TAHAVÎ’NİN MUHTASAR’INDA EBÛ YÛSUF’UN TERCİH EDİLEN GÖRÜŞLERİ: ZEKÂT VE HAC KONULARI ÖZELİNDE BİR İNCELEME
Author :
Abstract
Bu makalede, Tahâvî’nin Muhtasar adlı eserinde yer alan zekât ve hac konuları müellifin, Ebû Yûsuf’un görüşünü tercih ettiği meseleler çerçevesinde incelenmiştir. Bu bağlamda zekâta ilişkin meselelerden deve ve yavru hayvanların zekâtı, cıva madeni ve definelerdeki vergi yükümlülüğü, zimmîlere fıtır sadakası verilmesi ve zekâtın ehil olmayan kimselere verilmesinin geçerliliği konuları ele alınmıştır. Hac menâsikleri açısından ise Müzdelife’ye varmadan akşam ve yatsı namazlarının kılınması, muhsar durumundaki kişinin hedy kurbanı sonrası saç tıraşı ve Arafat hutbesindeki ezanın zamanı tartışılmıştır. Tahâvî bu meselelerin tamamında Ebû Yûsuf’un görüşünü benimsemektedir. Her ne kadar Muhtasar’da buna dair bir gerekçe belirtilmemiş olsa da başta ulaşılabilen diğer eserleri olmak üzere literatürdeki kaynaklardan yapılan araştırma, onun bu tercihlerinde naklî ve aklî delillerin belirleyici olduğunu göstermektedir. Bu yönüyle çalışmada, söz konusu meseleler özelinde Tahâvî’nin her iki delil türünü bütüncül biçimde kullanma yöntemi, konulara fıkhî yaklaşımı ve Hanefî geleneğindeki metodolojik tavrının gösterilmesi amaçlanmaktadır.
Keywords
Abstract
This study examines the discussions on zakāt and ḥajj in al-Ṭaḥāwī’s al-Mukhtaṣar by focusing on the issues in which he prefers the views of Abū Yūsuf. In the section on zakāt, the article analyzes the alms due on camels and their young, the obligation related to mercury mines and rikāz, the giving of ṣadaqat al-fiṭr to dhimmīs, and the validity of distributing zakāt to those not legally entitled to receive it. Regarding the rites of ḥajj, it addresses performing maghrib and ʿishāʾ before reaching Muzdalifa, shaving after the hady in cases of iḥṣār, and the timing of the call to prayer during the ʿArafāt sermon. Although al-Mukhtaṣar does not explain the basis of these preferences, evidence drawn from al-Ṭaḥāwī’s other works and the wider Ḥanafī literature indicates that both textual and rational proofs guide his choices. The study aims to highlight his methodological approach within the Ḥanafī tradition.
