Author :
Abstract
Arap diline özgü temel dil bilgisel özelliklerden biri olan i‘rab, kelimelerin cümle içerisindeki konumlarını ve fonksiyonlarını belirlemeye yarayan önemli bir yapı unsurudur. Cümlelerin anlam bakımından açık ve anlaşılır olabilmesi, büyük ölçüde kelimelerin i‘rab durumlarının doğru bir şekilde tespit edilmesine bağlıdır. Zira i‘rabı doğru şekilde bilinmeyen ya da hatalı yorumlanan kelimeler, cümle içi uyumu bozmakta ve hedeflenen anlamın tam olarak kavranmasını güçleştirmektedir. Bu durum, kutsal kitabı Arapça olarak indirilen biz Müslümanlar için çok daha büyük bir önem arz etmektedir. Nitekim tarihte i‘rab üzerine yapılan ilk çalışmaların doğrudan Kur’an-ı Kerîm merkezli olması dikkat çekicidir. Nahiv ilminin temelini teşkil eden bu çalışmalar, Arapçanın yapısal özelliklerinin sistematik biçimde ele alınmasına ve dilin temel prensiplerinin belirlenmesine önemli katkılar sağlamıştır. Bu bağlamda gerçekleştirilen çalışmada, öncelikle i‘rab olgusunun mahiyeti ve Arap dili içerisindeki konumu incelenmiş; ardından Kur’an-ı Kerîm’in dilsel yapısıyla olan ilişkisi kapsamında Necm Sûresi örnek alınarak i‘rabın anlam üzerindeki etkisi analiz edilmeye çalışılmıştır. Böylece, Arapçaya özgü bir gramatik unsur olan i‘rabın semantik düzlemdeki yansımaları açık bir şekilde ortaya konulmak istenmiştir. Bu etkilerin somut olarak gösterilebilmesi ve kavramsal düzeyde daha güçlü bir farkındalık oluşturulabilmesi amacıyla, anlam farklılıklarına açık yapısıyla dikkat çeken Necm Sûresi örneklem olarak seçilmiştir. Böylece Kur’an-ı Kerim bağlamında iʻrab konusu üzerinden alana bir nebze olsun katkı sağlanıp yapılacak yeni çalışmalara öncülük olabilecak bir çaba takdim edilmeye çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
One of the fundamental grammatical features unique to the Arabic language is i‘rāb, which serves to determine the position and function of words within a sentence. The clarity and comprehensibility of sentences in terms of meaning largely depend on the accurate identification of the i‘rāb status of individual words. Indeed, words whose i‘rāb is misunderstood or not properly recognized disrupt the syntactic coherence of a sentence and hinder the precise comprehension of the intended meaning. This issue holds particular significance for Muslims, as the Qur’ān was revealed in Arabic. It is noteworthy that the earliest studies on i‘rāb in history were centered on the Qur’ānic text itself. These foundational efforts, which laid the groundwork for the field of Arabic syntax (naḥw), contributed significantly to the systematic analysis of the Arabic language and the establishment of its core grammatical principles. In this study, the nature of i‘rāb and its position within the structure of the Arabic language are first examined. Subsequently, within the context of the Qur’ān’s linguistic structure, the impact of i‘rāb on meaning is analyzed through a focused study of Sūrat al-Najm. In doing so, the aim is to clearly demonstrate the semantic implications of i‘rāb as a linguistic phenomenon specific to Arabic. Sūrat al-Najm has been selected as the primary example in order to effectively illustrate these manifestations and to enhance conceptual awareness, given the surah’s syntactic and interpretive richness that lends itself to diverse grammatical analyses. Thus, an effort has been made to contribute to the field to some extent and to pioneer new studies on the subject of i'rab in the context of the Holy Quran.
