Araştırmaları ve Halk Kültürü (ed. A. A. Yasa), Çanakkale: Paradigma Akademi, 373-391.
- TDK. (1988). Türkçe Sözlük 2. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Tuztaş, A. H. (2005). Günümüzde Isparta’da Yaşayan Yörüklerin Siyasi Ve Kültür Tarihleri (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Yüksel, H. N. (2019). Sarıveliler Folklor ve Yörükleri (Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
