Author :
Abstract
II. Dünya Savaşı’nın ardından ABD ve Sovyet Rusya arasındaki rekabet, “Soğuk Savaş” olarak anılan bir dönemin başlamasına sebep olmuştur. Türkiye, Sovyet yayılmacılığı karşısında ABD ile yakınlaşmış ve Batı Blokunun doğal bir üyesi haline gelmiştir. Türkiye Soğuk Savaş yıllarında bölgesel güvenlik teşkilatlarının kuruluşunda da etkin bir rol oynamıştır. Balkan Paktı bu güvenlik teşkilatlarından biri olup Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya’nın Sovyet tehdidine karşı bir araya gelmeleri ile kurulmuştur. Balkan Paktını ortaya çıkaran ilk antlaşma 28 Şubat 1953 tarihinde imzalanan Ankara Anlaşmasıdır. 7 Kasım 1953 tarihinde Ankara Antlaşmasının amaçlarını gerçekleştirmek maksadı ile yeni bir anlaşma imzalanmış ve Üçlü Balkan İttifakı Daimi Sekreterliği kurulmuştur. Balkan Paktının kuruluşunu tamamlayan anlaşma ise 1954 tarihinde imzalanan Bled Antlaşmasıdır. İkinci Balkan Paktı, uzun ömürlü bir ittifak olamamıştır. Yugoslavya ile Sovyet Rusya arasındaki ilişkilerin Stalin’in ölümünün ardından yumuşaması ve Kıbrıs meselesi etrafında Türk- Yunan ilişkilerinin bozulması Balkan Paktının işlevini kaybetmesine sebep olmuştur. Bununla birlikte Balkan Paktı, üye ülkelerin hiç biri anlaşmadan çekilmediği için 1974 yılına kadar varlığını kâğıt üzerinde de olsa korumuştur. Çalışmamızın amacı, İkinci Balkan Paktı etrafında Türkiye’nin Demokrat Parti dönemindeki güvenlik politikalarına esas itibarıyla ışık tutmaktır. Ayrıca bu kapsamda 1953-1955 yılları arasında Türkiye’nin Yunanistan ve Yugoslavya ile olan ilişkileri de değerlendirilmiştir. Çalışmamızın hazırlanması esnasında Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Belgelerinin yanı sıra dönemin basın yayın kaynakları ile telif ve tetkik eserlerden istifade edilmiştir.
Keywords
Abstract
After World War II, the rivalry between the USA and Soviet Russia led to the beginning of a period known as the "Cold War". Turkey became a natural member of the Western Bloc by getting closer to the USA in the face of Soviet expansionism. Turkey had an active role in the establishment of regional security organizations during the Cold War. The Balkan Pact was one of these security organizations. It was established by the coming together of Turkey, Greece and Yugoslavia against the Soviet threat. The first agreement of the Balkan Pact is the Ankara Agreement signed on February 28, 1953. On November 7, 1953, a new agreement was signed in order to realize the objectives of the Ankara Agreement. With this agreement, the Permanent Secretariat of the Balkan Alliance was established. The agreement that completed the establishment of the Balkan Pact was the Bled Agreement signed in 1954. The Balkan Pact had not been a long-lasting alliance. Relations between Yugoslavia and Soviet Russia had softened after Stalin's death. In addition, Turkish-Greek relations deteriorated due to the Cyprus issue. These conditions caused the Balkan Pact to lose its function. However, the Balkan Pact officially maintained its existence until 1974, as none of the member states withdrew from the agreement. The aim of our study is to evaluate the basic nature of the security policies followed by Turkey around the Balkan Pact during the Democratic Party period. In this context, Turkey's relations with Greece and Yugoslavia between the years 1953-1955 were also evaluated. In this context, we also evaluated Turkey's relations with Greece and Yugoslavia between 1953-1955. While preparing our study, we benefited from archive documents, the press resources of the period, as well as copyright and research works.
Keywords
- Resmi Gazete, 23 Mayıs 1953. Sayı:8415.Resmi Gazete, 18 Mart 1954, Sayı 8661.Resmi Gazete, 23 Şubat 1955. Sayı 8938.
- Resmi Gazete, 28 Mayıs 1955. Sayı: 9014. 5. 2. Makale ve Kitaplar
- “Atina Görüşmeleri Bu Sabah Başlıyor” (1953). Milliyet, 7 Temmuz.“Atina Görüşmelerinin Neticeleri Açıklandı”. Milliyet, 12 Temmuz.
- “Atina Konferansı Dün Çalışmalarına Başladı”(1953). Cumhuriyet Gazetesi, 9 Temmuz. “Atina Konferansının Mühim Kararları” (1953). Cumhuriyet, 12 Temmuz.
- “Atina Müzakereleri Dün Sabah Başladı” (1953). Milliyet, 9 Temmuz. “Atina Toplantısı” (1953). Milliyet, 10 Temmuz.
- “Atina’da Üçlü Toplantı”, Cumhuriyet (1953). 7 Temmuz.“Balkan Paktı Sekreterliği” (1953). Milliyet, 7 Kasım.
- “Başvekil Bugün Uçakla Belgrad’a Gidiyor” (1953). Akşam, 4 Eylül. “Köprülü Belgrada Gidiyor.” (1953). Cumhuriyet, 10 Temmuz.
- “Menderes Tito ile Beraber Yemek Yedi.” (1955). Akşam, 5 Eylül.
- “Üçlü Balkan İttifakı Daimi Sekreterliği” (1953). Cumhuriyet, 8 Kasım.“Üçlü Balkan Paktı Daimi Sekreterliği” (1953). Cumhuriyet, 7 Kasım.
- “Üçlü Paktın Ek Anlaşması Dün Belgrad’da İmzalandı” (1953). Milliyet, 8 Kasım.
- Akgül, L. Hilal (2010). DP Hükumetinin Kore Savaşı’na Asker Gönderme Kararı KarşısındaCHP Muhalefeti. 60. Yılında Kore Savaşı. der. Mehmet Ali Tuğtan. İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Armaoğlu, Fahir (1959). 1955 Yılında Kıbrıs Meselesinde Türk Hükumeti ve Türk Kamu Oyu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 14/2. s.s. 57- 86.
- Aydın, Mehmet Korkud (2018). Bandung Konferansı ve Türk Basınına Yansımaları. TurkishStudiesHistory, 13/24. s.s. 33-60.
- Aydın, Mesut, AYDIN, Mehmet Korkud (2016). Türk İnkılâbı Tarihi. Cantekin Matbaacılık.Ankara.Bulut, Sedef (2008). Sovyet Tehtidine Karşı Güvenlik Arayışları:1. ve 2. MendresHükumetlerinin (1950- 1954) NATO Üyeliği ve Balkan Politikaları, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Atatürk Yolu Dergisi, 41/ Mayıs.
- Duman, Olcay Özkaya. BİRSEL, Hakan (2012). Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası VeBu Politikanın Dinamiklerine Etki Eden Dış Gelişmeler. Atatürk Dergisi. Cilt 1, Sayı 1. s.s. 299-318
- Efe, İsmail (2019). “NATO’ya Üyelik Sürecinde Türkiye-ABD İlişkileri ve Türk Kamuoyundaki Akisleri”, HistoryStudies. 11/2, s. 601-619
- Erden, Ömer (2014). “II. Dünya Savaşı Sonrası Sovyet Rusya’nın Boğazlarla İlgili Talepleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmaları Dergisi. Cilt: 7, Sayı: 34, ss. 256-268, s. 259.
- Işık, Salih (2011). Balkan Antantı, Balkan Paktı ve Türkiye, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
- Kahramanyol, Mustafa, EMGİLİ, Fahriye (2016). Tito ve Balkan Siyaseti. Avrasya Etüdleri Dergisi, 50/2016-2. s.s. 315-349
- Keser, Ulvi (2012). Kıbrıs Sorunu Bağlamında Türkiye’de 6/7 Eylül 1955 Olaylarına Kesitsel Bir Bakış. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 12/25. s.s. 181-226.
- Narinç, Ökkeş. (2019). 1914-1945 yılları arasında Türkiye’nin Ortadoğu politikası, TürkiyeEkseninde Ortadoğu (1918-1991).(ed. Mehmet Korkud Aydın). Ankara: Berikan Yayınları.
- Sander, Oral (1979). Türk-Amerikan İlişkileri 1947-1964, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara..
- Sander, Oral (1996).,Siyasi Tarih 1918-1994, İmge Yayınları, Ankara .
- Soysal, İsmail (2000). Türkiye’nin Uluslararası Siyasal Bağıtları. Türk Tarih Kurumu Yayınları.Sönmezoğlu, Faruk (1994). II. Dünya Savaşı Döneminde Türkiye’nin Dış Politikası: Tarafsızlıktan NATO’ya. Türk Dış Politikasının Analizi. Der Yayınları, İstanbul.
- Ural, Selçuk, TOPÇU, İlyas (2016). Soğuk Savaş dönemi Türk basınında Sovyet tehdidi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:9 Sayı: 44. 519-532
- Yüksel, Ece (2019). Akis Dergisi’nin Gözünden 6/7 Eylül Olayları. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl:2019 Sayı:2. s.s. 383-405.
- Zorbay, Taner (2019). 6/7 Eylül Olaylarına TBMM ve Kamuoyu Tartışmaları Çerçevesinde Yeni Bir Bakış, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 35/1. s.s. 253-296.
