CADDEDEN EDEBÎ METNE YÜRÜYÜŞ: FLANÖRÜN TÜRK EDEBİYATINDAKİ GÖRÜNÜMÜ (AYLAK ADAM VE AYLAKLAR ROMANLARI)
Author :
Abstract
Flanör, 19. Yüzyıl Paris’inde modernizasyon sonrasında ortaya çıkan figürlerden biridir. Yenileşmeyi gözlemleyerek ve ona dâhil olarak var olan, dışarıdan işsiz ve başıboş görünen fakat Paris modernleşmesini kendisinden ayrı düşünemeyeceğimiz bu figür, aynı süreci yaşayan milletlerde de tezahür etmiştir. Kentte yaşanan fiziksel gelişmelerin sosyolojik ve psikolojik etkilerinin sonucu olarak ortaya çıkan bu yeni sanatçı figürü Türk edebiyatında da etkilerini göstermiştir. Her edebiyatın dışarıdan aldığı kavram ve fikirleri kendi toplum ve tarihinin etkileriyle dönüştürdüğü ön kabulüyle yola çıkarak flanör düşüncenin de Türk edebiyatında farklı şekillerde göründüğünü öne süren bu çalışmada; Yusuf Atılgan’ın Aylak Adam romanı Baudelaire’in “flâneur”e bakışı üzerinden, Melih Cevdet Anday’ın Aylaklar romanı ise Marx ve Engels’in geliştirdiği “lümpen-proletariat” kavramı üzerinden okunmaya çalışılacaktır. Roman kişilerinin hareketlerinin; “verimli aylaklık” mı yoksa yalnızca “avarece dolaşmak” mı olduğu irdelenecek ve bu eserler konu üzerine yapılan çalışmalar ışığında karşılaştırılarak Türk edebiyatında aylaklığın etkileri eserler üzerinden izlenmeye çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
The flâneur is one of the figures that emerged in 19th-century Paris following modernization. Although outwardly appearing unemployed and aimless, this figure exists by observing and engaging with renewal, inseparable from the modernization of Paris. This new artistic figure, arising from the sociological and psychological effects of urban development, also made its mark on Turkish literature. Based on the premise that literature transforms concepts and ideas borrowed from outside through the influences of its society and history, this study argues that the flâneur has appeared in different forms in Turkish literature. It aims to analyze Aylak Adam by Yusuf Atılgan through Baudelaire’s perspective on the flâneur, while Aylaklar by Melih Cevdet Anday will be examined through the lens of the “lumpenproletariat” concept developed by Marx and Engels. The study will explore whether the actions of these novel characters represent “productive idleness” or mere “aimless wandering.” By comparing these works with existing research on the subject, it will attempt to trace the effects of idleness in Turkish literature through these novels.
