19. YÜZYIL KUR'ÂN TEZYİNATINA BİR ÖRNEK: SÜLEYMANİYE YAZMA ESERLER KÜTÜPHANESİ 1400 ENVANTER NUMARALI KUR'ÂN-I KERÎM
Author :
Abstract
Dinî, ilmî ve edebî muhtevaya sahip el yazmaları, üretildikleri tarihsel dönemlere tanıklık eden miras niteliğindeki kültür varlıklarıdır. Bu itibarla, yurt içinde ve yurt dışında çeşitli kütüphane, müze ve özel koleksiyonlarda muhafaza edilen el yazması eserlerin, bilim ve sanat boyutlarıyla sistematik biçimde incelenerek bulgularının günümüz araştırmacılarının erişimine sunulması önem arz etmektedir. Bu kurumlar arasında öne çıkan Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, yaşayan tarih olarak nitelendirilebilecek çok sayıda kıymetli el yazması Kur’an-ı Kerîm nüshasına ev sahipliği yapmaktadır. Bu çalışmada Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, Yazma Bağışlar 1400 envanter numarası ile kayıtlı Kur'ân-ı Kerîm'in tezyinat özellikleri incelenmiştir. H.1226/M.1811 tarihli eser, nitel bir yaklaşımla görsel analiz yöntemleri kullanılarak çalışılmıştır. Eserin cildi, serlevhası ve sûre başlarındaki çeşitli tezhip özellikleri detaylı olarak ele alınmıştır. Eserin murakka üzerine koyu kahve ve bordo deri kullanılarak yapılan cildi, Ali Üsküdari'nin 18. yüzyıl bezeme üslubunu yansıtan natüralist çiçek motifleri ile dikkat çekmektedir. 19. yüzyıl başlarında yazılan Kur’an-ı Kerîm’in tezhip özellikleri ait olduğu dönemin estetik anlayışını yansıtmaktadır.
Keywords
Abstract
Manuscripts with religious, scientific, and literary content are cultural heritage artifacts that bear witness to the historical periods in which they were produced. Accordingly, it is important that manuscript works preserved in various libraries, museums, and private collections at home and abroad be examined systematically in terms of their scholarly and artistic dimensions, and that the findings be made accessible to contemporary researchers. Among these institutions, the Süleymaniye Manuscripts Library stands out, hosting numerous valuable manuscript copies of the Qur’an that could be described as “living history.” In this study, the illumination features of the Qur’an registered in the Süleymaniye Manuscripts Library under the inventory number Yazma Bağışlar 1400 are examined. The work, dated AH 1226/AD 1811, was studied using visual analysis methods within a qualitative approach. The binding, the frontispiece, and various illumination features at the beginnings of the surahs are discussed in detail. The binding, executed on pasteboard (murakka‘) using dark brown and burgundy leather, draws attention with naturalistic floral motifs reflecting Ali Üsküdârî’s eighteenth-century decorative style. The illumination characteristics of the Qur’an, written in the early nineteenth century, reflect the aesthetic sensibility of its period.
